Η ενεργειακή μετάβαση και το τέλος των μεγάλων αυταπατών

Ίσως οι περισσότεροι δεν το πρόσεξαν, καθώς πέρασε στα «ψιλά» της ειδησεογραφίας. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι αποτελεί μια πολύ σημαντική είδηση – επί της ουσίας και σημειολογικά.

Κάπου στα μέσα Δεκεμβρίου, συγκεκριμένα, η Ρωσία άσκησε για πολλοστή φορά το δικαίωμα βέτο που διαθέτει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ως μόνιμο μέλος του. Αυτή τη φορά, όμως, η απόφαση την οποία μπλόκαρε αφορούσε κάτι το οποίο δεν είχε συζητηθεί ποτέ ξανά σε αυτό το σώμα, με αυτόν τον τρόπο.

Οι χώρες που την πρότειναν, η Ιρλανδία και η Νιγηρία, είχαν στόχο να αναδείξουν τις συνολικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για την ασφάλεια του πλανήτη και των χωρών του. Να καταστήσουν, με άλλα λόγια, την αποτροπή και την αντιμετώπιση των συγκρούσεων που (εκτιμούν ότι) θα προκύψουν εξαιτίας αυτής της κρίσης σε «κεντρικό στοιχείο» της πολιτικής του ΟΗΕ και του Συμβουλίου.

Απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της The Guardian, το σκεπτικό της αναφέρει πως οι ισχυρότερες καταιγίδες και κυκλώνες (όπως αυτός που έπληξε τις ΗΠΑ πρόσφατα, αφήνοντας πίσω του δεκάδες νεκρούς), η άνοδος της επιφάνειας των θαλασσών, οι συχνότερες και πιο έντονες πλημμύρες και ξηρασίες, όπως και άλλα συμπτώματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι σε θέση να πυροδοτήσουν κοινωνικές εντάσεις και συγκρούσεις. Εν δυνάμει δε, ακόμη και «να αποτελέσουν κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα».

Η εκτίμηση αυτή και η ανάγκη να στραφεί η προσοχή μας προς αυτή την κατεύθυνση, βρήκε σύμφωνα τα 113 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ. Ανάμεσά τους και 12 από τα 15 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (5 μόνιμα και 10 μη μόνιμα). Την αντίθεσή τους δήλωσαν, από την άλλη – εκτός της Ρωσίας – η Ινδία, η οποία επίσης ψήφισε αρνητικά, καθώς και η Κίνα (μόνιμο μέλος), που επέλεξε να απέχει.

Μια τέτοια απόφαση θα «μετατρέψει ένα επιστημονικό και οικονομικό ζήτημα σε μια πολιτική διαμάχη», ισχυρίστηκε ο μόνιμος πρέσβης της Ρωσίας, δικαιολογώντας το βέτο του. Έκανε δε λόγο για τον κίνδυνο «αυτή η προσέγγιση να μετατραπεί σε ωρολογιακή βόμβα». «Πολιτικό σόου» είδε από την πλευρά του ο Κινέζος αντιπρόσωπος.

Το τέλος των αυταπατών

Κάπως έτσι, λοιπόν, το «πράσινο παραμύθι» δείχνει να φτάνει στο τέλος του. Όσο για τις αυταπάτες στις οποίες στηρίχθηκε – ότι δήθεν οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη θα καταφέρουν τελικά να συνεργαστούν «στο μοναδικό θέμα που μας αφορά και μας ενώνει όλους» – διαλύονται. Και μάλιστα, πολύ ευκολότερα από τα σύννεφα του διοξειδίου και των άλλων «αερίων του θερμοκηπίου», από τα τοξικά σωματίδια που πνίγουν τις μεγαλουπόλεις και τους κατοίκους τους, από τα απόβλητα που δηλητηριάζουν θάλασσες, ποτάμια, λίμνες και τον υδροφόρο ορίζοντα…

