Σπάνια ενδημικά φυτά της Κρήτης μπαίνουν στο «αυλάκι» της συστηματικής καλλιέργειας

Σε «φλέβα χρυσού» για την ελληνική γεωργία μπορούν να εξελιχθούν πέντε σπάνια ενδημικά φυτά της Κρήτης αν καλλιεργηθούν βάσει καινοτόμων μεθόδων και ειδικών πρωτοκόλλων.

Όπως αποφάνθηκαν οι συμμετέχοντες σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο «η αξιοποίηση των σπάνιων ενδημικών φυτών της χώρας μας είναι δυνατόν να συμβάλει στην επίλυση προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας μέσω ολοκληρωμένης διατήρησης, ανάδειξης και αειφορικής αξιοποίησης της τοπικής βιοποικιλότητας, δημιουργώντας καινοτομία-τεχνογνωσία για νέες καλλιέργειες με πολυδύναμα είδη φυτών που έχουν φυσικές προσαρμογές στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Ειδικά τα τοπικά ενδημικά φυτά της Κρήτης μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη γεωργική ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, με ενασχόληση της παραγωγικής βάσης σε νέες δυναμικές καλλιέργειες».

Τα πέντε ενδημικά φυτά της Κρήτης που δείχνουν το δρόμο της αξιοποίησης στον εμπορικό, τουριστικό, αγροτοδιατροφικό, ανθοκομικό και καλλωπιστικό τομέα είναι η κρητική ματζουράνα (Origanum microphyllum), η Καρλίνα της Ντία (Carlina diae) , ο μαλοτήρας (Sideritis syriaca subsp. syriaca), το δίκταμο (Origanum dictamnus ) και ο Κρητικός φλόμος ή φουρφούλακας(Verbascum arcturus). Οι συγκεκριμένες πόες αναδείχθηκαν ως τα πιο χαρακτηριστικά «είδη με ευχέρεια αναπαραγωγής και καλλιέργειας και με το μεγαλύτερο εμπορικό ενδιαφέρον» στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου, υπό τον τίτλο «Διατήρηση και αειφορική αξιοποίηση σπάνιων-απειλούμενων ενδημικών φυτών της Κρήτης για ανάπτυξη νέων αγροτικών προϊόντων με καινοτόμο λίπανση»(PRECISE-M).

Την ημερίδα συνδιοργάνωσαν το Τμήμα Γεωπονίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) και το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων (ΙΓΒΦΠ) του ΕΛΓΟ-Δήμητρα». Όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο συντονιστής του ερευνητικού προγράμματος PRECISE-M εντεταλμένος ερευνητής του ΕΛΓΟ-Δήμητρα Δρ. Γιώργος Τσοκτουρίδης «σκοπός της ήταν η ενημέρωση και η διάχυση των αποτελεσμάτων σχετικά με την ολοκληρωμένη διατήρηση και αειφορική αξιοποίηση της μοναδικής εγχώριας βιοποικιλότητας για τη δημιουργία νέων καλλιεργούμενων ειδών (φυτά με μοναδικά χαρακτηριστικά και υψηλή προστιθέμενη αξία) με τη χρήση καινοτόμου λίπανσης ακριβείας».

Μελετήθηκαν δεκάδες ενδημικά φυτά της Κρήτης

Στην εκδήλωση, η επιστημονικά υπεύθυνη του προγράμματος δρ Κατερίνα Γρηγοριάδου, παρουσίασε την μεθοδολογία που έχει αναπτυχθεί με σπέρματα και μοσχεύματα για την εκτός τόπου διατήρηση και αειφορική αξιοποίηση αυτοφυών ειδών στο Ινστιτούτο Γενετικής ενώ ο εντεταλμένος ερευνητής Δρ. Νίκος Κρίγκας παρουσίασε τα αποτελέσματα επιτόπιας έρευνας στην Κρήτη για τον εντοπισμό αυτοφυών πληθυσμών δεκάδων κρητικών ενδημικών φυτών, εστιάζοντας στις προσπάθειες ολοκληρωμένης διατήρησης και πολύπλευρης αξιολόγησης τους με σκοπό να τεκμηριωθούν τα καταλληλότερα απ αυτά για άμεση αειφορική αξιοποίηση.

