Οι κορυφαίοι ηγέτες της Κίνας έχουν περάσει μέρες σταθμίζοντας πόσο μακριά πρέπει να φτάσει το Πεκίνο για να στηρίξει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και πώς να διαχειριστεί μια εταιρική σχέση που πολλοί αποκαλούν γάμο συμφέροντος σε αντίθεση με έναν γάμο εκ πεποίθησης.

Με την απειλή μιας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο ύπατος εκφραστής της εξουσίας στην Κίνα  -η επταμελής Μόνιμη Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου με επικεφαλής τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ- έχει σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί από το προσκήνιο.

Πίσω από τις κλειστές πόρτες, σύμφωνα με άτομα με γνώση του θέματος, ένα θέμα έντονης συζήτησης είναι το πώς να ανταποκριθεί κανείς στη ρωσο-ουκρανική κρίση και να στηρίξει τη Μόσχα χωρίς να θίξει τα συμφέροντα της ίδιας της Κίνας.

Αυτή η σπουδή συνεχίστηκε για περισσότερο από μια εβδομάδα, σχεδόν από την στιγμή που ο κ. Πούτιν επιβιβάστηκε στο αεροπλάνο της επιστροφής για τη Μόσχα μετά τη συνάντηση με τον κ. Σι και την παρουσία του στα εγκαίνια των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου στις 4 Φεβρουαρίου. Η ασυνήθιστα παρατεταμένη συζήτηση υπογραμμίζει πόσο επείγουσα και λεπτή είναι η κατάσταση για το Πεκίνο, παρά τη δημόσια στάση υποστήριξης του κ. Σι προς τη Ρωσία.

Ρωσικό άρμα στς πρόσφατες ασκήσεις πλησίον των ουκρανικών συνόρων

Η στήριξη που έδωσε ο κ. Σι στην αντίθεση της Ρωσίας σε οποιαδήποτε επέκταση του Οργανισμού του Βορειοατλαντικού Συμφώνου – κεντρικό αίτημα της Μόσχας στη σύγκρουσή της με τους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμάχους για την Ουκρανία – σηματοδότησε την πιο ρητή υποστήριξη της Κίνας προς το εμπλεκόμενο σε αντιπαράθεση Κρεμλίνο, μέχρι σήμερα.

Το Πεκίνο έχει φροντίσει να μην σηματοδοτήσει κάποιο πράσινο φως για πιθανή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο, η κοινή δήλωση των κυρίων Σι και Πούτιν στις 4 Φεβρουαρίου αντιπροσώπευε την πιο στενή ευθυγράμμιση του Πεκίνου με τη Μόσχα, από τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου του κομμουνιστικού μπλοκ με τη Δύση. Αυτό έχει προκαλέσει κάποια ανησυχία στους επίσημους κύκλους της Κίνας, σύμφωνα με άτομα κοντά στην κυβέρνηση, επειδή σηματοδότησε μια τόσο θεμελιώδη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της Κίνας.

«Το να υποστηρίζει η Κίνα τη Ρωσία στην αντίθεσή της στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, είναι ένα πράγμα, καθώς δεν κοστίζει τίποτα», δήλωσε ο Σεργκέι Ράντσενκο, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς της Μπολόνια. «Είναι εντελώς διαφορετικό για την Κίνα να βοηθά τη Ρωσία να αποφύγει τις οικονομικές κυρώσεις που θα αντιμετωπίσει αν εισβάλει στην Ουκρανία».

Με τους κορυφαίους Κινέζους ηγέτες να απομονώνονται στο κυβερνητικό συγκρότημα Zhongnanhai ενώ οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, η συζήτηση τους επικεντρώθηκε τόσο στις αρχές όσο και στην πραγματικότητα που αντιμετωπίζει το Πεκίνο, είπαν άντομα που γνωρίζουν τα ζητήματα.

