Ναυτιλία: Ελλάδα, Βρετανία και Νορβηγία για τις προκλήσεις της πράσινης μετάβασης

Η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ναυτιλίας και τα μέσα με τα οποία αυτή θα πραγματοποιηθεί βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας της διεθνούς ναυτιλιακής κοινότητας τα τελευταία χρόνια, χωρίς ωστόσο να παραμελείται η ασφάλεια τόσο του θαλάσσιου περιβάλλοντος όσο και των ναυτικών που καλούνται να διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο στη νέα αυτή πραγματικότητα.

Αντάρτες Χούθι της Υεμένης κατέλαβαν πλοίο στην Ερυθρά Θάλασσα

Στο πλαίσιο αυτό, και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ναυτιλίας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), ο Ναυτιλιακός Πρεσβευτής Καλής Θελήσεως του ΙΜΟ στην Ελλάδα και Πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου, δρ. Λεωνίδας Δημητριάδης Ευγενίδης, και η Isalos.net συνδιοργάνωσαν -για μια ακόμη χρονιά- το Isalos.net Maritime Conference -στο οποίο εκπρόσωποι των ναυτιλιακών κοινοτήτων της Ελλάδας, της Νορβηγίας και του Ηνωμένου Βασιλείου μοιράστηκαν τις σκέψεις τους για την επόμενη μέρα του κλάδου.

Το κύριο θέμα της εκδήλωσης που έλαβε χώρα τη Δευτέρα 13 Νοεμβρίου συνέπεσε με το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ναυτιλίας του ΙΜΟ «MARPOL at 50 – Our commitment goes on».

Η εκδήλωση, η οποία έλαβε χώρα στο αναβαθμισμένο Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου, διοργανώθηκε με τη συνεργασία της Βρετανικής και της Νορβηγικής Πρεσβείας στην Αθήνα, δίνοντας συνέχεια στον τριμερή διάλογο που ξεκίνησε το 2022, με στόχο την ανταλλαγή σκέψεων, απόψεων και τεχνογνωσίας, αλλά και την εύρεση κοινού εδάφους συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Βρετανία και τη Νορβηγία. Η εκδήλωση διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, της MARTECMA και της WISTA Hellas, με τη χορηγία της Tototheo Maritime και της JOTUN, ενώ χορηγός επικοινωνίας της εκδήλωσης ήταν τα Ναυτικά Χρονικά.

Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Νορβηγία διατηρούν ισχυρούς ναυτιλιακούς δεσμούς τους οποίους μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω δεδομένου ότι, το συνεχώς μεταβαλλόμενο κανονιστικό πλαίσιο της ναυτιλίας, πέραν των προκλήσεων, γεννά και ευκαιρίες, δήλωσε κατά το χαιρετισμό του ο Ναυτιλιακός Πρεσβευτής Καλής Θελήσεως του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) στην Ελλάδα, δρ. Λεωνίδας Δημητριάδης Ευγενίδης. «Τα πράγματα που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν», τόνισε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδου, προσθέτοντας ότι το συνέδριο αποτελεί μιας πρώτης τάξης ευκαιρία προκειμένου clusters, ακαδημαϊκά ιδρύματα αλλά και οι κυβερνήσεις των τριών χωρών να ενώσουν τις δυνάμεις τους στη νέα αυτή εποχή για τη ναυτιλία.

Στον χαιρετισμό του, η Α.Ε. ο Βρετανός Πρέσβης, κ. Matthew Lodge, επανέλαβε τη δέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου στην απανθρακοποίηση των θαλάσσιων μεταφορών, με αιχμή του δόρατος τις ρυθμιστικές πρωτοβουλίες του IMO και των κρατών μελών του, τη διάνοιξη διμερών Πράσινων Ναυτιλακών Διαδρόμων (Green Shipping Corridors) και την περαιτέρω ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής.

