Πέθανε ο Ζακ Ντελόρ, ο αρχιτέκτονας της Ευρώπης (βίντεο)

Πέθανε σε ηλικία 98 ετών, ο αρχιτέκτονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζακ Ντελόρ, όπως αποκάλυψε ο κόρη του.

Ο Ζακ Ντελόρ, πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπή και πρόσωπο – «κλειδί» για τη δημιουργία του ευρώ, πέθανε στον ύπνο του στο σπίτι του στο Παρίσι την Τετάρτη.

Ο Γάλλος πολιτικός εργάστηκε στην Τράπεζα της Γαλλίας, υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και ευρωβουλευτής. Από το 1969 έως το 1972 ήταν Σύμβουλος του Γάλλου πρωθυπουργού Ντελμά. Στη συνέχεια προσχώρησε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα και το 1981 έγινε Υπουργός Οικονομικών υπό τον Φρανσουά Μιτεράν.

Από το 1985 μέχρι το 1995 διετέλεσε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Από τις Βρυξέλλες, όπου παρέμεινε επικεφαλής της Επιτροπής από το 1985 έως το 1995, ο Jacques Delors έπαιξε το ρόλο του αρχιτέκτονα στη διαμόρφωση των περιγραμμάτων της σύγχρονης Ευρώπης: εγκαθίδρυση της ενιαίας αγοράς, υπογραφή των συμφωνιών Σένγκεν, Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, έναρξη του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών Erasmus, μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής, έναρξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης που οδήγησε στη δημιουργία του ευρώ.

Γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου του 1925 στο Παρίσι.

Η Επιτροπή Delors (1988-1989)

Η Επιτροπή για τη Μελέτη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, γνωστότερη ως Επιτροπή Delors, συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του 1988. Η συγκρότησή της ήταν αποτέλεσμα της εντολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εξεταστούν και να προταθούν συγκεκριμένα στάδια προς την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Επικεφαλής της τέθηκε ο Jacques Delors, τότε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η επιτροπή απαρτιζόταν από τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και ορισμένα άλλα μέλη. Μεταξύ αυτών ήταν ο Alexandre Lamfalussy, τότε Γενικός Διευθυντής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών στη Βασιλεία και αργότερα πρώτος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος.

Η Επιτροπή Delors εκπλήρωσε την αποστολή της με τη δημοσίευση έκθεσης τον Απρίλιο του 1989 σχετικά με την «Οικονομική και Νομισματική Ένωση στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα». Μεταξύ άλλων, η έκθεση πρότεινε τρία στάδια για την επίτευξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και συνέβαλε στην ανάπτυξη της διαδικασίας νομισματικής και οικονομικής ενοποίησης.

To πλήγμα από το Brexit

Ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1985 έως το 1995, ο Ντελόρ βοήθησε στην οικοδόμηση της ενιαίας αγοράς χωρίς σύνορα, άνοιξε το δρόμο προς το κοινό νόμισμα και επέβλεψε την επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από 10 σε 15 χώρες. Ως εκ τούτου βρετανική ψήφος τον Ιούνιο του 2016 για την αποχώρηση από την ΕΕ κλόνισε τα θεμέλια του έργου της ζωής του.

Τότε είχε γράψει στην Le Monde το αποτέλεσμα ήταν η τελευταία από μια σειρά κρίσεων που έπληξαν την ΕΕ και ότι θα έπρεπε να χρησιμεύσει ως αφύπνιση ενάντια στον εθνικισμό και τον λαϊκισμό. Σε συνέντευξή του τον Δεκέμβριο του 2012 στην Handlesblatt, ο Ντελόρ είπε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ενδιαφέρεται μόνο για τα δικά του οικονομικά συμφέροντα .

Ο 11ος πρόεδρος της επιτροπής που εδρεύει στις Βρυξέλλες, ο Ντελόρ ήταν πιο ισχυρός από τους προκατόχους του, εν μέρει λόγω της στήριξης που είχε από τον Γερμανό Καγκελάριο Χέλμουτ Κολ και τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν, της κυρίαρχης ομάδας της ΕΕ εκείνη την εποχή.

Η σχέση με τη Θάτσερ

Από την άλλη πλευρά ήταν η Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία υποστήριξε την απόφαση του 1986 για τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς, αλλά αντιτάχθηκε στα μεταγενέστερα σχέδια του Ντελόρ για περισσότερη κοινωνική νομοθεσία και ένα κοινό νόμισμα.

