ΔΝΤ: Η «εκπληκτική» ανθεκτικότητα στους ισολογισμούς επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ευρώπη

Μία από τις θετικές εκπλήξεις αναφορικά με την ύφεση του περασμένου έτους είναι το πόσο μικρή ζημιά προκάλεσε στους ισολογισμούς των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στην Ευρώπη.
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Οι αναλυτές του ΔΝΤ τονίζουν ότι στο παρελθόν, οι βαθιές ύφεσεις ακολούθησαν παρατεταμένη αδυναμία καθώς άφηναν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις με σημαντικά υψηλότερο χρέος και χαμηλότερο εισόδημα και κεφάλαιο.

Μέχρι στιγμής αυτό δεν συνέβη με την κρίση COVID-19, κυρίως χάρη στην εξαιρετική ανταπόκριση των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών.

Σύμφωνα με την ανάλυση όμως, καθώς η ανάκαμψη λαμβάνει χώρα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να διατηρήσουν την υποστήριξη στα τμήματα της οικονοιμίας που έχουν πληγεί περισσότερο και να παραμείνουν σε εγρήγορση ώστε να εντοπίσουν έγκαιρα τυχόν ενδείξεις οικονομικής ζημίας, που ακόμα δεν έχουν ανακύψει.

Στη νέα έρευνα του προσωπικού του ΔΝΤ παρατηρείται ανθεκτικότητα των ισολογισμών του ιδιωτικού τομέα.

«Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας έναν απλό δείκτη για την μεταβλητότητα ενός ισολογισμού, ο οποίος συνδυάζει μέτρα μόχλευσης (ή χρέος) και ρευστότητας, μπορούμε να δούμε ότι παρά την κατάρρευση του ΑΕΠ στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2020, οι ισολογισμοί επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ευρώπη επηρεάστηκαν ελάχιστα κατά μέσο όρο» τονίζεται στην ανάλυση.

Και επισημαίνεται: «Πριν από την πανδημία, αυτοί οι δείκτες έτειναν να κινούνται παράλληλα – το μειωμένο ΑΕΠ συνοδευόταν συνήθως από αυξημένη πίεση στους ισολογισμούς εταιρειών και νοικοκυριών. Αντιθέτως, ακόμη και στη χειρότερη φάση της κρίσης πέρυσι, ο δείκτης για τον εταιρικό τομέα στην Ευρώπη μειώθηκε μόνο οριακά – και μέχρι το τέλος του 2020 ο δείκτης βελτιώθηκε σημαντικά».

Οι ευρωπαϊκοί ισολογισμοί νοικοκυριών βελτιώθηκαν επίσης συνολικά το 2020, παρά την υψηλότερη ανεργία και το μικρότερο ωράριο εργασίας. Οι άνθρωποι έμειναν στο σπίτι περισσότερο και ξόδεψαν λιγότερα, ενώ τα μέτρα πολιτικής υποστήριζαν το εισόδημά τους.

Η υποστήριξη προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά ενίσχυσε επίσης την οικονομική σταθερότητα λόγω των βασικών ρόλων που διαδραματίζουν ως επενδυτές, δανειολήπτες και καταθέτες. Η ανθεκτικότητά τους απέτρεψε την υποβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων των ευρωπαϊκών τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Ποιος θα πληρώσει το κόστος και πότε;

Αλλά εάν οι ισολογισμοί επιχειρήσεων και νοικοκυριών δεν υπέστησαν τις περισσότερες απώλειες από την κρίση COVID-19 στην Ευρώπη, τότε ποιος το έκανε; Η σύντομη απάντηση είναι «ο δημόσιος τομέας».

Με άλλα λόγια, τα παραδοσιακά μέσα πολιτικής όπως τα συστήματα ασφάλισης ανεργίας, τα μεγάλα πακέτα συμβολαίων έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων μισθών, των επιχορηγήσεων, των αναβολών φόρου και των εγγυημένων δανείων. Ωστόσο, αύξησαν επίσης το δημόσιο χρέος το 2020 κατά περισσότερο από 5% του ΑΕΠ στις μισές χώρες και κατά περισσότερο από 12% του ΑΕΠ σε επτά άλλες.

Οι κεντρικές τράπεζες και οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν αγοράσει μεγάλο μέρος αυτού του νέου δημόσιου χρέους.

Τα προγράμματα αγοράς περιουσιακών στοιχείων από τις κεντρικές τράπεζες συνέβαλαν ιδιαίτερα στη διατήρηση σταθερού και χαμηλού κόστους δανεισμού για το δημόσιο χρέος.

Τα χαμηλά επιτόκια υποστήριξαν επίσης τις αποτιμήσεις των ιδίων κεφαλαίων, ενώ η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε.

Μαζί με τη χρηματοοικονομική ανακούφιση, όπως τα μορατόριουμ για την αποπληρωμή δανείων και την ελάφρυνση των τραπεζικών κεφαλαίων, αυτές οι πολιτικές βοήθησαν στη διατήρηση των ιδίων κεφαλαίων και στην ενίσχυση της ρευστότητας στον ιδιωτικό τομέα, αποτρέποντας την επιδείνωση των ισολογισμών επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

Τι θα γίνει στο μέλλον

Σύμφωνα με το ΔΝΤ η θετική αυτή εξέλιξη για τους ιδιωτικούς ισολογισμούςείναι το κλειδί για να τεθούν τα θεμέλια για μια επιτυχημένη ανάκαμψη στην Ευρώπη.

Η άμεση πολιτική αντίδραση μέχρι σήμερα ήταν το σωστό που έπρεπε να γίνει.

Αλλά η πανδημία δεν έχει τελειώσει, επομένως αυτά τα οφέλη πρέπει να διατηρηθούν και στην επόμενη φάση της ανάκαμψης. Παραμένουν κίνδυνοι για την οικονομική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των ισολογισμών του ιδιωτικού τομέα εάν η πανδημία δεν ελεγχθεί πλήρως, γεγονός που δικαιολογεί τη συνέχιση των προγραμμάτων στήριξης προς το παρόν.