Ο Deputy Head of Mission της Νορβηγικής πρεσβείας κ. Christian Grotnes Halvorsen επανέλαβε ότι υπάρχει γόνιμο έδαφος για συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Ηνωμένου Βασιλείου και Νορβηγίας, προκειμένου η ευρωπαϊκή ναυτιλία να παραμείνει ανταγωνιστική. Ο κ. Halvorsen σημείωσε την αβεβαιότητα που επικρατεί αναφορικά με τους τρόπους επίτευξης της πράσινης μετάβασης στη ναυτιλία, κάνοντας λόγο για την ανάγκη συνεργασίας και καινοτομίας.

Χαιρετισμό απεύθυνε και ο Sir Ευθύμιος Ε. Μητρόπουλος KCMG, Επίτιμος Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού και Πρόεδρος του Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος».

Προοπτικές και προκλήσεις

Τον περασμένο Ιούλιο, ο ΙΜΟ κατά την MEPC 80 έθεσε νέους φιλόδοξους στόχους για τη ναυτιλία. Υπό αυτό το πρίσμα, οι συμμετέχοντες του πρώτου πάνελ εστιάστηκαν στην πρακτική εφαρμογή αλλά και στους σκοπέλους των κανονισμών, ενώ έκαναν λόγο για την ανάγκη συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων μερών στη αλυσίδα αξίας της ναυτιλίας.

Στο πρώτο πάνελ συμμετείχαν οι κ.κ. Μανώλης Κουτουλάκης, Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του ΥΝΑΝΠ, Σταύρος Φούντας, Managing Director της Kongsberg Maritime Hellas SA, Κώστας Κόντες, Managing Director της V.Group, Ελίνα Παπαγεωργίου, Global Strategic Growth Director Greece Vice President του Lloyd’s Register και Ευάγγελος Σφακιωτάκης, Chief Operating Officer της Diana Shipping Services S.A. Συντονιστής του πάνελ ήταν ο κ. Jos Standerwick, CEO, Maritime London.

Στην αρχική του τοποθέτηση ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής επικεντρώθηκε στην ακτοπλοΐα και στον ρόλο της ως συνδετικού κρίκου των νησιών μας, σημειώνοντας παράλληλα ότι η εγχώρια ναυτιλία θα μπορούσε να αποτελέσει την πλατφόρμα πειραματικής εφαρμογής πράσινων τεχνολογιών λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους και ιδιαιτερότητές της (υποδομές κ.α.). Ο κ. Κουτουλάκης πρόσθεσε ότι, με γνώμονα τον θεσμικό του ρόλο, το υπουργείο Ναυτιλίας βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τη ναυτιλιακή βιομηχανία προκειμένου να επιτευχθεί η πολυαναμενόμενη πρόοδος στο περιβαλλοντικό μέτωπο. Ο ίδιος υποστήριξε ότι χρειάζεται η συνέργεια όλων των εμπλεκόμενων μερών για να διασφαλιστεί ότι καλύπτονται οι ανάγκες όλων των επιμέρους κλάδων της ναυτιλίας.

Ο κ. Κόντες σχολίασε ότι η ναυτιλία θα πρέπει να αναλάβει το μέρος της ευθύνης που της αναλογεί σε ό,τι αφορά την απανθρακοποίηση και στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να μπουν στην εξίσωση οι κοινωνίες και οι καταναλωτικές συνήθειες. Σημείωσε ότι στον κλάδο λαμβάνουν χώρα αλλαγές με πολύ γρήγορους ρυθμούς, αλλά και πως «ό,τι μας έχει οδηγήσει έως εδώ δεν θα μας οδηγήσει στο μέλλον». Για την ανάγκη διαφάνειας μεταξύ των stakeholders έκανε λόγο ο κ. Φούντας, ο οποίος επεσήμανε ότι η απανθρακοποίηση της ναυτιλίας απαιτεί χρόνο, προσπάθεια και επενδύσεις υψηλής κλίμακας. Ο γενικός διευθυντής της Kongsberg Maritime Hellas επεσήμανε την τάση ενίσχυσης της ψηφιοποίησης στη ναυτιλία και εξέφρασε την άποψη ότι ως βιομηχανία θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές δεδομένου ότι συχνά αστάθμητοι παράγοντες, όπως ο Covid, αλλάζουν άρδην τα δεδομένα. Η κ. Παπαγεωργίου, αφού περιέγραψε εν συντομία τους νέους φιλόδοξους στόχους που θέσπισε ο ΙΜΟ κατά την MEPC 80, υπογράμμισε την ανάγκη παροχής κινήτρων στους «first movers», όπως για παράδειγμα κάποιο είδος επιδοτήσεων στα εναλλακτικά καύσιμα. Η κ. Παπαγεωργίου έκανε εξίσου ειδική μνεία στους πράσινους ναυτιλιακούς διαδρόμους (green corridors), οι οποίοι αποτελούν εφαλτήριο για ορισμένες χώρες να βρεθούν στην πρώτη γραμμή της απανθρακοποίησης.

