Για την πιθανότητα ενός οικονομικού σοκ στις ΗΠΑ, λόγω των πολιτικών του Ντόναλντ Τραμπ, κάνει λόγο σε δημοσίευμά του ο Economist. Όπως σημειώνει, πριν από πέντε χρόνια, όταν η πανδημία παρέλυσε την παγκόσμια οικονομία, ανήσυχοι οικονομολόγοι στράφηκαν σε νέες μεθόδους, όπως τα δεδομένα κινητικότητας και οι κρατήσεις σε εστιατόρια, για να παρακολουθούν την κατάσταση σε πραγματικό χρόνο.
Σήμερα, ο κόσμος προσπαθεί απεγνωσμένα να αξιολογήσει τη ζημιά που προκάλεσαν οι εκτεταμένοι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ στις κινεζικές εισαγωγές, και οι αναλυτές καταφεύγουν ξανά σε καινοτόμες τεχνικές. Τα ευρήματά τους δείχνουν ότι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου δεν έχει ακόμη κλονιστεί, ωστόσο τα προβλήματα φαίνεται να πλησιάζουν.
Ακόμη και πριν τεθούν σε ισχύ πολλοί από τους δασμούς, στις 9 Απριλίου, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι οι Αμερικανοί καταναλωτές και επιχειρήσεις ήταν ήδη ανήσυχοι. Σύμφωνα με έρευνα της Federal Reserve του Ντάλας, η βιομηχανική παραγωγή έπεσε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα τον Απρίλιο. Ωστόσο, τέτοια στατιστικά δεδομένα μπορεί να είναι παραπλανητικά.
Οι Αμερικανοί συχνά αφήνουν τις πολιτικές τους πεποιθήσεις να επηρεάζουν το πώς αντιλαμβάνονται την οικονομία. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν, συχνά δήλωναν χαμηλή εμπιστοσύνη, ενώ συνέχιζαν να καταναλώνουν, γεγονός που καθιστά τις μετρήσεις λιγότερο αξιόπιστες.
Από την άλλη πλευρά, τα «σκληρά» δεδομένα, όπως οι εκτιμήσεις για την απασχόληση και το ΑΕΠ, περιγράφουν μια πραγματικότητα που πλέον δεν ανταποκρίνεται στις τρέχουσες συνθήκες. Οι ισχυροί αριθμοί για τις θέσεις εργασίας τον Μάρτιο αντικατοπτρίζουν τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων σε μια περίοδο που οι απειλές για δασμούς από τον Τραμπ ήταν ακόμη ασαφείς.
Τι δείχνουν τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο
Τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο προσπαθούν να αποφύγουν και τις δύο παγίδες, προσφέροντας μια έγκαιρη εικόνα της δραστηριότητας σε όλη την οικονομία. Πολλοί δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας δεν είναι πλέον σχετικοί ή δεν δημοσιεύονται πια. Ευτυχώς, όμως, το παγκόσμιο εμπόριο παρακολουθείται συστηματικά. Τα πλοία ξεκινούν το ταξίδι τους εβδομάδες πριν φτάσουν στον προορισμό τους, εκπέμποντας τη θέση τους σε δορυφόρους και παρέχοντας λίστα με το φορτίο τους.
Ορισμένα δεδομένα δείχνουν ότι ο αντίκτυπος του εμπορικού πολέμου είναι μέχρι στιγμής περιορισμένος. Την εβδομάδα που έληξε στις 25 Απριλίου, δέκα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, που μετέφεραν 555.000 τόνους αγαθών, έφτασαν στα λιμάνια του Λος Άντζελες και του Λονγκ Μπιτς — τις βασικές πύλες εισόδου των ΗΠΑ για προϊόντα από την Κίνα. Αυτός ο αριθμός είναι περίπου ίδιος με τον περσινό. Ωστόσο, το ταξίδι από την Κίνα στη δυτική ακτή των ΗΠΑ διαρκεί από δύο εβδομάδες έως και 40 ημέρες. Πολλά από τα πλοία που φτάνουν τώρα είχαν ξεκινήσει πριν τεθούν σε ισχύ οι νέοι δασμοί.
