Το πρωί της Παρασκευής ο κόσμος της οικονομίας και του εμπορίου υποδέχθηκε με ανακούφιση την είδηση ότι το Πεκίνο ανακοίνωσε πως αξιολογεί την πιθανότητα διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ για τους δασμούς, ανοίγοντας ουσιαστικά μια χαραμάδα αισιοδοξίας.
Το ερώτημα δεν είναι αν θα γίνουν αυτές οι συζητήσεις, αλλά μάλλον πότε, υπό ποιες συνθήκες και κατ’ εντολήν ποιου, γράφει σε ανάλυσή του το BBC.
Ποιος θα «σπάσει» πρώτος
Οι ειδικοί χαρακτηρίζουν τη διαμάχη ως το παιχνίδι που παίζαμε παιδιά, «στρατιωτάκια ακούνητα…», σαν να περιμένουν ποιος θα «κουνηθεί» πρώτος. Οι δύο ηγέτες, Τραμπ και Σι, προσπαθούν να σώσουν το προφίλ τους, χωρίς να φανεί ότι κάποιος από τους δύο υποχώρησε, έχοντας ταυτόχρονα και οι δύο ως επιδίωξη ένα αμοιβαία επωφελές αποτέλεσμα, μια αποκλιμάκωση του εμπορικού πολέμου.
«Είναι σαν δύο αγωνιστικά αυτοκίνητα να κινούνται με ταχύτητα το ένα προς το άλλο: όποιος στρίψει πρώτος θα θεωρηθεί ως ο πιο αδύναμος. Και σε αυτή τη συγκυρία, κανένα από τα δύο μέρη δεν θέλει να φανεί ευάλωτο», είπε χaρακτηριστικά ο Wen-Ti Sung, ένα ακαδημαϊκό μέλος του Αυστραλιανού Κέντρου για την Κίνα στον Κόσμο
Ο ηγέτης που παραδέχεται ότι ήταν ο πρώτος που ξεκίνησε συνομιλίες για τους δασμολογικούς δασμούς θα θεωρηθεί ως αυτός που ξεκινάει από μικρότερης ισχύος θέση στις διαπραγματεύσεις.
«Και οι δύο πλευρές θέλουν να εμφανιστεί η άλλη πλευρά ως πιο απελπισμένη», είπε ο Sung.
Αυτό το περίεργο αδιέξοδο – όπου και τα δύο μέρη επιδιώκουν το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά κανένα δεν θέλει να είναι το πρώτο που θα το προτείνει – έχει οδηγήσει σε μια τακτική «εποικοδομητικής ασάφειας»: η σκόπιμη χρήση της γλώσσας με τόση ασάφεια, ώστε κάθε πλευρά να μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει δίκιο.
Μια διέξοδος από αυτή τη διπλωματική διελκυστίνδα είναι η μεσολάβηση ενός τρίτου.
Στην προκειμένη περίπτωση, τον ρόλο αυτό έρχεται να παίξει η ανάρτηση του Yuyuantantian -λογαριασμός στο Weibo που συνδέεται με την China Central Television: «Η Κίνα δεν χρειάζεται να μιλήσει με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από την προοπτική των διαπραγματεύσεων, οι ΗΠΑ πρέπει να είναι η πλευρά που ανησυχεί περισσότερο αυτήν τη στιγμή», έγραψε.
Με αυτόν τον τρόπο, η πλευρά που όντως έρχεται πρώτη στο τραπέζι εξακολουθεί να μπορεί να το χαρακτηρίσει ως απάντηση και όχι ως πρώτη κίνηση.
Στην περίπτωση του Τραμπ και του Σι, αυτό θα σήμαινε επίσης ότι οι διαπραγματεύσεις για τους δασμούς θα μπορούσαν να ξεκινήσουν με τους δύο ηγέτες να ισχυρίζονται ότι έχουν επιτύχει κάποιου είδους νίκη στον εμπορικό πόλεμο.