Την εφαρμογή βραχυπρόθεσμων μέτρων για τον υπάρχοντα στόλο υπογράμμισε στην αρχική τοποθέτησή του ο κ. Σφακιωτάκης. Ο COO της Diana Shipping έκανε ειδική αναφορά στο χαμηλό orderbook το οποίο είναι αποτέλεσμα της αβεβαιότητας που επικρατεί για τα νέα καύσιμα και τις νέες τεχνολογίες.

Εναλλακτικά καύσιμα: Ευσεβείς πόθοι έναντι πραγματικότητας;

Το δεύτερο πάνελ ομιλητών εξέτασε κατά πόσο οι στόχοι για την ενεργειακή μετάβαση της ναυτιλίας -στο χρονικό πλαίσιο στο οποίο τίθενται- είναι πραγματικά εφικτοί. Στο πάνελ «Wishful thinking vs. reality: The  advances in Marine Technology and their impact on the protection of the Marine Environment», το οποίο  συντονίστηκε από τον κ. Ιάσονα Στεφανάτο, Global Decarbonization Director του DNV, συμμετείχαν οι κ.κ. καθ. Ιωάννης Γκόλιας, Διοικητής του Ιδρύματος Ευγενίδου, Σταύρος Χατζηγρηγόρης, Τεχνικός Διευθυντής της Zodiac Maritime και  Advanced Engineering Services, Πάνος Κουρκουντής, Προέδρος της MARTECMA και Διευθυντής της SEA Traders S.A., Ελένη Πολυχρονοπούλου, Πρόεδρος της HEMEXPO και Vice Chair της Sea Europe, και Noel Tomlinson, Head of Business Development της BMT.

Ο κ. Χατζηγρηγόρης εστίασε στην ανάγκη θέσπισης κανονισμών και στόχων που είναι τεχνολογικά εφικτοί. Επικεντρώθηκε στις βλέψεις που υπάρχουν για ανάμειξη καυσίμων, σχολιάζοντας τη δυσκολία του εν λόγω εγχειρήματος καθώς αφορά πολύ συγκεκριμένα καύσιμα.

Στα ναυτιλιακά καύσιμα αναφέρθηκε και η κ. Πολυχρονοπούλου σε τοποθέτησή της αναφορικά με τις νέες τεχνολογίες. Σύμφωνα με την πρόεδρο της HEMEXPO, επί του παρόντος τα συμβατικά καύσιμα παραμένουν η βέλτιστη λύση για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας. Ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν πρέπει να μας οδηγεί σε εφησυχασμό, ενώ τόνισε πως απαιτούνται πρωτοβουλίες και σκληρή δουλειά, συστατικά απαραίτητα για την επίτευξη οποιουδήποτε περιβαλλοντικού στόχου.