Ό,τι κι αν αποφασίσουν οι επτά κορυφαίοι ηγέτες θα εξαρτηθεί από το πώς θα εξελιχθεί η κρίση, είπαν οι ίδιες πηγές, και στη συνέχεια η συζήτησή τους θα παρουσιαστεί στο 25μελές Πολιτικό Γραφείο, το οποίο θα συνεδριάσει αργότερα αυτόν τον μήνα.

Η μακροχρόνια στάση εξωτερικής πολιτικής της Κίνας, που διατυπώθηκε αμέσως μετά την ίδρυση της κομμουνιστικής Κίνας από τον τότε πρωθυπουργό Τσου Εν Λάι στις «πέντε αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης», είναι να μην εγκρίνει την επιθετικότητα ή την επέμβαση οποιασδήποτε χώρας στις υποθέσεις άλλης.

Αυτό εξηγεί γιατί η Κίνα δεν έχει αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 ή δεν έχει υποστηρίξει πλήρως τη Μόσχα όταν ανέπτυξε δυνάμεις στο Καζακστάν στις αρχές του τρέχοντος έτους για να καταστείλει την αναταραχή στο έθνος της Κεντρικής Ασίας.

Το Πεκίνο γνωρίζει ότι ευθυγραμμιζόμενο τόσο στενά με τη Ρωσία σε θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας, κινδυνεύει να αποξενώσει περαιτέρω την Ευρώπη και να ωθήσει τις χώρες της ηπείρου περαιτέρω στην τροχιά των ΗΠΑ.

Την Τετάρτη, ο κ. Σι έκανε τις πρώτες του παρατηρήσεις για την Ουκρανία που η Κίνα δημοσιοποίησε μετά την αποχώρηση του κ. Πούτιν. Σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, ο Κινέζος ηγέτης ζήτησε τη χρήση διαλόγου, όπως οι συνομιλίες της Νορμανδίας – ένας διπλωματικός δίαυλος που ιδρύθηκε το 2014 για τον τερματισμό των μαχών στην Ουκρανία, μέλη της οποίας είναι η Γερμανία, η Ρωσία, η Ουκρανία και η Γαλλία – για να βρεθεί «μια συνολική διευθέτηση του ουκρανικού ζητήματος», ανέφεραν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.

Σε ένα πιο πρακτικό επίπεδο, το Πεκίνο αισθάνεται την ανάγκη να προστατεύσει τα δικά του οικονομικά συμφέροντα και συμφέροντα ασφάλειας σε περιοχές που θα μπορούσαν να απειληθούν από το Κρεμλίνο. Συγκεκριμένα, η Ουκρανία είναι μέλος της πρωτοβουλίας Belt and Road [σ.σ. «Νέος Δρόμος του Μεταξιού»] του κ. Σι, του τεράστιου προγράμματος δανεισμού, υποδομών και κατασκευών που έχει σχεδιαστεί για να βάλει την Κίνα στο επίκεντρο του εμπορίου από τη Νοτιοανατολική Ασία προς την Ευρώπη.

Κινέζοι εργάτες, βασικός συντελεστής στην υλοποίηση του ‘νέου δρόμου του μεταξιού’ του κ. Σι

Οι κρατικές κινεζικές εταιρείες μηχανικής, ηλεκτρικής ενέργειας και κατασκευών τα τελευταία χρόνια έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα στη χώρα της Ανατολικής Ευρώπης [σ.σ. Ουκρανία], έναν μεγάλο προμηθευτή μαγειρικών ελαίων, μηχανημάτων και πυρηνικών αντιδραστήρων στην Κίνα. Στα τέλη του 2020, το Πεκίνο και το Κίεβο συμφώνησαν να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους για την πρωτοβουλία Belt and Road με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Λιου Χε, τον επί πολλά χρόνια τσάρο του της οικονομίας κ. Σι, ο οποίος δεσμεύτηκε να προωθήσει «υγιείς και σταθερές διμερείς σχέσεις» με την Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα κατασκευάζει ένα τεράστιο δίκτυο αγωγών στην Κεντρική Ασία για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να διαφοροποιήσει την πηγή των προμηθευτών της. Πολλές χώρες από τις οποίες περνούν αυτοί οι αγωγοί είναι πρώην μέλη της Σοβιετικής Ένωσης.