Άλλοι δείκτες είναι πιο ανησυχητικοί. Οι κρατήσεις για νέα ταξίδια μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 45% σε ετήσια βάση την εβδομάδα που ξεκίνησε στις 14 Απριλίου, σύμφωνα με τη Vizion, μια εταιρεία δεδομένων. Ο αριθμός των «κενών δρομολογίων» — όταν ένα πλοίο παρακάμπτει ένα λιμάνι ή μια εταιρεία μειώνει τον αριθμό των πλοίων σε μια διαδρομή για να εξισορροπήσει την προσφορά — έχει αυξηθεί στο 40% όλων των προγραμματισμένων ταξιδιών.
Τα δεδομένα τιμολόγησης δείχνουν ότι οι εμπορικές ροές αναδιαμορφώνονται. Το κόστος μεταφοράς μεταξύ Σαγκάης και Λος Άντζελες έχει μειωθεί κατά περίπου 1.000 δολάρια τον τελευταίο μήνα, σύμφωνα με τη Freightos, καθώς οι εταιρείες εισήγαγαν περισσότερα προϊόντα από το συνηθισμένο για να προλάβουν την εφαρμογή των δασμών και μετά πέρασαν στη φάση της αποφυγής τους. Αντίθετα, το κόστος μεταφοράς αγαθών από το Βιετνάμ προς τις ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά παρόμοιο ποσό, υποδηλώνοντας ότι οι εισαγωγείς αναζητούν εναλλακτικούς προμηθευτές.
Ο κίνδυνος ενός σοκ που βλέπει ο Economist
Θα μπορούσαν κάποιοι από αυτούς τους συναγερμούς να είναι υπερβολικοί; Τα δεδομένα για τη ναυτιλία είναι εποχιακά και ασταθή: για παράδειγμα, η πτώση 30% σε ετήσια βάση στις προγραμματισμένες κρατήσεις προς το Λος Άντζελες βρίσκεται εντός της φυσιολογικής εβδομαδιαίας διακύμανσης. Μικρότερα λιμάνια, όπως του Σιάτλ, δέχονται κατά μέσο όρο μόνο ένα πλοίο φορτίου την ημέρα, οπότε το να περάσουν μερικές μέρες χωρίς άφιξη πλοίου δεν είναι ασυνήθιστο.
Επίσης, οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενοι δείκτες υψηλής συχνότητας δεν δείχνουν ότι η οικονομία έχει ήδη σταματήσει. Οι δαπάνες μέσω πιστωτικών καρτών και οι προσφορές εργασίας στις ΗΠΑ ήταν περίπου στα ίδια επίπεδα τον Απρίλιο όπως και τον ίδιο μήνα του 2024, σύμφωνα με την Barclays.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος πιθανότατα θα φανεί σύντομα. Τα εμπορικά σοκ συχνά χρειάζονται χρόνο για να διαχυθούν στην οικονομία: κάποιες εταιρείες είχαν προλάβει να δημιουργήσουν αποθέματα πριν τεθούν σε ισχύ οι δασμοί. Η ζήτηση για αποθήκες, που επιτρέπουν την αποθήκευση αγαθών κοντά στα λιμάνια και την πληρωμή τελωνείων μόνο όταν τα προϊόντα διατεθούν στην αγορά, έχει αυξηθεί.
Πολλές εταιρείες επιλέγουν να μην αυξήσουν τις τιμές — κάτι που θεωρητικά θα έπρεπε να κάνουν για να περιορίσουν τα αποθέματά τους — επειδή δεσμεύονται από προϋπάρχοντα συμβόλαια ή θέλουν να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τους πελάτες τους, σε περίπτωση που ο Τραμπ τελικά υποχωρήσει. Ωστόσο, ίσως αναγκαστούν να το κάνουν σύντομα.