Πληθώρα κανονισμών

Ο κ. Κουρκουντής έδωσε έμφαση στο γεγονός ότι η ναυτιλία δεν είναι σε θέση να απορρίπτει ή να εγκρίνει κανονισμούς καθώς η φωνή της δεν ακούγεται όσο θα έπρεπε, και σημείωσε ότι τα τελευταία έτη έχει θεσπιστεί πληθώρα περιβαλλοντικών κανονισμών που έχουν στο στόχαστρο τον κλάδο. Στο μέτωπο των περιβαλλοντικών κανονισμών έδωσε βάρος και ο καθ. Ιωάννης Γκόλιας, σημειώνοντας ότι πρέπει να υπάρχει μία ουδέτερη τεχνολογικά προσέγγιση στην επίλυση των προβλημάτων καθώς δεν υπάρχει μία καθολική και μοναδική λύση που μπορεί ο κλάδος να ακολουθήσει. Ο κ. Tomlinson κλήθηκε να απαντήσει σε ερώτηση αναφορικά με το ή τα καύσιμα του μέλλοντος και σημείωσε πως η επιλογή καυσίμου δε μπορεί να απαντηθεί μονοδιάστατα, υποδεικνύοντας μία και μοναδική λύση. Τουναντίον, η βέλτιστη επιλογή καυσίμου ή μείγματος καυσίμων εξαρτάται από το εκάστοτε πλοίο και το προφίλ εμπορικής και λειτουργικής διαχείρισής του. Ωστόσο, ο κ. Tomlinson εξέφρασε την εκτίμησή του πως το LNG και τα βιοκαύσιμα θα διαδραματίσουν καίριο ρόλο ως μεταβατικά καύσιμα. Όσον αφορά ένα μέλλον πολλαπλών καυσίμων, ο κ. Χατζηγρηγόρης εκτίμησε ως μη ρεαλιστικό ενδεχόμενο η ενεργειακή εξίσωση της ναυτιλίας να απαρτίζεται από επτά ή οκτώ καύσιμα. Το κόστος μιας τέτοιας εξέλιξης, καθώς και το επακόλουθο κόστος ανάπτυξης των αντίστοιχων υποδομών και των δικτύων τροφοδοσίας των εν λόγω καυσίμων, θα την καθιστούσαν ανέφικτη. Κατά τον ίδιο, το μέλλον της ναυτιλίας δύναται να είναι ένα μέλλον πολλαπλών καυσίμων, με ανώτατο όριο τα τρία.

Σχετικά με τις τεχνολογίες, η κ. Πολυχρονοπούλου παρέθεσε αρκετά παραδείγματα τεχνολογιών μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ναυτιλίας και έδωσε ιδιαίτερα έμφαση στα ιστία και στα συστήματα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.

Η πυρηνική ενέργεια

Η αναφορά της κ. Πολυχρονοπούλου   στην πυρηνική ενέργεια οδήγησε σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα στιχομυθία μεταξύ των κ. Κουρκουντή και Χατζηγρηγόρη, κατά την οποία εκφράστηκαν οι θετικές συνιστώσες της υιοθέτησής της στη ναυτιλία αλλά και οι δυσκολίες και τους κινδύνους με την οποία έχει συνδεθεί η ευρεία χρήση της.

Επιπλέον, ο κ. Κουρκουντής σχολίασε ότι η επένδυση σε νέες τεχνολογίες από μια ναυτιλιακή εταιρεία,  δεν υλοποιείται με γνώμονα τη βελτίωση της εικόνας μια εταιρείας. Προκειμένου να υπάρξει σαφής πρόοδος στην υιοθέτηση τεχνολογιών και καυσίμων, οι τεχνολογίες οφείλουν να είναι βιώσιμες.

Με τη σειρά του, ο κ. Χατζηγρηγόρης υπογράμμισε την ανάγκη συμπερίληψης όλων των ενδιαφερόμενων μερών στην διαδικασία ανάπτυξης υποδομών και υιοθέτησης ναυτιλιακών καυσίμων. Το μείζον θέμα της αύξησης των εκπομπών της ναυτιλίας τα τελευταία έτη οφείλει να απασχολεί πέραν των ναυτιλιακών εταιρειών και τους ναυλωτές αλλά και τους παραγωγούς καυσίμων. Στο πλαίσιο αυτό, οι κολοσσοί πετρελαίου οφείλουν να αναλάβουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί.

Παράλληλα, ο κ. Γκόλιας υπογράμμισε την ανάγκη upskilling των πληρωμάτων, με στόχο την αύξηση των ικανοτήτων τους αναφορικά με τις νέες τεχνολογίες. Ακόμα, κατά τον ίδιο, τα πληρώματα πρέπει να καταστούν ικανά να αντιμετωπίζουν έκτακτες καταστάσεις, και εκείνες που κρίνονται έκτακτες από περιβαλλοντική σκοπιά.