Επιτυγχάνοντας τη Γη για Ολους

Project Syndicate

Το 1972, τα Ηνωμένα Εθνη πραγματοποίησαν την πρώτη περιβαλλοντική σύνοδο κορυφής στη Στοκχόλμη. Ενόψει της εκδήλωσης, μια ομάδα επιστημόνων έγραψε «Τα όρια για την ανάπτυξη» (The limits to growth), μια έκθεση για τη Λέσχη της Ρώμης που έγινε μπεστ σέλερ. Οι συγγραφείς υποστήριξαν ότι οι πεπερασμένοι φυσικοί πόροι της Γης δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν τη διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση και προειδοποίησαν για πιθανή οικολογική υπέρβαση και κοινωνική κατάρρευση εάν ο κόσμος δεν αναγνώριζε το περιβαλλοντικό κόστος της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η αποτυχία αλλαγής πορείας θα σήμαινε μείωση των κατά κεφαλήν προμήθεια τροφίμων και ενέργειας, αύξηση της ρύπανσης, χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο και πιθανότητα δραματικής κατάρρευσης του πληθυσμού μέχρι τα μέσα του εικοστού πρώτου αιώνα.

Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, τα εκπληκτικά συμπεράσματα της έκθεσης μάλλον επικρίθηκαν περισσότερο παρά επαινέθηκαν. Πρόσφατη έρευνα από την Gaya Herrington έδειξε ότι τρία από τα τέσσερα σενάρια που περιέγραψαν στην έκθεση ευθυγραμμίζονται αρκετά με τα εμπειρικά δεδομένα.

Αυτό είναι βαθιά ανησυχητικό, γιατί δύο από αυτά τα τρία σενάρια υποδηλώνουν κατάρρευση μέχρι τα μέσα του αιώνα, ενώ το τρίτο συνεπάγεται μικρότερη πτώση. Αλλά δεν έχουν χαθεί όλα: Το τέταρτο σενάριο, το οποίο περιελάμβανε σημαντικούς οικονομικούς και κοινωνικούς μετασχηματισμούς, επιτρέπει εκτεταμένες αυξήσεις στην ανθρώπινη ευημερία εντός των φυσικών ορίων της Γης. Αυτό είναι το κίνητρο πίσω από τη «Γη για Ολους», μια νέα έκθεση που εκπονήθηκε από την Club of Rome’s Transformational Economics Commission – την Επιτροπή Μετασχηματιστικών Οικονομικών της Λέσχης της Ρώμης (της οποίας είμαι μέλος) και μια ομάδα ειδικών σε υπολογιστές.

Οι συντάκτες της έκθεσης υποστηρίζουν ότι η επίτευξη ευημερίας για όλους σε έναν (σχετικά) σταθερό πλανήτη είναι ακόμα δυνατή, αλλά θα απαιτήσει σημαντικές αλλαγές στην οικονομική οργάνωση. Συγκεκριμένα, ζητά πέντε σημαντικές πρωτοβουλίες για την εξάλειψη της φτώχειας, τη μείωση της ανισότητας, την ενδυνάμωση των γυναικών, τον μετασχηματισμό των συστημάτων τροφίμων και την αλλαγή των ενεργειακών συστημάτων μέσω πλήρους εξηλεκτρισμού.

Το να γίνουν όλα αυτά δεν θα είναι βέβαια εύκολο. Απαιτούν αναγκαστικά ενεργές κυβερνήσεις που είναι πρόθυμες να αναδιαμορφώσουν τις αγορές και να επιδιώξουν μακροπρόθεσμα οράματα για τις κοινωνίες. Ομως η άλλη επιλογή είναι τρομακτική: περιβαλλοντική καταστροφή, ακραίες οικονομικές ανισότητες και αδυναμίες και δυνητικά αφόρητες κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις.

Ετσι, η Γη για Ολους δεν είναι απλώς μια αναφορά – είναι μια έκκληση για δράση. Η ιστορία δείχνει ότι η αδράνεια και η ηττοπάθεια μπορούν να γίνουν αυτοεκπληρούμενες. Αλλά δείχνει επίσης ότι οι κυβερνήσεις πρέπει τελικά να ανταποκριθούν στη λαϊκή πίεση ή να αντικατασταθούν από αυτήν.

Η Jayati Ghosh είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο University of Massachusetts Amherst και μέλος του High-Level Advisory Board on Effective Multilateralism του ΟΗΕ