Το νέο τοπίο στην κοινωνική ασφάλιση – Οι μεταρρυθμίσεις σε συντάξεις, ΟΑΕΔ και αναδρομικά

Τρεις σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επιπλέον η υλοποίηση της – καθυστερημένης – αποπληρωμής των αναδρομικών σε συνταξιούχους με περισσότερα των 30 ετών ασφάλισης αποτελούν την ατζέντα του υπουργείου Εργασίας για τον επερχόμενο φθινόπωρο.

Τα «μεταρρυθμιστικά μέτωπα» της κυβέρνησης στον τομέα της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης αφορούν, πρώτον, την ολοκλήρωση της ψήφισης του ασφαλιστικού νομοσχεδίου με τη μετατροπή σε κεφαλαιοποιητικό του συστήματος της επικουρικής ασφάλισης.

Δεύτερον, το «άνοιγμα» ενός νέου μετώπου αλλαγών στον τομέα της επαγγελματικής κατάρτισης με την κατάθεση νομοσχεδίου-σκούπα για την παρεχόμενη κατάρτιση και τον ΟΑΕΔ.

Τρίτον, την υλοποίηση – στην πράξη – της συμμετοχής των ιδιωτών εκκαθαριστών στη διαδικασία επιτάχυνσης της απονομής των εκκρεμών συντάξεων, μετά την ολοκλήρωση της «εκπαίδευσης και πιστοποίησης» των δικηγόρων και λογιστών που δήλωσαν συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή.

Και βεβαίως η ολοκλήρωση του «μαραθωνίου» υπολογισμού και καταβολής των αναδρομικών που προέρχονται από τον νόμο Βρούτση του 2019 και προβλέπει υψηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης για ασφάλιση άνω των 30 ετών.

⇒ Νέο τοπίο στην κοινωνική ασφάλιση διαμορφώνεται από την 1η Ιανουαρίου 2022, οπότε αναμένεται να ξεκινήσει η λειτουργία του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).

Το σχετικό νομοσχέδιο έχει εγκριθεί από τις επιτροπές της Βουλής και αναμένεται να ψηφιστεί από την Ολομέλειά της μετά την έναρξη των εργασιών του Κοινοβουλίου, στις 23 Αυγούστου.

Με το νέο σύστημα δημιουργούνται ατομικοί κουμπαράδες που θα φέρουν το όνομα κάθε ασφαλισμένου. Από τους κουμπαράδες αυτούς θα καταβληθούν οι μελλοντικές συντάξεις των νέων εργαζομένων. Αντί δηλαδή οι εισφορές των νέων να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις.

Οι εισφορές που πληρώνει ο κάθε νέος εργαζόμενος θα πηγαίνουν στη δική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση, με τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση παρέχεται «διπλή εγγύηση». Δηλαδή στους σημερινούς συνταξιούχους και ασφαλισμένους η κυβέρνηση εγγυάται ότι δεν θα αλλάξει τίποτα, οι συντάξεις τους θα υπολογίζονται με τους υφιστάμενους κανόνες, χωρίς να υποστούν οποιαδήποτε αλλαγή.

Οσο για τους νέους ασφαλισμένους, που θα συνταξιοδοτηθούν με το καινούργιο σύστημα, το κράτος παρέχει εγγύηση ότι θα λάβουν σύνταξη που αντιστοιχεί τουλάχιστον με την «πραγματική αξία» των εισφορών που κατέβαλαν.

⇒ Ταυτόχρονα, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προετοιμάζει την επόμενη μεταρρύθμιση που αφορά την επαγγελματική κατάρτιση, η οποία αναμένεται να ανακοινωθεί το φθινόπωρο.

Πρόκειται για την τέταρτη μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία που δρομολογεί η κυβέρνηση στον χώρο του υπουργείου Εργασίας. Προηγήθηκαν: το θέμα των εκκρεμών συντάξεων και η αναμόρφωση του ΕΦΚΑ. Το εργασιακό νομοσχέδιο και η δημιουργία του νέου επικουρικού κεφαλαιοποιητικού ταμείου, το οποίο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.

Σύμφωνα με τις – μέχρι τώρα – επίσημες δηλώσεις το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει διατάξεις για τον εκσυγχρονισμό του ΟΑΕΔ, αλλά και του συστήματος της κατάρτισης και της επανακατάρτισης της χώρας μας. Οι βασικές αρχές του νέου συστήματος θα είναι η ποιότητα, η αξιολόγηση και η πιστοποίηση τόσο των παρόχων της κατάρτισης όσο και των καταρτιζομένων.

Στόχος είναι η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ και Ταμείο ανάκαμψης) προκειμένου να βελτιωθεί το λεγόμενο «skills matching», δηλαδή η αντιστοίχιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Στον τομέα αυτόν η χώρα μας παρουσιάζει χαμηλές επιδόσεις, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να μη βρίσκουν τους κατάλληλους εργαζομένους, παρότι η ανεργία κινείται σε υψηλά επίπεδα.

⇒ Η έκδοση 30.000 συντάξεων τον μήνα είναι ο επόμενος στόχος του υπουργείου Εργασίας και του ΕΦΚΑ, προκειμένου να αρχίσει να διαφαίνεται η λύση στο τεράστιο πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων που έχουν συσσωρευτεί στην αναμονή του ασφαλιστικού ταμείου.