Στην προαναφερθείσα περίπτωση, υπεύθυνη γι’ αυτό ήταν η «ρώσικη αρκούδα», η οποία τρέφεται με πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Κατά την πρόσφατη σύνοδο της Γλασκόβης, από την άλλη, τον ρόλο του… μπουρλοτιέρη είχε αναλάβει ο «κινεζικός δράκος», ο οποίος βγάζει φλόγες απέναντι σε όποιον απειλεί τις φιλοδοξίες του. Όσο για το πρόσφατο παρελθόν, οι «τορπίλες» προέρχονταν κυρίως από την πλευρά του «αμερικανικού αετού», που κάλυπτε περήφανος με τα φτερά του τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων.

Όπως και να έχει, οι αιθεροβάμονες θα διαψευστούν για μια ακόμη φορά. Για να δικαιωθούν, αντιθέτως, όλοι όσοι υποστηρίζουν – υποστηρίζουμε – πως και η κλιματική κρίση δεν προέκυψε από «λάθη», αλλά από συγκεκριμένα ανταγωνιστικά συμφέροντα. Και ότι θα λυθεί (εάν λυθεί…) μόνο εάν αυτά αναμετρηθούν και κάποια επικρατήσουν.

Φαντασιόπληκτοι και ρεαλιστές

«Η συζήτηση περί ομαλής μετάβασης στην καθαρή ενέργεια αποτελεί μια φαντασιοπληξία: Δεν υπάρχει τρόπος ο κόσμος να αποφύγει μεγάλες αναταράξεις και ανατροπές καθώς θα μετασχηματίζει ολόκληρο το ενεργειακό σύστημα, το οποίο αποτελεί το αίμα που κυκλοφορεί στις φλέβες της παγκόσμιας οικονομίας και καθορίζει την παγκόσμια τάξη», γράφουν χαρακτηριστικά οι Τζέισον Μπάρντοφ και Μέγκαν Ο’Σάλιβαν στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Foreign Affairs.

Δεν διστάζουν, μάλιστα, να προχωρήσουν σε μια αντιστοίχιση η οποία προκαλεί τρόμο και εφιάλτες για το μέλλον της ανθρωπότητας και κυρίως των επόμενων γενεών.

«Ο μετασχηματισμός αυτός – γράφουν – θα αλλάξει πολλά από τα στοιχεία της διεθνούς πολιτικής τα οποία έχουν διαμορφώσει το παγκόσμιο σύστημα τουλάχιστον μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιδρώντας σημαντικά στις πηγές της εθνικής ισχύος, στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, στις σχέσεις ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις και στη διαδικασία σύγκλισης ανάμεσα σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες».

Και συνεχίζουν: «Η παραπάνω διαδικασία θα είναι τουλάχιστον ταραχώδης. Αντί δε να καλλιεργήσει την ευγένεια και τη συνεργασία, πιθανότατα θα προκαλέσει νέες μορφές ανταγωνισμού και συγκρούσεων, προτού μια νέα, πιο συναινετική γεωπολιτική τάξη πάρει σάρκα και οστά».

Η οικονομία και ο Κεμάλ

Όποιοι εξακολουθούν να μην βλέπουν την πραγματικότητα και ξεκινούν να διαβάζουν πάλι από την αρχή του «πράσινο παραμύθι», ελπίζοντας να μην κατάλαβαν καλά την υπόθεση και το τέλος, καλά θα κάνουν να ανατρέξουν στα αίτια των προηγούμενων μεγάλων, παγκοσμίων διαστάσεων συγκρούσεων και πολέμων. Και να αναλογιστούν τι εννοούσε αυτός που είπε το γνωστό «είναι η οικονομία, ηλίθιοι!».

«Με φωτιά και με μαχαίρι, πάντα ο κόσμος προχωρεί. Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ». Εμάς, πάντως, αυτό μας έμαθαν ο Μάνος Χατζηδάκις και ο Νίκος Γκάτσος. Και η ιστορία.