Το «πράσινο» μέλλον της Ευρώπης: «Fit for 55», Ταμείο Ανάκαμψης, ομόλογα και χρηματοαγορές

Green deal, πράσινη ανάκαμψη, πράσινα ομόλογα, πράσινες αγορές, πράσινο Ταμείο Ανάκαμψης, πράσινοι στόχοι… Το «πράσινο» αποτελεί το βασικό χρώμα στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα, και ταιριάζει με όλες τις «αποχρώσεις» της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Ευρώπης…

Την Τετάρτη η Κομισιόν ανακοίνωσε το περίφημο «Fit for 55», μια δέσμη προτάσεων μέσω των οποίων οι ενωσιακές πολιτικές για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση γης, τις μεταφορές και τη φορολογία θα προσαρμοστούν κατάλληλα ώστε να επιτευχθεί μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030.

Η επίτευξη μιας τέτοιας μείωσης των εκπομπών κατά την επόμενη δεκαετία είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου, αφενός, η Ευρώπη να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο έως το 2050 και, αφετέρου, να γίνει πραγματικότητα η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Με τις προτάσεις, η Επιτροπή παρουσιάζει τα νομοθετικά εργαλεία για την επίτευξη των στόχων που συμφωνήθηκαν στον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα και για τον ριζικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας μας για ένα δίκαιο, πράσινο και ευημερούν μέλλον.

Οι προτάσεις συνδυάζουν τα εξής: εφαρμογή της εμπορίας εκπομπών σε νέους τομείς και αυστηροποίηση του υφιστάμενου συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ· αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· υψηλότερη ενεργειακή απόδοση· ταχύτερη ανάπτυξη μέσων μεταφοράς χαμηλών εκπομπών, καθώς και των υποδομών και των καυσίμων για τη στήριξή τους· ευθυγράμμιση των φορολογικών πολιτικών με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας· μέτρα για την πρόληψη της διαρροής άνθρακα· και εργαλεία για τη διατήρηση και την ανάπτυξη των φυσικών καταβοθρών άνθρακα.

Το πράσινο Ταμείο Ανάκαμψης

Ενδεικτικό της μεγάλης βαρύτητας που δίνουν οι Βρυξέλλες στην κλιματική αλλαγή και τις προκλήσεις είναι ότι τα περιβαλλοντικά έργα αποτελούν βασικό πυλώνα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ο μηχανισμός RRF — που βρίσκεται στο επίκεντρο του NextGenerationEU — θα διαθέσει έως και 672,5 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Βασικός πυλώνας σε όλο αυτό το σχέδιο αποτελούν οι πράσινες επενδύσεις, οι οποίες στην πλειοψηφία των χωρών πλησιάζουν ή ακόμα και ξεπερνούν το 50% των χρημάτων που θα διατεθούν.

Το πράσινο όραμα της ΕΚΤ

Περί τα τέλη του Ιουνίου, η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Βρυξελλών περιέγραψε το «πράσινο» όραμα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας: «Η Ευρώπη ήθελε από καιρό να στραφεί προς μια πιο βιώσιμη, πιο παραγωγική οικονομία – και τώρα έχουμε την πολύ πραγματική ευκαιρία να το κάνουμε.».

Η κ. Λαγκάρντ υποστήριξε ότι μετά την πανδημία θα πρέπει να ανακατευθύνουμε τις δαπάνες τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα προς τον πράσινο και τον ψηφιακό τομέα του μέλλοντος.

«Το πρόγραμμα NextGenerationEU (NGEU) θα βοηθήσει στη διοχέτευση δημόσιων επενδύσεων προς τους τομείς αυτούς. Ωστόσο, είναι προς το παρόν λιγότερο σαφές εάν ο ιδιωτικός χρηματοπιστωτικός τομέας μπορεί να κάνει το ίδιο» τόνισε.

Οι πράσινες κεφαλαιαγορές

Η κ. Λαγκάρντ υπογράμμισε επίσης ότι θα πρέπει να ταιριάξουμε το NGEU με αυτό που η ίδια ονομάζει μια ένωση πράσινων κεφαλαιαγορών (CMU) – μια πραγματικά πράσινη ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα .

