Ιρλανδία: Τριγμούς στο «οικονομικό θαύμα» φέρνει ο Τραμπ

Ο εμπορικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο Ντόναλντ Τραμπ υποχρεώνει πλέον την Ιρλανδία να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο τα εύθραυστα θεμέλια του οικονομικού της θαύματος. Ένας οικονομολόγος το είχε προβλέψει. Tο καλοκαίρι του 2024, αμέσως μόλις ανέλαβε συμβουλευτικό ρόλο στην κυβέρνηση, ο καθηγητής Στίβεν Κίνσελα από το Πανεπιστήμιο του Λίμερικ προειδοποίησε ότι η επόμενη κρίση δεν θα γεννηθεί εντός συνόρων αλλά θα έρθει από την Ουάσιγκτον.

«Το πιο προφανές σενάριο», είπε τότε, «είναι η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ». Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες έκλειναν τη στρόφιγγα των επενδύσεων των πολυεθνικών στην Ιρλανδία, το σοκ θα ήταν σημαντικό.

Λίγους μήνες αργότερα, η πρόβλεψη αυτή άρχισε να επαληθεύεται. Ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, τα έβαλε δημόσια με την Ιρλανδία για το φορολογικό της καθεστώς και εξαπέλυσε μια επίθεση που απειλεί τις ιρλανδικές εξαγωγές αμερικανικών φαρμακευτικών κολοσσών όπως η Pfizer.

Παράλληλα, η ΕΕ εξετάζει πλήγματα σε εταιρείες τεχνολογίας που εδρεύουν στο νησί, όπως η Apple, αλλά και περιορισμούς στις υπηρεσίες που εισάγονται από τις ΗΠΑ. Από κάθε πλευρά, η ασυνήθιστα ανθεκτική ιρλανδική οικονομία δείχνει ξαφνικά εκτεθειμένη, σημειώνει το Politico.

Ιρλανδία και αμερικανικές πολυεθνικές

Η εξάρτηση έχει όνομα: αμερικανικές πολυεθνικές. Εταιρείες με χρηματιστηριακή αξία μεγαλύτερη από το ίδιο το ιρλανδικό ΑΕΠ απασχολούσαν το 2024 περίπου 620.000 εργαζομένους σε μια αγορά εργασίας 2,9 εκατομμυρίων, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι μόλις δέκα όμιλοι αποδίδουν πάνω από το ήμισυ των κρατικών εσόδων από τον εταιρικό φόρο, ποσοστό που ξεπερνά το ένα τρίτο των συνολικών φορολογικών εσόδων. «Καμία άλλη αναπτυγμένη χώρα δεν εξαρτάται τόσο από τον εταιρικό φόρο», υπογραμμίζει ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Έινταν Ρίγκαν από το University College Dublin, ο οποίος είναι σφοδρός επικριτής του ιρλανδικού μοντέλου.

Ο κίνδυνος δεν είναι απλώς μια επιβράδυνση αλλά συστημικός κλονισμός. Όπως συνήθιζε να λέει ο Κίνσελα σε επιχειρηματικά podcasts, «είμαστε μια όμορφη ιδιαιτερότητα – αν χαθούν οι τρεις μεγαλύτεροι, πιο συγκεντρωμένοι παίκτες, ουσιαστικά διαγράφεται η οικονομία μας».

Οι φαρμακευτικές «εξαγωγές» και οι ψηφιακές «εισαγωγές» αποκρύπτουν στην πραγματικότητα τεράστια κέρδη που μεταφέρονται στην Ιρλανδία μέσω άυλων περιουσιακών στοιχείων, όπως δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Από το 2015, μετά τις μεταρρυθμίσεις του ΟΟΣΑ που έκλεισαν παραθυράκια αλλού αλλά άφησαν ανοικτές κρίσιμες διόδους στο Δουβλίνο, οι πολυεθνικές άρχισαν να φέρνουν τα δικαιώματά τους εκεί, φορολογούμενα με μόλις 6,25 %. Η έκθεση του EU Tax Observatory κατατάσσει ακόμη την Ιρλανδία πρώτη σε παγκόσμια κλίμακα μεταφοράς εταιρικών κερδών.

Ιρλανδοί αξιωματούχοι τρέχουν να χτίσουν γέφυρες με κυβερνήτες αμερικανικών Πολιτειών και μελών του Κογκρέσου, επιδιώκοντας να αμβλύνουν την οργή της Ουάσιγκτον. Όταν ο πρωθυπουργός της χώρας, Μιχόλ Μάρτιν, συνάντησε τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο τον Μάρτιο, επικαλέστηκε τα στοιχεία του Irish American Chamber of Commerce, υπενθυμίζοντας ότι η Ιρλανδία είναι πλέον ο έκτος μεγαλύτερος επενδυτής στις ΗΠΑ – «ένας δρόμος με δύο κατευθύνσεις», όπως είπε. Την ίδια στιγμή, το Δουβλίνο πιέζει εντός ΕΕ για να προστατεύσει τις αμερικανικές πολυεθνικές.

Με μια εξωτερική ματιά η οικονομία εξακολουθεί να εντυπωσιάζει, το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκε αύξηση ΑΕΠ 9,1%. Όμως, ακόμη και ο υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του Eurogroup, Πασκάλ Ντόναχιου, παραδέχεται ότι το άλμα οφείλεται κυρίως σε πολυεθνικές που έσπευσαν να προλάβουν τους δασμούς της 2ας Απριλίου. Αν αφαιρεθούν οι στρεβλώσεις των πολυεθνικών, η ανάπτυξη δεν ξεπερνά το 0,8%, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.