«Ο Πούτιν είναι μεγάλος πονοκέφαλος για το Πεκίνο», δήλωσε ο Καρλ Μίνζνερ, ανώτερος συνεργάτης για τις μελέτες για την Κίνα στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων στη Νέα Υόρκη. «Ένα προηγούμενο ρωσικής επέμβασης σε πρώην σοβιετικά εδάφη θα αύξανε τους κινδύνους για τους αγωγούς ενέργειας της Κίνας στην Κεντρική Ασία».

Επιπλέον, το να δοθεί στη Ρωσία το ελεύθερο να παρέμβει στον μετασοβιετικό χώρο θα έβλαπτε ενδεχομένως τις μακροπρόθεσμες προσπάθειες της Κίνας να εκτοπίσει τη Ρωσία ως την κύρια δύναμη στην Κεντρική Ασία.

Αντικατοπτρίζοντας τη δυσφορία του Πεκίνου για τη θέση της Ρωσίας για την Ουκρανία, ο κ. Μίνζνερ σημείωσε, ότι η κάλυψη της κρίσης της Ουκρανίας από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας έχει κατασταλάξει σε ένα μοτίβο: Κατηγορεί τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους για την παράδοση όπλων στην Ουκρανία και την παραπληροφόρηση για απειλές από τη Ρωσία, αλλά επαναλαμβάνει την επίσημη ουκρανική θέση για την ανάγκη διαπραγματεύσεων.

Εν τω μεταξύ, αφού η Ουάσιγκτον το Σαββατοκύριακο προειδοποίησε για επικείμενη ρωσική εισβολή και απέσυρε Αμερικανούς διπλωμάτες από το Κίεβο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας είπε ότι η κινεζική πρεσβεία στην Ουκρανία λειτουργεί κανονικά. Το Υπουργείο Εξωτερικών δεν απάντησε σε ερωτήσεις για το παρόν άρθρο.

Μέχρι στιγμής, η πιο απτή βοήθεια που έχει δώσει το Πεκίνο στη Μόσχα αφορά τις συμφωνίες της για αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία —  συμφωνίες που η Μόσχα είπε ότι εκτιμώνται σε 117,5 δισεκατομμύρια δολάρια και θα εκτείνονται για πάνω από δύο δεκαετίες. Οι όροι των συμφωνιών δεν αποκαλύφθηκαν.

Εντός της Κίνας, ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν έχει νόημα να εγκλωβίζονται σε τέτοια μακροπρόθεσμα συμβόλαια όταν οι τιμές της ενέργειας είναι υψηλές. Το Πεκίνο θα μπορούσε να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί όρους που θα ήταν περισσότερο προς όφελος της Κίνας, δήλωσε οικονομικός σύμβουλος της κυβέρνησης.

Η Κίνα σταθμίζει τους κινδύνους εμπορικών περιορισμών εάν βοηθήσει τη Ρωσία να αποφύγει τυχόν κυρώσεις των ΗΠΑ για την Ουκρανία.Επιπλέον, οι ηγέτες της Κίνας σταθμίζουν επίσης τον κίνδυνο οικονομικών και εμπορικών κυρώσεων από την Ουάσιγκτον, εάν το Πεκίνο κάνει περισσότερα πράγματα για να βοηθήσει τη Ρωσία να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις σε περίπτωση εισβολής, σύμφωνα με παράγοντες που έχουν γνώση της συζήτησης.

Οι κινεζικές τράπεζες, για παράδειγμα, εξακολουθούν να βασίζονται σε παγκόσμια χρηματοπιστωτικά δίκτυα για την διαχείριση του διασυνοριακού εμπορίου και άλλων συναλλαγών. Οι Κινέζοι κατασκευαστές smartphone και ηλεκτρικών οχημάτων βασίζονται επίσης σε αμερικανικά τσιπ και άλλα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Τα υφιστάμενα μέτρα ελέγχου των εξαγωγών των ΗΠΑ έχουν ήδη πλήξει μεγάλες κινεζικές εταιρείες όπως η Huawei Technologies Co.

