Σύνοδος Κορυφής ΕΕ: Τον Μάρτιο οι αποφάσεις για την ευρωπαϊκή απάντηση στον αμερικανικό προστατευτισμό

Προπαρασκευαστικού χαρακτήρα ήταν η έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες σε ό,τι αφορά την αντίδραση της Ευρώπης στο ντελίριο προστατευτισμού που έχει καταλάβει τις ΗΠΑ με αφορμή (αν όχι πρόσχημα) την καταπολέμηση του πληθωρισμού, την πράσινη μετάβαση και την αντιμετώπιση του «αθέμιτου» κινεζικού ανταγωνισμού. Διότι με την Κίνα η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 η Ιαπωνία αντέγραφε την αμερικανική και την ευρωπαϊκή βιομηχανική καινοτομία για να τις ξεπεράσει στα τέλη του περασμένου αιώνα. Τώρα είναι φαίνεται η σειρά της Κίνας να πράξει το ίδιο.

ΗΠΑ: Αύξηση αντί για μείωση κατέγραψε ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο

Δύο είναι τα κεντρικά συμπεράσματα που μπορεί να εξαγάγει ένας παρατηρητής από τη σύνοδο: Πρώτον, οι «27» κατά την προσφιλή τους συνήθεια να αναβάλλουν για «ευθετώτερο χρόνο» τη λήψη αποφάσεων, παρέπεμψαν το ζήτημα στη σύνοδο κορυφής του Μαρτίου – μιλώντας βέβαια πάντοτε οι ηγέτες για την ανάγκη ευελιξίας και σπουδής της ΕΕ. Δεύτερον, το πακέτο αντιμέτρων με το οποίο η ΕΕ θα αντιμετωπίσει τον περιβόητο αμερικανικό Νόμο για την Καταπολέμηση του Πληθωρισμού (IRA) θα έχει περίπου τη μισή δύναμη πυρός απ’ αυτόν.

Ες Μάρτιον τα σπουδαία

Στην έκτακτη σύνοδο κορυφής κυριάρχησε, όπως ήταν αναμενόμενο, το προσφυγικό. Για το ζήτημα της δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Σχεδίου Πράσινης Συμφωνίας ως ευρωπαϊκή απάντηση στην αμερικανική πρόκληση του προστατευτισμού, οι «27» περιορίστηκαν να διατυπώσουν κατευθυντήριες γραμμές προς το ανώτατο εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να προετοιμάσει το πλαίσιο αντιμετώπισης του ζητήματος και να το παρουσιάσει ως πρόταση προς έγκριση στην επόμενη τακτική σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το Μάρτιο.

Εν προκειμένω οι «27» βασιζόμενοι στο «πράσινο» βιομηχανικό σχέδιο συμφωνίας για την Εποχή Μηδενικών Ρύπων (zero-net age), που παρουσίασε η Κομισιόν στις αρχές Φεβρουαρίου, ζήτησαν από την Επιτροπή να δρομολογήσει επειγόντως τις εργασίες σχετικά με την πολιτική των κρατικών ενισχύσεων στην ΕΕ, με στόχο μια «απλούστερη, ταχύτερη και προβλέψιμη δυνατότητα στοχευμένης, προσωρινής και αναλογικής υποστήριξης των ευρωπαϊκών εξαγωγικών επιχειρήσεων».

Ζήτησαν επίσης οι ηγέτες την αύξηση της ευελιξίας σε ό,τι αφορά τη χορήγηση κονδυλίων της ΕΕ για τη διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης σε χρηματοδοτικά μέσα, την εξασφάλιση πρόσβασης σε κρίσιμες πρώτες ύλες και την απλούστευση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για την ενίσχυση της «πράσινης βιομηχανίας».

Οι ισορροπιστές της Επιτροπής

Σε εργασιακό επίπεδο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των 27 ηγετών επισήμανε την ανάγκη «να ενισχυθούν οι δεξιότητες των Ευρωπαίων εργαζομένων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της έλλειψης εργατικού δυναμικού» και επίσης «να προωθηθεί ο μετασχηματισμός των θέσεων εργασίας ώστε να καλύπτει τις απαιτήσεις του πράσινου βιομηχανικού σχεδίου συμφωνίας για την ανταγωνιστικότητα».

Στο κοινό τους ανακοινωθέν οι «27» επανέλαβαν επίσης γενικολογώντας και δίκην ευχολογίου ότι «τα επενδυτικά κενά που ενδεχομένως θα προκύψουν θα καλυφθούν μέσω ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων» και κάλεσαν την Κομισιόν «να υποβάλλει τακτικές εκθέσεις για τον αντίκτυπο των κρατικών ενισχύσεων».