«Υπάρχει μια μικρή βελτίωση» διαπιστώνει ο υπουργός κ. Κ. Χατζηδάκης καθώς καταγράφηκε η πρώτη αισθητή μείωση στον αριθμό των δεκάδων χιλιάδων εκκρεμών συντάξεων, με τον ρυθμό απονομής των συντάξεων να έχει φθάσει τις 20.000 μηνιαίως.

Ο υπουργός εκτιμά ότι το φθινόπωρο με την εμπλοκή και των ιδιωτών εκκαθαριστών (πιστοποιημένων λογιστών και δικηγόρων), αλλά και την προώθηση του έργου της ψηφιοποίησης των υποδομών του ΕΦΚΑ, θα αρχίσει να διαφαίνεται η πρώτη αποκλιμάκωση του προβλήματος. Το επόμενο τρίμηνο υπολογίζεται ότι ο ρυθμός απονομής θα έχει φθάσει τις 30.000 τον μήνα.

Οι απονομές κύριων συντάξεων

Την περίοδο Σεπτεμβρίου 2020 – Μαΐου 2021 οι εκκρεμείς κύριες συντάξεις μειώθηκαν κατά 48.078, καθώς αυξήθηκαν οι απονομές χάριν της προσπάθειας των υπαλλήλων του e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι υπό αντίξοες συνθήκες προσπαθούν να ανταποκριθούν στο μεγάλο πρόβλημα που έχει – κυριολεκτικά – γονατίσει το Ταμείο. Μέχρι τον Μάιο του 2021 οι αιτήσεις κύριας σύνταξης που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα είχαν μειωθεί από 179.648 τον προηγούμενο Σεπτέμβριο σε 131.570.

Τρία κύματα πληρωμών με αυξήσεις του νόμου Βρούτση

Σε περισσότερα από τρία κύματα πληρωμών αναμένεται να ολοκληρωθεί το φθινόπωρο η πληρωμή των αναδρομικών σε 150.000 παλαιούς συνταξιούχους, δηλαδή σε όσους υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης πριν από τον Μάιο του 2016. Ο e-ΕΦΚΑ έχει ανακοινώσει ότι θα υπάρξει ενημέρωση για τις ακριβείς ημερομηνίες, καθώς ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί ο επανυπολογισμός των κύριων συντάξεων.
Οι πληρωμές θα ξεκινήσουν στα τέλη Σεπτεμβρίου και θα περιλαμβάνουν άλλη πληρωμή για τις αυξήσεις, άλλη για τα αναδρομικά και άλλη για τα χρήματα από τον «καθυστερημένο» επανυπολογισμό των δύσκολων περιπτώσεων.

Στην κατηγορία των παλαιών συνταξιούχων περιλαμβάνονται: 50.000 συνταξιούχοι με μικρή θετική προσωπική διαφορά. Με τους νέους συντελεστές αναπλήρωσης ισοφαρίζουν την προσωπική διαφορά και κερδίζουν αύξηση μεσοσταθμικά 30 ευρώ. Επίσης 100.000 παλαιοί συνταξιούχοι που έλαβαν αύξηση από 1/1/2019 (αρνητική προσωπική διαφορά) με τον νόμο Κατρούγκαλου. Οι εν λόγω συνταξιούχοι θα πρέπει να περιμένουν και νέα αύξηση κατά μέσο όρο 40-50 ευρώ.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να λάβουν αυξήσεις είναι η αύξηση του νόμου Βρούτση να είναι μεγαλύτερη του ποσού της προσωπικής διαφοράς, ώστε το υπόλοιπο ποσό να πιστωθεί στον λογαριασμό τους.

Επίσης, σε εκκρεμότητα παραμένει ακόμη μια «παρτίδα» αναδρομικών που έπρεπε να πληρωθούν τον περασμένο μήνα και αφορούν νέους συνταξιούχους (πριν από τον Μάιο του 2019). Πρόκειται για 29.032 περιπτώσεις ο επανυπολογισμός των οποίων αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες και η καταβολή των ποσών στους δικαιούχους θα πραγματοποιηθεί με εμβόλιμες πληρωμές.

Οι ειδικές περιπτώσεις αφορούν απασχολούμενους συνταξιούχους, συντάξεις λόγω θανάτου όπου ο θανών απεβίωσε μετά τον Οκτώβριο του 2019, καθώς και περιπτώσεις δικαιούχων που απεβίωσαν επίσης μετά τον Οκτώβριο του 2019 και τα ποσά θα καταβληθούν στους κληρονόμους τους. Οι έλεγχοι για αυτές τις περιπτώσεις είναι πιο περίπλοκοι και για αυτό απαιτείται περισσότερος χρόνος.

Τέλος, τον επόμενο μήνα αναμένεται να δημοσιευθεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που οδηγεί σε νέο γύρο αναδρομικών ύψους 2,5 δισ. ευρώ. Αφορά την επιστροφή των δώρων του ενδεκαμήνου Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016, όπως και τις αντίστοιχες περικοπές στις επικουρικές συντάξεις.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