Μάλιστα επικαλείται τρεις λόγους για τους οποίους αυτό έχει νόημα.

Πρώτον, οι κεφαλαιαγορές είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για την άμεση χρηματοδότηση προς μελλοντικούς τομείς όπως ο πράισνος και ο ψηφιακός.

Αν και οι τράπεζες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, οι κεφαλαιαγορές είναι σε καλύτερη θέση να χρηματοδοτούν έργα με καθορισμένο σκοπό, συνδέοντας άμεσα τους επενδυτές με τον αντίκτυπο που σκοπεύουν να επιτύχουν. Μπορούν να παρέχουν πιο καινοτόμα επενδυτικά οχήματα.

Οι πράσινες κεφαλαιαγορές όχι μόνο θα βοηθήσουν τη μετάβαση στο κλίμα, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας μας. Οι πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις είναι συχνά δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Για παράδειγμα, οι ψηφιακές τεχνολογίες όπως η έξυπνη αστική κινητικότητα, η γεωργία ακριβείας και οι βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού είναι κρίσιμες για την πράσινη μετάβαση.

Το δεύτερο σκεπτικό για την Πράσινη CMU είναι ότι η Ευρώπη έχει ήδη ένα προβάδισμα πάνω στο οποίο μπορούμε να οικοδομήσουμε.

Leader στα πράσινα ομόλογα

Η Ευρώπη είναι leader στην έκδοση πράσινων ομολόγων παγκοσμίως, με περίπου το 60% όλων των πράσινων ομολόγων που εκδόθηκαν το 2020 να προέρχονται από την ΕΕ. Και η αγορά αναπτύσσεται ραγδαία – ο ανεξόφλητος όγκος των πράσινων ομολόγων που εκδίδονται στην ΕΕ έχει αυξηθεί σχεδόν οκτώ φορές από το 2015.

Επιπλέον, το ευρώ πήρε το προβάδισμα ως το παγκόσμιο νόμισμα της πράσινης χρηματοδότησης. Πέρυσι, περίπου το ήμισυ όλων των πράσινων ομολόγων που εκδόθηκαν παγκοσμίως ήταν σε ευρώ. Υπάρχει μεγάλο περιθώριο για να αναπτυχθεί αυτός ο ρόλος μόλις ξεκινήσει η πράσινη μετάβαση παγκοσμίως και βλέπουμε μια γενετική μεταφορά πλούτου σε χιλιετίες, οι οποίοι αναμένεται να ανησυχούν για το μέλλον.

Τρίτον, η Πράσινη CMU είναι ένας τομέας στον οποίο έχουμε τη δυνατότητα να σημειώσουμε ταχεία πρόοδο, καθώς δεν αντιμετωπίζει τις ίδιες προκλήσεις με τις συμβατικές κεφαλαιαγορές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται για την ολοκλήρωση μιας ολοκληρωμένης CMU, αλλά θα χρειαστεί χρόνος, εν μέρει επειδή οι κεφαλαιαγορές έχουν αναπτυχθεί σε εθνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει πρώτα να ανοίξουμε και να εναρμονίσουμε αυτές τις αγορές προκειμένου να τις ενσωματώσουμε περαιτέρω. Αλλά η αγορά πράσινων ομολόγων δεν αντιμετωπίζει αυτά τα ίδια εμπόδια. Στην πραγματικότητα, έχει ήδη επιτύχει μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή κλίμακα από τη συμβατική αγορά ομολόγων. Η κατοχή πράσινων ομολόγων στην ΕΕ έχει, κατά μέσο όρο, το ήμισυ της αρχικής προκατάληψης των συμβατικών ομολόγων».

Το «χρυσό» πρότυπο για τα «πράσινα» ομόλογα

Λίγες ημέρες αργότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το νέο πλαίσιο για τα ευρωπαϊκά πράσινα ομολόγια, το οποίο προβλέπει τη διοχεύτεση χρημάτων σε έργα που θα βοηθήσουν τη ζώνη του ευρώ να επιτύχει τον κλιματικό στόχο της για μηδεινές εκπομπές άνθρακα.