Ο Ντελόρ συνδέθηκε στενά με το ευρώ όταν ηγήθηκε μιας επιτροπής που εξέδωσε μια έκθεση το 1989 ζητώντας ένα ενιαίο νόμισμα ως τον θεμέλιο λίθο της σχεδιαζόμενης αγοράς χωρίς φραγμούς. Η εσωτερική αγορά έγινε πραγματικότητα το 1993.

Λόγω των βρετανικών αντιρρήσεων, η Έκθεση Ντελόρ οδήγησε στις διαπραγματεύσεις του 1991 στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας, που έθεσαν το σχέδιο για το ευρώ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η Βρετανία αποχώρησε από τη διαδικασία.

Όταν τέθηκε σε ισχύ το 1993, η Συνθήκη του Μάαστριχτ δημιούργησε επίσημα την ΕΕ, αν και δεν πήγε τόσο μακριά όσο ήθελε ο Ντελόρ προς ένα ευρωπαϊκό ομοσπονδιακό κράτος με την επιτροπή σε ρόλο Λευκού Οίκου. Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θα έφερνε τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης στην ΕΕ, διευρύνοντας αυτό που ήταν ένας σύλλογος μόνο για τη Δύση.

Αλεξικέραυνο

Όπως επισημαίνει το Bloomberg,  ο Ντελόρ έγινε αλεξικέραυνο για την κριτική των μεγάλων ευρωπαϊκών έργων, που συνοψίζεται σε έναν περιβόητο τίτλο των ταμπλόιντ — «Up Yours Delors» — στη βρετανική εφημερίδα Sun. Οικονομικά και πολιτικά, η Ευρώπη πέρασε μια δύσκολη κατάσταση στα τελευταία χρόνια του Ντελόρ στις Βρυξέλλες. Η Δανία άσκησε βέτο και η Γαλλία έφτασε κοντά στο να ασκήσει βέτο στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, στο πλαίσιο μιας ύφεσης σε ολόκληρη την ήπειρο μετά την ενοποίηση της Γερμανίας.

Ο Ντελόρ αντιμετώπισε επίσης κριτική για μια χαλαρή κουλτούρα διαχείρισης που οδήγησε στο σκάνδαλο που έπληξε τον διάδοχό του, Ζακ Σαντέρ του Λουξεμβούργου. Η επιτροπή υπό τον Σαντέρ αναγκάστηκε να παραιτηθεί μαζικά το 1999 λόγω καταγγελιών για οικονομική κακοδιαχείριση.

Ο Ζακ Λουσιέν Ζαν Ντελόρ γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1925 σε μια εργατική οικογένεια στο Παρίσι. Έπιασε την πρώτη του δουλειά στα 19 του, ακολουθώντας τον πατέρα του σε θέση γραφείου στη γαλλική κεντρική τράπεζα μετά την απελευθέρωση του Παρισιού κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ενώ βρισκόταν στην Banque de France, ο Ντελόρ εργάστηκε για να πάρει πτυχίο στα οικονομικά και τραπεζικά στη Σορβόννη και εντάχθηκε στο χριστιανικό συνδικαλιστικό κίνημα. Δύο στόχοι — οικονομική σταθερότητα και κοινωνική πρόοδος — θα διαμόρφωναν το πολιτικό του πιστεύω.

Πρώιμη καριέρα

Ακολούθησε μια θέση στη γαλλική επιτροπή οικονομικού σχεδιασμού, το 1962. Στα τέλη της δεκαετίας ο Ντελόρ ήταν βοηθός του Ζακ Σαμπάν-Ντελμάς, ενός κεντροδεξιού πρωθυπουργού.

Στην πατρίδα του, στη συντηρητική πλευρά του Σοσιαλιστικού Κόμματος και στην αριστερή πτέρυγα των συντηρητικών κομμάτων της Γαλλίας, ο Ντελόρ συνέδεσε τελικά την τύχη του με τους Σοσιαλιστές τη δεκαετία του 1970, όταν ο Μιτεράν έγινε αρχηγός του κόμματος.

Η εκλογή του Μιτεράν το 1981 ως ο πρώτος σοσιαλιστής ηγέτης της Γαλλίας προανήγγειλε μια ριζική αλλαγή στη γαλλική οικονομική πολιτική. Η κυβέρνηση κρατικοποίησε τις τράπεζες, υποτίμησε το φράγκο και έριξε χρήματα σε προγράμματα δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Ο Ντελόρ παντρεύτηκε τη Marie Lephaille το 1948. Ο γιος του Jean-Paul, πέθανε από λευχαιμία το 1982 σε ηλικία 29 ετών. Το μεγαλύτερο παιδί του ζευγαριού, η Martine Aubry, γεννημένη το 1950, πήγε στην πολιτική, υπηρετώντας ως υπουργός απασχόλησης και δήμαρχος της Λιλ.