Σαν το σκυλί με το κόκκαλο, ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέφει πάντα στους δασμούς. Τώρα προτείνει μια τροποποιημένη λίστα σε μια σειρά χωρών, συμπεριλαμβανομένων στενών συμμάχων και ορισμένων απελπιστικά φτωχών εθνών, που θα επιβληθεί την 1η Αυγούστου 2025. Θα τολμήσει για άλλη μια φορά; Ποιος ξέρει; Αλλά οι πιθανότητες να πετύχει, ή όντως να μπορέσει, συμφωνίες που θα κατευνάσουν τον παράλογο μερκαντιλισμό του φαίνονται από μικρές έως ανύπαρκτες. Ένας παράλογος άνθρωπος είναι απρόβλεπτος. Ίσως αυτή τη φορά το εννοεί. Αν ναι, το ήδη υψηλό μέσο επίπεδο πραγματικών δασμών των ΗΠΑ της Μέι, ύψους 8,8%, θα κατέληγε πολύ υψηλότερο. Θα μπαίναμε σε έναν νέο κόσμο.
Ρίξτε μια ματιά σε μερικά μόνο από αυτά που προτείνονται: δασμοί 50% στις εισαγωγές από τη Βραζιλία, 40% στο Λάος και τη Μιανμάρ, 36% στην Ταϊλάνδη, 35% στο Μπαγκλαντές, 32% στην Ινδονησία, 30% στη Νότια Αφρική, τη Σρι Λάνκα και την ΕΕ, και 25% στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Οι προτεινόμενοι δασμοί εξακολουθούν να είναι αρκετά κοντά σε εκείνους που προτείνονται από την εξαιρετική φόρμουλα που πρότεινε τον Απρίλιο ο σύμβουλος του Τραμπ, Πίτερ Ναβάρο, στην οποία ο καθοριστικός παράγοντας είναι η αναλογία του διμερούς ελλείμματος των ΗΠΑ προς τις διμερείς εισαγωγές.
Δεν μπορεί να λέγεται πολύ συχνά ότι πρόκειται για ανόητη οικονομική θεωρία. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος για τον οποίο το διμερές εμπόριο θα πρέπει να ισορροπεί. Το γεγονός ότι δεν συμβαίνει αυτό σίγουρα δεν δείχνει ότι η χώρα με πλεόνασμα «απατά».
Επιπλέον, το συνολικό ισοζύγιο εμπορίου αγαθών, ή ακόμη και αγαθών και υπηρεσιών, δεν είναι ένα σύνολο ανεξάρτητα καθορισμένων διμερών ισοζυγίων. Είναι το προϊόν της αλληλεπίδρασης μεταξύ των καθαρών εισοδημάτων των συντελεστών παραγωγής, των κεφαλαιακών ροών και, πάνω απ’ όλα, των συνολικών εισοδημάτων και δαπανών. Είναι, επίσης, τρελό να πιστεύουμε ότι οι ΗΠΑ μπορούν να έχουν ένα τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα χωρίς να έχουν επίσης μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τουλάχιστον εφόσον ο υπόλοιπος κόσμος είναι διατεθειμένος να τα χρηματοδοτήσει. Τι θα συμβεί εάν ή όταν ο κόσμος σταματήσει; Ένα οικονομικό χάος.
Εν τω μεταξύ, το παράλογο μωσαϊκό δασμών που προτείνεται τώρα θα προκαλούσε μεγάλη λανθασμένη κατανομή πόρων. Ένα από τα σημεία που το καθεστώς Τραμπ αδυνατεί να κατανοήσει είναι ότι οι δασμοί σε ορισμένα αγαθά αποτελούν φόρο στην παραγωγή άλλων. Οι υψηλοί δασμοί σε εισροές, όπως ο χάλυβας ή το αλουμίνιο, αποτελούν φόρο στους παραγωγούς των αγαθών που τα χρησιμοποιούν. Εάν οι τελευταίοι παράγουν υποκατάστατα εισαγωγών, οι δασμοί θα μπορούσαν τουλάχιστον εν μέρει να αντισταθμίσουν αυτό το κόστος. Αλλά εάν παράγουν εξαγώγιμα προϊόντα, δεν θα μπορούσαν. Έτσι, οι δασμοί του Τραμπ θα ωφελούσαν τα λιγότερο διεθνώς ανταγωνιστικά τμήματα της οικονομίας εις βάρος των πιο ανταγωνιστικών. Έχει αυτό νόημα; Προφανώς όχι.
Ακόμα χειρότερα, ολόκληρη η εστίαση στα αγαθά του παρελθόντος είναι γελοία. Αυτό που έχει σημασία είναι η ανταγωνιστικότητα στο μέλλον. Αυτό, λοιπόν, ισοδυναμεί οικονομικά με προσπάθειες αναδημιουργίας δεινοσαύρων. Όπως σημειώνουν ο David Autor του MIT και ο Gordon Hanson του Harvard , η πρόκληση για τις ΗΠΑ σήμερα είναι η άνοδος της Κίνας ως τεχνολογικής και επιστημονικής υπερδύναμης. Αν θέλουν να ανταποκριθούν, οι ΗΠΑ πρέπει να συνεργαστούν με τους συμμάχους τους, να αφιερώσουν πολύ περισσότερους πόρους στην επιστημονική έρευνα και να καλωσορίσουν ταλαντούχους μετανάστες – ακριβώς το αντίθετο από αυτό που κάνει ο Τραμπ. «Να κάνουμε την Αμερική σπουδαία ξανά»; Δύσκολα. Οι αγορές αγνοούν αυτούς τους μακροπρόθεσμους κινδύνους για τις ΗΠΑ. Μπορεί να έχουν δίκιο. Αλλά μπορεί και όχι.
