Πληθωρισμός: Αφήνει ανεπούλωτες πληγές στην Gen Z

Μόνιμες πληγές αναμένεται να αφήσει στην Gen Z η πληθωριστική κρίση, που μαστίζει σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη, με νέα έρευνα να προειδοποιεί ότι η γενιά αυτή θα έχει μία μόνιμη φοβία ότι οι τιμές θα ανέβουν περαιτέρω, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο το έργο των κεντρικών τραπεζών για τα επόμενα χρόνια.

Σημειώνεται ότι οι µελετητές του Κέντρου «Generational Kinetics» τοποθετούν ηλιακά στην ομάδα αυτή, τα παιδιά που γεννήθηκαν μεταξύ 1998 και 2015 (αν και στη βιβλιογραφία κάποιοι ανοίγουν την «ψαλίδα» των γεννήσεων από το 1996).

Σύμφωνα με ανάλυση στοιχείων της Τράπεζας της Αγγλίας από το Bloomberg, οι νέοι στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχοντας βιώσει διψήφια αύξηση των τιμών για πρώτη φορά, είναι πιο πιθανό να αναμένουν ότι ο υψηλός πληθωρισμός θα συνεχιστεί, Αυτό σημαίνει δυσκολία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που προσπαθούν να επιτύχουν τον στόχο πληθωρισμού 2% αποθαρρύνοντας τους εργαζόμενους να αυξήσουν τους μισθούς.

Ο πόλεμος των -flations: Πώς επηρεάζουν τη ζωή μας τα νέα οικονομικά φαινόμενα

«Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν αυξηθεί πολύ μεταξύ των νέων», είπε ο Μάικλ Σάντερς, ανώτερος σύμβουλος στην Oxford Economics και πρώην ρυθμιστής επιτοκίων της Τράπεζας της Αγγλίας, σχετικά με τη βρετανική κατάσταση.

«Είναι λογικό να περιμένουμε ότι θα υπάρξουν κάποια σημάδια στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό», είπε. «Οι νέοι που πίστευαν ότι ο υψηλός πληθωρισμός θα σήμαινε 2% ή 3% τώρα μπορεί να έχουν πολύ ευρύτερο φάσμα προσδοκιών για το πού θα μπορούσε να είναι ο πληθωρισμός».

Χαμηλές προσδοκίες

Οι νεότερες γενιές είχαν ιστορικά πολύ χαμηλότερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό από τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες που θυμούνται τις περιόδους ανόδου των τιμών στις δεκαετίες του 1970 και του 1980.

Ωστόσο, η ανάλυση με βάση τα δεδομένα του Ηνωμένου Βασιλείου διαπίστωσε ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό των ατόμων ηλικίας 16 έως 24 ετών της  Gen Z έχουν αυξηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα από τότε που η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτόξευσαν τις τιμές.

Στοιχεία από την Ευρώπη δείχνουν επίσης ότι οι πληγές που προκαλούνται σε γενιές από τον υψηλό πληθωρισμό μπορεί να κληροδοτηθούν από γενιά σε γενιά.

Η έρευνα είναι σημαντική γιατί αγγίζει τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό και πώς μια σημαντική περίοδος υψηλότερων τιμών μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι.

Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό βοηθούν στον καθορισμό των μισθολογικών απαιτήσεων και στη συνέχεια στον καθορισμό των τιμών από τις εταιρείες. Ο έλεγχος αυτών των προσδοκιών είναι ένα βασικό καθήκον για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, οι οποίοι θέλουν να κρατήσουν τον πληθωρισμό γύρω στο 2%.

«Φαινόμενο εμπειρίας»

Οι οικονομολόγοι το αποκαλούν αυτό ως «φαινόμενο εμπειρίας», όπου οι άνθρωποι που ζουν σε περιόδους ασταθούς και υψηλής αύξησης των τιμών στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 έχουν αυτές τις αναμνήσεις πιο βαθιά στη σκέψη τους από εκείνους που απλώς το γνωρίζουν από βιβλία ιστορίας.

Για τρεις δεκαετίες μέχρι την πανδημία, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ήταν υποτονικός. Είχε μικρή σχέση με τους Millennials και τη Gen X, ηλικίας 27 έως 58 ετών τώρα, κατά τη διάρκεια της νεότητάς τους και τα πρώτα τους χρόνια στο εργατικό δυναμικό. Ήδη, υπάρχουν στοιχεία από το Ηνωμένο Βασίλειο που υποδηλώνουν ότι η Gen Z αναμένει υψηλότερο πληθωρισμό από εκείνους σε παλαιότερες κατηγορίες.

Η ανάλυση μιας έρευνας της BOE δείχνει ότι οι Βρετανοί ηλικίας 16 έως 24 ετών έχουν δει τη μεγαλύτερη αύξηση στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό πριν ο υψηλός πληθωρισμός εμφανιστεί ως σημαντικός πονοκέφαλος για τις κεντρικές τράπεζες. Αυτή η ηλικιακή ομάδα είχε τις λιγότερες πιθανότητες να περίμενε αύξηση των τιμών άνω του 3% τον Αύγουστο του 2020. Τώρα όμως είναι η δεύτερη πιο πιθανή, ακριβώς πίσω από εκείνες ηλικίας 55 έως 64 ετών που μεγάλωναν και ενηλικιώνονταν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου του υψηλού και ασταθούς πληθωρισμού.

Το «φαινόμενο της εμπειρίας» μπορεί να έχει ισχυρό αντίκτυπο, σύμφωνα με έρευνα της Ulrike Malmendier, καθηγήτριας οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.

Δραματικές οικονομικές εμπειρίες, όπως ο υψηλός πληθωρισμός και η αύξηση της ανεργίας «αφήνουν μόνιμο αντίκτυπο στον τρόπο που διαμορφώνονται οι πεποιθήσεις για τα επόμενα χρόνια», είπε σε συνέντευξή της.

Οι χώρες που υπέστησαν τις χειρότερες κρίσεις πληθωρισμού, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και τμήματα της ευρωζώνης, κινδυνεύουν περισσότερο από μια μεγάλη αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών.

Το φαινόμενο της εμπειρίας είναι τόσο ισχυρό που η έρευνα δείχνει ότι θα μπορούσε να επηρεάσει ακόμη και τους κεντρικούς τραπεζίτες και να μεταδοθεί από γενιά σε γενιά.

Όταν οι πληγές είναι… κολλητικές

Εν τω μεταξύ, μια μελέτη του Fabio Braggion, καθηγητή οικονομικών και οικονομικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Tilburg, διαπίστωσε ότι οι πληγές που σχετίζονται με τον πληθωρισμό μπορούν ακόμη και να μεταδοθούν.

Τα νοικοκυριά στις ευρωπαϊκές χώρες που υπέστησαν υπερπληθωρισμό πριν από το 1930 έχουν προσδοκίες για τον πληθωρισμό σήμερα που είναι 1,4 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερες από τις χώρες που τον απέφυγαν, είπε. Στη Γερμανία — η οποία επλήγη από τον υπερπληθωρισμό στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης — τα νοικοκυριά σε περιοχές με υψηλότερο τοπικό πληθωρισμό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έχουν υψηλότερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό σήμερα.

Ο Braggion είπε ότι αυτό υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να υπάρχει «κάτι πολιτισμικό» σχετικά με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.