Νίκη για «εσωτερική κατανάλωση»
Η οπτική εδώ είναι σημαντική. Όπως επισημαίνει ο Ja Ian Chong, επίκουρος καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης, η αποκλιμάκωση είναι ένα πράγμα – αλλά μια άλλη κορυφαία προτεραιότητα για τον Τραμπ και τον Σι είναι να προσφέρουν μια νίκη για εσωτερική κατανάλωση, ο καθένας στη χώρα του.
«Ο Τραμπ θέλει προφανώς να δείξει ότι έκανε το Πεκίνο να συνθηκολογήσει. Και από την πλευρά της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ο Σι θέλει πιθανώς να δείξει στους δικούς του ανθρώπους και στον κόσμο ότι μπόρεσε να κάνει τον Τραμπ να γίνει πιο λογικός και μετριοπαθής και πιο βολικός», λέει ο Chong.
Στο εσωτερικό μέτωπο, και οι δύο ηγέτες αντιμετωπίζουν αντιδράσεις λόγω δασμών. Ο Τραμπ αυτή την εβδομάδα προσπάθησε να κατευνάσει τις ανησυχίες για ύφεση, κυρίως μετά τα στοιχεία που δείχνουν συρρίκνωση της αμερικανικής οικονομία το πρώτο τρίμηνο, για πρώτη φορά από το 2022.
Από την άλλη, ο Σι -ο οποίος πριν από τους δασμούς αντιμετώπιζε ήδη επίμονα χαμηλή κατανάλωση, κρίση στον τομέα των ακινήτων και ανεργία- πρέπει να καθησυχάσει τον πληθυσμό της Κίνας ότι μπορεί να αντέξει τον εμπορικό πόλεμο και να προστατεύσει μια οικονομία που αγωνίζεται ακόμη να ανακάμψει μετά την πανδημία.
Ο καθηγητής εκτιμά ότι και οι δύο ηγέτες αναγνωρίζουν, πλέον, ότι δεν μπορεί να υπάρξει κανένα αποτέλεσμα που να δίνει τα πάντα στη μία πλευρά. Οπως είπε, «ο Τραμπ αναγνωρίζει ότι δεν πρόκειται να φτάσει πουθενά το 100% αυτού που θέλει, επομένως προσπαθεί να βρει ένα σημείο παραχώρησης στο οποίο η Κίνα μπορεί να του επιτρέψει να κερδίσει αρκετά, ειδικά για εγχώριους σκοπούς».
Η Κίνα, δε, αν και δεν είναι απρόθυμη να μπει στο παζάρι, έχουν «κολλήσει» στο ποιο είναι το σωστό τίμημα.
Για τον κινέζο ηγέτη, ο Σι, ο κ. Sung περιέγραψε την κατάσταση ως «παιχνίδι δύο επιπέδων».
«Η κινεζική πλευρά πρέπει να διαχειριστεί τις διμερείς διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Κίνας, ενώ στο εσωτερικό το Πεκίνο πρέπει να σώσει την αξιοπρέπειά του, ώστε η κινεζική ηγεσία να διατηρήσει το αφήγημα “η Ανατολή ανεβαίνει και η Δύση παρακμάζει”», είπε ο ίδιος.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και η έναρξη των διαπραγματεύσεων δεν σημαίνει ότι η σχέση ΗΠΑ-Κίνας -η οποία ήταν δύσκολη ακόμη και πριν ο Τραμπ ξεκινήσει τον εμπορικό πόλεμο- είναι κοντά στο να σταθεροποιηθεί.
Πάντως, κατά τον καθηγητή Chong, ακόμα δεν έχει επιτευχθεί το σημείο έναρξης των διαπραγματεύσεων. «Και οι δύο πλευρές ελπίζουν ότι γίνονται παραχωρήσεις από την άλλη πλευρά, επομένως θα έχουν αυτήν την αντιπαράθεση μέχρι να δουν ποια πλευρά θα “σπάσει” πρώτη».