Ήδη όπως ανέφερε ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Γεωπονίας του ΕΛΜΕΠΑ Κωνσταντίνος Πασχαλίδης τα πέντε επιλεγμένα ενδημικά είδη της Κρήτης καλλιεργήθηκαν σε πιλοτικό αγρό στο Ηράκλειο, έγιναν συγκριτικές μετρήσεις και αναλύσεις της φυτικής δρόγης τους (φωτοσυνθετική απόδοση, επίπεδα χλωροφύλλης, καροτενοειδών, φαινολικών, αντιοξειδωτικών και φλαβονοειδών ουσιών) και τα αποτελέσματα οδήγησαν στην δημιουργία πέντε ειδικών καλλιεργητικών πρωτοκόλλων τα οποία υποβλήθηκαν για δημοσίευση σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με υψηλό δείκτη βαρύτητας-απήχησης.

Η καθηγήτρια του Εργαστηρίου Εδαφολογίας του τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ Θεοδώρα Ματσή μίλησε για την πρώτη απόπειρα τεκμηριωμένης καλλιέργειας των επιλεγμένων ειδών σε μια πλήρη καλλιεργητική περίοδο, συμπεραίνοντας πως είναι καλό να γίνεται εδαφολογική ανάλυση και αξιολόγηση της γονιμότητας του εδάφους πριν τη λίπανση,ότι η συμβατική λίπανση και η λίπανση της εταιρείας «Θεόφραστος» με ριζοπότισμα φαίνεται να είναι οι πιο αποτελεσματικές από τις μεταχειρίσεις που δοκιμάστηκαν ενώ αξίζει να μελετηθεί περαιτέρω ο ρόλος του βιοδιεγέρτη στην απορρόφηση από τα φυτά των απαραίτητων μικροθρεπτικών στοιχείων. Η εταιρία «Θεόφραστος» αποτελεί το συντονιστή- φορέα όλου του ερευνητικού έργου PRECISE-M και ο επικεφαλής της, Τάσος Παππάς, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις ερευνητικές προσπάθειες στις οποίες αυτή συμμετέχει σε συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια της χώρας μας αλλά και του εξωτερικού. Αξιοσημείωτο είναι ότι στη μαζική παραγωγή των επιλεγμένων κρητικών φυτών που χρησιμοποιήθηκαν για πειραματισμό συμμετείχε και η εταιρία «Φυτά Γκλαβάκη»από την Μακεδονία κι όπως ανέφερε ο γεωπόνος Ευάγγελος Γκλαβάκης εκτός από τον πιλοτικό αγρό στο Ηράκλειο χρησιμοποιήθηκε και πιλοτικός αγρός στην περιοχή της Πιπεριάς Αριδαίας Πέλλας.

Σπάνια ενδημικά φυτά κατά… πλημμύρας και αέριας ρύπανσης

Μια άλλη διάσταση στη χρήση αρωματικών- φαρμακευτικών φυτών της Ελλάδας έδωσε στην ημερίδα ο κοσμήτορας-προσκεκλημένος ομιλητής, του τμήματος Γεωπονίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου καθηγητής Παναγιώτης Νεκτάριος. Παρουσίασε τις νέες προσεγγίσεις στην Αρχιτεκτονική Τοπίου, χρησιμοποιώντας ιθαγενή και ενδημικά φυτά της Ελλάδας και της Κρήτης σε φυτεμένα δώματα.

Στις νέες προσεγγίσεις συμπεριλαμβάνονται πλέον ολιστικές μεθοδολογίες αξιολόγησης των ιθαγενών και ενδημικών φυτών σε αβαθή φυτεμένα δώματα. Αφορούν την ανάπτυξη του υπέργειου και ριζικού συστήματος σε διαφορετικά είδη και βάθη υποστρωμάτων και σε αυξανόμενη υδατική καταπόνηση. Συνεισφέρουν στη θερμομόνωση των κτιρίων, συμβάλλουν στη διαχείριση των όμβριων υδάτων και την αποτροπή πλημμυρικών γεγονότων. Έχουν δε, την ικανότητα να δεσμεύουν τους αέριους αστικούς ρύπους ενώ έχει διαπιστωθεί ότι είναι πολύπλευρη η συνεισφορά τους στην προσπάθεια επαναφοράς της απωλεσθείσας αστικής χλωρίδας.