Το εθελοντικό αυτό πλαίσιο στοχεύει στη διαμόρφωση ενός «χρυσού προτύπου» για εταιρείες και κυβερνήσεις που επιθυμούν να συγκεντρώσουν χρήματα για φιλικά προς το περιβάλλον έργα και προγράμματα και αποτελεί μέρος του δεύτερου πακέτου της ΕΕ για την αειφόρο χρηματοδότηση.

Καθώς η παγκόσμια αγορά πράσινων ομολόγων αυξάνεται έντονα – περνώντας συνολικά 1 τρισεκατομμύριο δολάρια – το πρότυπο στοχεύει επίσης να βοηθήσει να σταματήσει το «πράσινο πλύσιμο», όπου οι εκδότες ομολόγων επικαλούνται περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς χωρίς αιτιολόγηση. Οι ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ αναφέρουν ότι η πρακτική χρειάζεται αυστηρότερο έλεγχο.

«Η πρότασή μας για τα πράσινα ομόλογα της ΕΕ θα θέσει ένα χρυσό πρότυπο στην αγορά και θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επενδυτών για ένα αξιόπιστο, ισχυρό εργαλείο όταν επενδύουν με βιώσιμο τρόπο», δήλωσε ο Mairead McGuinness, Επίτροπος αρμόδιος για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Η έκδοση πράσινων ομολόγων εξακολουθεί να είναι μικρή στο 2-4% περίπου της παγκόσμιας αγοράς ομολόγων, αλλά αναπτύσσεται γρήγορα.

Παρόλο που δεν θα υπάρχει υποχρέωση για τους εκδότες να χρησιμοποιούν το πρότυπο της ΕΕ, η αυστηρότερη εποπτεία αυτών που κάνουν είναι πιθανό να οδηγήσει πολλές εταιρείες να το υιοθετήσουν, ειδικά στην ευρωζώνη, χωρίς να αποκλείονται και εκδότες εκτός ΕΕ.

Σε αντίθεση με άλλα πρότυπα που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στην αγορά, όπως οι Πράσινες Ομολογίες της Διεθνούς Ένωσης Κεφαλαιαγοράς (ICMA), τα πρότυπα της ΕΕ θα είναι 100% με βάση τα κριτήρια της ΕΕ ή τον κατάλογο των δραστηριοτήτων που θεωρεί ότι είναι πράσινες.

Υπάρχουν τέσσερις βασικές απαιτήσεις στο προτεινόμενο πλαίσιο:

Τα κεφάλαια που αντλούνται από το ομόλογο θα πρέπει να διατεθούν πλήρως σε έργα που ευθυγραμμίζονται με την ταξινόμηση της ΕΕ ·

Πρέπει να υπάρχει πλήρης διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο κατανομής των εσόδων από ομόλογα μέσω λεπτομερών απαιτήσεων αναφοράς.

Όλα τα πράσινα ομόλογα της ΕΕ πρέπει να ελέγχονται από εξωτερικό ελεγκτή για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον κανονισμό και ότι τα χρηματοδοτούμενα έργα ευθυγραμμίζονται με την ταξονομία. Ειδική, περιορισμένη ευελιξία προβλέπεται εδώ για κρατικούς εκδότες.

Οι εξωτερικοί αναθεωρητές που παρέχουν υπηρεσίες σε εκδότες πράσινων ομολόγων της ΕΕ πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι και να εποπτεύονται από την Ευρωπαϊκή Αρχή Αγορών Κινητών Αξιών. Αυτό θα διασφαλίσει την ποιότητα και την αξιοπιστία των υπηρεσιών και των αξιολογήσεών τους για την προστασία των επενδυτών και την ακεραιότητα της αγοράς. Ειδική, περιορισμένη ευελιξία προβλέπεται εδώ για κρατικούς εκδότες