Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έκανε γνωστό αργά το βράδυ της Τετάρτης 30 Απριλίου ότι 16 κράτη μέλη έχουν υποβάλει γραπτό αίτημα για την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και του σχεδίου ReArm Europe (φωτογραφία, επάνω, από το Reuters/Yves Herman).
«Πρόσθετα αιτήματα αναμένεται να υποβληθούν σε μεταγενέστερο στάδιο», αναφέρει η Κομισιόν
Τα κράτη μέλη που υπέβαλαν αίτημα μέχρι χθες το πρωί ανέρχονταν σε πέντε, με τον αριθμό να πολλαπλασιάζεται μέσα σε λίγες ώρες και να ανέρχεται επίσημα σε δεκαέξι, όπως έκανε γνωστό με ανακοίνωσή του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Πρόκειται για το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη Δανία, τη Γερμανία, την Εσθονία, την Ελλάδα, την Κροατία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία, τη Σλοβακία και τη Φινλανδία.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αναμένονται αιτήματα και από άλλα κράτη μέλη, τα οποία αν και εκτός χρονοδιαγράμματος καθώς χθες ήταν η τελευταία ημέρα του Απριλίου, εκτιμάται ότι θα γίνουν αποδεκτά.
Δημοσιονομικό περιθώριο
Οπως αναφέρει η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «πρόσθετα αιτήματα αναμένεται να υποβληθούν σε μεταγενέστερο στάδιο, καθώς αρκετά κράτη μέλη έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους να επωφεληθούν από τη ρήτρα αυτή».
Σύμφωνα με το σχέδιο ReARM, η ενεργοποίηση της ρήτρας εθνικής διαφυγής παρέχει στα κράτη μέλη πρόσθετο δημοσιονομικό περιθώριο για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, παραμένοντας εντός των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ.
Η Ελλάδα
Αίτημα προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής, η οποία προβλέπεται από τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, υπέβαλε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης. Επιδίωξη είναι να εξαιρεθεί η αύξηση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς στόχους, με βάση την απόφαση που ελήφθη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 6ης Μαρτίου 2025.
Οι αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα σε δημοσιονομικούς όρους (ορισμός COFOG-Eurostat) υπολογίζεται να αυξηθούν από 2,2% του ΑΕΠ το 2024, σε 2,3% το 2025 και 2,5% το 2026, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του νέου Μακροπρόθεσμου Προγράμματος Αμυντικού Εξοπλισμού που εγκρίθηκε πρόσφατα από την Κυβέρνηση. Αυτό καλύπτει την περίοδο 2025-2036, ενώ αναμένεται να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα αμυντικών δαπανών μετά το 2026.
Σύμφωνα με τις πρόνοιες ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής, οι δημοσιονομικοί κανόνες θα συνεχίσουν να λειτουργούν κανονικά. Οι αποκλίσεις από τα εγκεκριμένα όρια καθαρών πρωτογενών δαπανών, για λοιπές δαπάνες εκτός των αμυντικών, θα καταγράφονται στον λογαριασμό ελέγχου του άρθρου 22 του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1263.
Με βάση τα παραπάνω, για το 2026 έχει προβλεφθεί αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών της τάξης του 0,5 δισ. ευρώ, η οποία αναμένεται να εξαιρεθεί από τους δημοσιονομικούς στόχους, σύμφωνα με τις προβλέψεις της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
