Ανάπτυξη και συντήρηση υποδομών Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης e-CODEX

Το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη «e-CODEX» είναι μια μεγάλη Ευρωπαϊκή ερευνητική πρωτοβουλία στα πλαίσια της Κοινοτικής δράσης «e-justice», που τα αποτελέσματα του αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τόσο τον τρόπο απονομής της διασυνοριακής δικαιοσύνης, όσο και γενικότερα τον τρόπο άσκησης αυτών που σήμερα ονομάζουμε ‘νομικά επαγγέλματα’ (δικαστές, δικηγόροι, κλπ).

Η υψηλή κινητικότητα των Ευρωπαίων πολιτών και η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είχαν σαν αποτέλεσμα να αυξάνονται ραγδαία και οι διασυνοριακές δικαστικές διαδικασίες. Οι δικαστικές δηλαδή διαδικασίες (π.χ. εκδίκαση υποθέσεων) μεταξύ πολιτών ή και φορέων από δυο ή περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Το ερευνητικό πρόγραμμα e-CODEX αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής για να κάνει τις δικαστικές αυτές διαδικασίες ταχύτερες, ευκολότερες, οικονομικότερες και περισσότερο διαφανείς. Ταυτόχρονα, διευκολύνει την άμεση πρόσβαση στη δικαιοσύνη για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, τις επιχειρήσεις, αλλά και για τους νομικούς.

Πιο συγκεκριμένα, οι βασικοί στόχοι του “e-CODEX” είναι:

• Η βελτίωση την διασυνοριακής πρόσβασης των πολιτών, δικηγόρων, δικαστικών λειτουργών, κλπ, στα νομικά μέσα και υπηρεσίες στην Ευρώπη
• Η ηλεκτρονική διεκπεραίωση (ταχεία ηλεκτρονική εκδίκαση μέσω του διαδικτύου, στην εθνική γλώσσα, τόσο από δικηγόρους όσο και από τους ίδιους τους πολίτες) μιας μεγάλης κατηγορίας δικαστικών υποθέσεων σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες,
• Η βελτίωση της δια-λειτουργικότητας των εθνικών δικαστικών συστημάτων της Ε. Ένωσης.

Σχήμα 1: Το σύστημα e-CODEX: Η βασική Πανευρωπαϊκή αρχιτεκτονική

Το έργο ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο υιοθέτησαν μάλιστα πρόσφατα, όπως θα αναφερθεί και παρακάτω, το σύστημα «e-CODEX» σαν την βάση της διακρατικής Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εκτός όμως από το καθαρά επιστημονικό του ενδιαφέρον, το ερευνητικό πρόγραμμα «e-CODEX» έχει και ιδιαίτερη πρακτική σημασία για την χώρα μας, αφού μέσα από αυτο:

• Η χώρα μας συμμετέχει στην συνδιαμόρφωση του νέου και ταχύτατα αναπτυσσόμενου Ευρωπαϊκού ‘τοπίου’ ηλεκτρονικής δικαιοσύνης από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Δημιουργούνται πρότυπα υλοποίησης – διαλειτουργικότητας – συμβατότητας των εφαρμογών ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης, που είναι ιδιαίτερα χρήσιμα και για τις αντίστοιχες εθνικές εφαρμογές
• Δίνεται η δυνατότητα στους Έλληνες νομικούς (δικηγόρους, κλπ) να συμμετέχουν και να υλοποιούν (εκδικάζουν) ηλεκτρονικά απο το γραφείο τους διευρωπαϊκές υποθέσεις σε όλες τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
• Συνδέεται ηλεκτρονικά το εθνικό μας σύστημα με το πανευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης
• Δίνεται η δυνατότητα επιμόρφωσης των δικαστικών λειτουργών και των νομικών στο νέο περιβάλλον ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-court) που διαμορφώνεται ταχύτατα.

Περιγραφή Ερευνητικών Αποτελεσμάτων:

Η υλοποίηση του έργου παρήγαγε σημαντικά ερευνητικά αλλά και πρακτικά αποτελέσματα. Πέρα από τις σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις και την αποδοχή του συστήματος «e-CODEX» από όλα τα κράτη-μέλη, είναι ενδεικτικό της ιδιαίτερης σημασίας των αποτελεσμάτων αυτών, το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε πρόσφατα και προώθησε ήδη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την απόφαση της να γίνουν τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου e-CODEX, η βάση στην οποία θα στηρίζεται αποκλειστικά από εδώ και πέρα η διασυνοριακή Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη στην Ευρώπη.

Για το σκοπό αυτό βρίσκεται μάλιστα αυτήν την εποχή υπό ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ειδικός Κανονισμός (υποχρεωτικής εφαρμογής από τις χώρες-μέλη), για την χρήση των αποτελεσμάτων του έργου σε ολόκληρη την Ε. Ένωση (e-CODEX Regulation).