Σχηματικά θα έλεγε κανείς ότι οι ισορροπιστές της «κυβέρνησης συνασπισμού» των 27 κρατών-μελών, που καταστατικά συνιστά για την ΕΕ η Κομισιόν, έλαβε γι’ άλλη μια φορά την εντολή να συγκεράσει τις διαφωνίες και τις εκ διαμέτρου αντίθετες ιδέες και απόψεις των συμμετεχόντων στην «κυβέρνηση» και μάλιστα το συντομότερο δυνατό.

Διότι ο χρόνος κυλά και ο αμερικανικός IRA, που ψηφίστηκε το περασμένο καλοκαίρι και εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2023, ήδη δημιουργεί σοβαρά κίνητρα για τη μετεγκατάσταση παραγωγής ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, προκειμένου να γλιτώσουν την άγρια δασμολόγηση των προϊόντων τους στην αμερικανική αγορά.

200 από δω, 370 από κει

Η «ευρωπαϊκή απάντηση στην αμερικανική πρόκληση» βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της προετοιμασίας. Αλλά όπως διαφαίνεται στον ορίζοντα και με βάση την εμπειρία και τις θεμελιώδεις διαφορές που έχουν οι εταίροι στις «βασικές τους τις αρχές», θα έχει πιθανότατα τη μισή ισχύ από όση έχει η αμερικανική. Η Inflation Reduction Act έχει «προίκα» 370 δισ. δολάρια. Η «δύναμη πυρός» του ευρωπαϊκού πακέτο αντιμέτρων ίσως περιοριστεί στα 200 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για το «περίσσευμα» που έχει μείνει ανεκμετάλλευτο από το Ταμείο Ανάκαμψης, περίσσευμα το οποίο η Κομισιόν προτείνει να διοχετευθεί στο πρόγραμμα στήριξης των ευρωπαϊκών βιομηχανιών για την «πράσινη μετάβαση». Το επιβεβαίωσε αυτό σε συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» η επίτροπος Ανταγωνισμού της ΕΕ Μαργκρέτε Βεστάγκερ.

Η καθ’ ύλην αρμόδια επίτροπος τόνισε ότι η χρηματοδότηση του συνολικού πακέτου θα γίνει με κοινοτικά κονδύλια αλλά και με ιδιωτικές επενδύσεις – κάτι που υπογραμμίζεται και στο κοινό ανακοινωθέν της πρόσφατης έκτακτης συνόδου κορυφής εξάλλου.

Υπάρχει ασφαλώς και η στόχευση της Κομισιόν για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Sovereign Fund. Ενός Ταμείου Κυριαρχίας κατά τα πρότυπα αντίστοιχων χρηματοδοτικών σχημάτων που με μεγάλη επιτυχία λειτουργούν χώρες, όπως για παράδειγμα η Νορβηγία αλλά και η Σαουδική Αραβία (αμφότερες για την απεξάρτησή τους από το πετρέλαιο).

Θεσμικές υστερήσεις της ΕΕ

Η ΕΕ δεν είναι όμως ένα κυρίαρχο κράτος, αλλά μια ένωση κρατών. Ακόμα και η Ευρωζώνη δεν είναι καν μια ομοσπονδία ανεξαρτήτων κρατών, παρότι έχει κοινό νόμισμα. Εν προκειμένω, το ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας θα πρέπει να προικοδοτηθεί με κοινό δανεισμό. Αλλά η «αμοιβαιοποίηση» είναι μια λέξη με την οποία κάποιοι εταίροι βγάζουν φλύκταινες. Ευλόγως η Μαργκρέτε Βεστάγκερ διευκρίνισε ότι θα πρέπει να βλέπουμε το Ταμείο σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

«Αναγνωρίζουν όλοι ότι, ακόμα κι αν προχωρήσει η πρόταση για το Ταμείο Κυριαρχίας, αυτό θα χρειαστεί χρόνο για να λειτουργήσει. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κονδύλια που ήδη υπάρχουν», τόνισε η δανέζα επίτροπος. Πρόκειται βέβαια για ένα θέμα που άπτεται των θεσμικών υστερήσεων της Ευρώπης που παγίως επισημαίνουν δεκαετίες τώρα οι «φεντεραλιστές».

Μοιραία λοιπόν, πέρα από τα ευχολόγια για ιδιωτικά κεφάλαια (από funds που επενδύουν στο ρίσκο, όπως διευκρίνισε στα «ΝΕΑ» η Βεστάγκερ), τη «μαγιά» για το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας θα αποτελέσουν τα 200 δισ. ευρώ που έμειναν στα αζήτητα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι κι αυτών η μεταφορά θα εγκριθεί από τους καχύποπτους και τους φειδωλούς της Βαβέλ των «27».

Ε λοιπόν, η «μαγιά» των Αμερικανών είναι σχεδόν η διπλάσια. Και ήδη έχει αρχίσει να εκταμιεύεται και να «φουσκώνει».