Αυτοί οι δασμοί δεν είναι απλώς ανόητοι. Είναι επίσης και κακοί. Επιτρέψτε μου να αναφέρω μόνο δύο παραδείγματα. Το πρώτο είναι ο προτεινόμενος δασμός 50% του Τραμπ στη Βραζιλία.
Όπως ο ίδιος έχει καταστήσει σαφές σε επιστολή του προς τον Πρόεδρο Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, αυτό γίνεται σε απάντηση στη δίκη του «μικρού εαυτού» του Τραμπ, Ζαΐρ Μπολσονάρο, για την προσπάθειά του να ανατρέψει τα αποτελέσματα των τελευταίων προεδρικών εκλογών. Σας φαίνεται οικείο αυτό; Όπως σημειώνει ο Πολ Κρούγκμαν , αυτό αποτελεί μέρος του «Προγράμματος Προστασίας Δικτάτορα» του Τραμπ. Πέρα από όλα τα άλλα, ο Τραμπ δεν έχει καμία νομική εξουσία να χρησιμοποιεί δασμούς για τον σκοπό αυτό.
Έπειτα, υπάρχουν οι βάναυσοι δασμοί στο Λάος. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το Λάος είναι πολύ φτωχό, με πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μόλις 11% των επιπέδων των ΗΠΑ. Το διμερές πλεόνασμα του με τις ΗΠΑ ήταν επίσης μόλις 0,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024! Η ιδέα ότι μια υπερδύναμη θα έπρεπε καν να σκεφτεί να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς σε μια τέτοια χώρα είναι πέρα για πέρα ανόητη. Είναι απαράδεκτη. Αυτό που την κάνει ανεπανόρθωτα κακή είναι ότι, σύμφωνα με το CNN, «από το 1964 έως το 1973, οι ΗΠΑ έριξαν περισσότερους από 2 εκατομμύρια τόνους βομβών στο Λάος… Περισσότερες βόμβες έπεσαν στο Λάος κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ από ό,τι στη Γερμανία και την Ιαπωνία μαζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτό έκανε το Λάος – κατά κεφαλήν – την πιο βαριά βομβαρδισμένη χώρα στην ιστορία». Δεν ντρέπονται αυτοί οι άνθρωποι;
Αυτή η κυβέρνηση διευθύνεται, δηλώνει ο Λευκός Οίκος , από «τον καλύτερο εμπορικό διαπραγματευτή στην ιστορία», του οποίου «η στρατηγική έχει επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση των συστημικών ανισορροπιών στους δασμολογικούς μας συντελεστές που έχουν γείρει το πεδίο δράσης υπέρ των εμπορικών μας εταίρων εδώ και δεκαετίες». Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα να είχαν επιτευχθεί συμφωνίες με σχεδόν 200 χώρες, ή ακόμα και 100, σε λίγους μήνες. Επιπλέον, πολλές από τις απαιτήσεις των ΗΠΑ – η ΕΕ να εγκαταλείψει, για παράδειγμα, τον φόρο προστιθέμενης αξίας – είναι γελοίες. Ο ΦΠΑ δεν αποτελεί στρέβλωση του εμπορίου: εφαρμόζεται σε όλα τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που πωλούνται στις αγορές της ΕΕ, όπως θα έπρεπε, σύμφωνα με την αρχή του προορισμού. Πάνω απ ‘όλα, αυτοί οι δασμοί δεν θα εξάλειφαν ούτως ή άλλως τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ.
Τι πρέπει λοιπόν να γίνει με αυτή την τρέλα; Πρώτον, θα πρέπει να ελπίζουμε ότι ο Τραμπ όντως θα υποκύψει ξανά και ξανά, αν και η αβεβαιότητα που θα δημιουργηθεί θα είναι δαπανηρή.
Δεύτερον, πρέπει να υπάρξουν αντίποινα – ιδανικά συντονισμένα αντίποινα – εναντίον των ΗΠΑ. Τρίτον, όλα τα μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου θα πρέπει να δηλώσουν ότι τυχόν εμπορικές παραχωρήσεις που θα γίνουν στις ΗΠΑ θα επεκταθούν και σε άλλα μέλη, σύμφωνα με την αρχή του «πλέον ευνοούμενου έθνους». Τέλος, τα άλλα μέλη θα πρέπει επίσης να τηρούν τις συμφωνίες τους μεταξύ τους. Οι ΗΠΑ έχουν γίνει αδίστακτες. Ο υπόλοιπος κόσμος δεν χρειάζεται να ακολουθήσει.