Αυτό σημαίνει ότι το πρωτοποριακό αυτό σύστημα πληροφορικής, που έχει σαν στόχο την ταχύτερη και ευκολότερη απονομή της δικαιοσύνης στις χώρες μέλη της Ε. Ένωσης, και ένα από τα βασικά τμήματα του οποίου (testing) ανέπτυξε το ΑΠΘ (στο οποίο γίνεται επίσης σήμερα και ο τεχνικός έλεγχος καταλληλόλητας για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση), θα αποτελεί υποχρεωτικά τη βάση για την αυτοματοποιημένη εκδίκαση δικαστικών υποθέσεων που αφορούν πάνω απο μια χώρες. Καθώς επίσης και ότι τα υφιστάμενα εθνικά συστήματα σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να εναρμονιστούν με αυτό. Είναι ακόμα σημαντικό ότι η Ευρωπαϊκή επιτροπή αποφάσισε να της μεταφερθεί άμεσα το σύστημα e-CODEX για να συνεχίσει να το λειτουργεί και να το υποστηρίζει παραγωγικά η ίδια (με έδρα τον κοινοτικό φορέα EU-Lisa).

Σημειώνεται ακόμα ότι αυτή είναι η δεύτερη φορά που ερευνητικά αποτελέσματα της ερευνητικής μας ομάδας υιοθετούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για άμεση εφαρμογή από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση στον χώρο των διασυνοριακών εφαρμογών της πληροφορικής. Η πρώτη αφορούσε τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου epSOS του ΑΠΘ, στον χώρο της διασυνοριακής Ηλεκτρονικής Υγείας, και πιο συγκεκριμένα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (που εφαρμόστηκε μάλιστα, υπό την άμεση καθοδήγηση μας, με μεγάλη επιτυχία πριν λίγα χρόνια για πρώτη φορά σε ολόκληρη την Ελλάδα, και αποτελεί σήμερα την μεγαλύτερη εφαρμογή πληροφορικής της χώρας μας).

Παραδείγματα Εφαρμογής των Ερευνητικών Αποτελεσμάτων:

Στα πλαίσια του έργου “e-CODEX” έχουν αναπτυχθεί και έχουν τεθεί ήδη σε πραγματική λειτουργία και μια σειρά από πρωτοποριακές πανευρωπαϊκές on-line εφαρμογές (pilots) ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, που αφορούν τόσο την πολιτική, όσο και την ποινική δικαιοσύνη, που περιλαμβάνουν:

• Τις Μικροδιαφορές (Small Claims)
• Τις Ευρωπαϊκές Διαταγές Πληρωμής (European Payment Orders)
• Την αμοιβαία δικαστική συνδρομή (Mutual Legal Assistance)
• Την ασφαλή ανταλλαγή πειστηρίων (Exchange of Evidences)
• To Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης (European Arrest Warrant), κλπ

Προστίθενται δε συνεχώς και νέες εφαρμογές.

Σχήμα 2: Το Ελληνικό σύστημα e-CODEX σήμερα

Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται ήδη παραγωγικά και από τον νομικό κόσμο της χώρας μας. Για παράδειγμα Έλληνες δικηγόροι εκδίκασαν πλήρως και επιτυχώς από το γραφείο τους, μέσω υπολογιστή, με τη χρήση των ειδικών εντύπων του e-CODEX, στην  Ελληνική γλώσσα, σε ελάχιστες ημέρες, υποθέσεις (π.χ. Μικροδιαφορές, Διαταγές Πληρωμής), σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία).

Μέλη Ερευνητικής Ομάδας:

Γεώργιος Πάγκαλος, Καθηγητής ΑΠΘ (ΕΥ), Ζ. Κολίτση, PhD, Ι. Πάγκαλος, επ. Καθηγητής, Γ. Σαλματζίδης, ΙΔΑΧ ΑΠΘ, Ν. Ζήκος, PhD, Γ. Βασιλόπουλος, Πρωτοδικείο Αθηνών, Α. Σιαχούδης, ΕΙΔΙΠ, ΑΠΘ

Σχετικές Δημοσιεύσεις & Ανακοινώσεις:

• G. Pangalos, I. Salmatzidis and I. Pagkalos, Secure electronic cross-border access to legal means and procedures in Europe – the Greek eCODEX pilot, EMCIS2019 International Conference, June, 2019
• G. Pangalos, I. Salmatzidis, Secure electronic cross-border access to legal means and procedures in Europe – the Greek eCODEX pilot, EMCIS2015 International Conference, June, 2015
• G. Pangalos, I. Salmatzidis and I. Pagkalos, Using IT to provide easier access to cross-border legal procedures for citizens and legal professionals – implementation of a European Payment Order eCODEX pilot, International Journal for Court Administration (IJCA), Vol. 6, No. 2, December 2014
• G. Pangalos, I. Salmatzidis and I. Pagkalos, IT at the service of citizens and legal professionals’ secure cross-border access to legal means in Europe: The Greek e-Justice pilot of European Payment Order, 6th International Conference on Information Law and Ethics (ICIL 2014), Thessaloniki, 2014