Οι σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας ήταν παραδοσιακά γεμάτες ένταση. Η πρώην Σοβιετική Ένωση ενέπνευσε την κομμουνιστική επανάσταση στην Κίνα και έστειλε δεκάδες χιλιάδες βιομηχανικούς και άλλους ειδικούς στη χώρα για να βοηθήσουν τον Μάο Τσε Τουνγκ να οικοδομήσει τη νέα Κίνα. Οι δεσμοί έγιναν τόσο στενοί που οι Σοβιετικοί αποκαλούνταν από πολλούς Κινέζους «λάο ντάγκε», ή μεγαλύτερος αδερφός.

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ωστόσο, η σχέση χάλασε λόγω ιδεολογικών και άλλων εντάσεων. Η Κίνα πλησίασε πιο κοντά στις ΗΠΑ τις επόμενες δεκαετίες, βάζοντας πλάτη στις προσπάθειες της Ουάσιγκτον για να κερδίσει τον Ψυχρό Πόλεμο επί της Μόσχας και βοηθώντας το άνοιγμα της ίδιας της Κίνας στον κόσμο.

Από τότε που ο κ. Σι ανέλαβε την εξουσία πριν από σχεδόν μια δεκαετία, η Κίνα και η Ρωσία έχουν έρθει πιο κοντά καθώς οι σχέσεις και των δύο χωρών με τις ΗΠΑ επιδεινώθηκαν. Η Ρωσία βοηθά την Κίνα να αναπτύξει ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για πυρηνικά όπλα, ενώ η Κίνα αγοράζει ρωσική ενέργεια.

Ο κ. Σι, του οποίου το πρώτο ταξίδι στο εξωτερικό αφού έγινε ηγέτης της Κίνας ήταν στη Ρωσία, το 2013, είπε ότι είχε εμπνευστεί από τη ρωσική λογοτεχνία -όπως το μυθιστόρημα του Νικολάι Τσερνισέφσκι «Τι πρέπει να γίνει;» – στο οποίο ο πρωταγωνιστής κοιμόταν σε ένα κρεβάτι με καρφιά για να ενισχύσει την επαναστατική του θέληση.

Αυτός και ο κ. Πούτιν, που πολλοί Κινέζοι τον θεωρούν πρότυπο αρρενωπότητας, έχουν συναντηθεί 38 φορές.

Μετά την εμφάνιση σαν ενιαίο μέτωπο στη σύνοδο κορυφής Σι – Πούτιν στις 4 Φεβρουαρίου, ελάχιστες φωτογραφίες εμφάνιζαν τους κκ Σι και Πούτιν μαζί. Ο κ. Πούτιν δεν ήταν παρών σε ένα επίσημο μεσημεριανό γεύμα την επομένη των εγκαινίων των Ολυμπιακών στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού του Πεκίνου. Μια φωτογραφία στην εφημερίδα People’s Daily από το μεσημεριανό γεύμα έδειχνε ένα τεράστιο τραπέζι, με τους καλεσμένους να κάθονται με μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους και μια γιγάντια σκηνή χειμερινών αθλημάτων σαν κεντρικό διακοσμητικό που εμπόδιζε οποιαδήποτε άνετη συζήτηση. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν τους παρευρισκόμενους μόνο ως «ξένους αξιωματούχους» που δεν κατονομάστηκαν. Ο επίτιμος καλεσμένος είχε ήδη φύγει.

«Τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία δεν θέλουν να αισθάνονται ότι είναι υποχρεωμένες να θυσιάσουν εντελώς τα δικά τους συμφέροντα όταν η άλλη χώρα κάνει κάτι αποσταθεροποιητικό», δήλωσε ο Τζόσεφ Τοριγκιάν, ειδικός σε αυταρχικά καθεστώτα στο American University στην Ουάσιγκτον.

Μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Οικονομικό Ταχυδρόμο

Πρόσφατα Άρθρα