Πολ Κρούγκμαν: Η Ουκρανία χρειάζεται δικηγόρους, όπλα και λεφτά

Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται ένας αυξανόμενος αριθμός αναφορών σχετικά με τις οικονομικές δυσκολίες της Ουκρανίας γράφει στους New York Times ο νομπελίστας οικονομολόγος, Πολ Κρούγκμαν, με το βλέμμα στραμμένο στην ουκρανική αντεπίθεση. Ο ίδιος τονίζει ότι τώρα είναι σίγουρα λογικό να εστιάσουμε περισσότερο στην οικονομία της χώρας τώρα που η ζυγαριά γέρνει υπέρ του Κιέβου στο πεδίο της μάχης.

Όπως αναφέρει ο Κρούγκμαν είναι δύσκολο να αποφύγεις να υποψιαστείς απώτερα κίνητρα σε αυτή χρονική στιγμή, καθώς αφενός οι υποστηρικτές του αγώνα της Ουκρανίας προσπαθούν να δελεάσουν τις δυτικές δυνάμεις να παράσχουν περισσότερη βοήθεια και αφετέρου οι «ρεαλιστές» που πέρασαν τον τελευταίο 7μηνο προτρέποντας τον Ζελένσκι να παραδοθεί, τώρα προβλέπουν αναπόφευκτη οικονομική κατάρρευση.

Ωστόσο, οι οικονομικές δυσκολίες είναι πραγματικές και σοβαρές. Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, λέει ο Κρούγκμαν, το πραγματικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Ουκρανίας έχει μειωθεί κατά 37% σε σχέση με ένα χρόνο πριν, αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ανάκαμψης. Ταυτόχρονα, ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 24%.

Διαβάστε επίσης: Σκληρό παζάρι Μόσχας-Κιέβου για τις εξαγωγές ρωσικής αμμωνίας

«Αυτό είναι όλο;»

Και φτάνουμε στο προκείμενο. «Έχω διαβάσει πολλή οικονομική ιστορία, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών των πολέμων του παρελθόντος. Και η αντίδρασή μου σε αυτούς τους αριθμούς είναι ξεκάθαρη: Αυτό είναι όλο;», αναφέρει ο νομπελίστας, εξηγώντας πως μπορεί να είναι μια πραγματικά μεγάλη πτώση του ΑΕΠ, «αλλά τι περιμένετε όταν ένας εισβολέας καταλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος της επικράτειάς σας, αποκλείει τα λιμάνια σας και χρησιμοποιεί πυραύλους για να ανατινάξει ένα σημαντικό μέρος των υποδομών σας»

«Και ο αριθμός του πληθωρισμού είναι εκπληκτικά χαμηλός, δεδομένων των συνθηκών. Άλλωστε, αρκετές χώρες έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν σημαντικά υψηλότερο πληθωρισμό χωρίς να είναι στόχος μιας τεράστιας ξένης εισβολής. Η Τουρκία, για παράδειγμα, έχει πληθωρισμό 80%», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Την ίδια ώρα, όπως τονίζει ο Κρούγκμαν, είναι ασυνήθιστο για μια κυβέρνηση που αντιμετωπίζει την ανάγκη να κάνει μεγάλες αλλά έκτακτες και προσωρινές δαπάνες -όπως οι στρατιωτικές επιχειρήσεις ή ανακούφιση από την πανδημία- να πληρώνει πλήρως με την επιβολή υψηλότερης φορολογίας. «Γιατί ασυνήθιστο; Διότι ακόμη και ένας φιλελεύθερος σαν εμένα θα παραδεχτεί ότι οι πολύ υψηλοί φορολογικοί συντελεστές βλάπτουν τα κίνητρα. Επομένως, είναι καλύτερο να δανειστεί κάποιος μερικά από τα απαραίτητα κεφάλαια και να καλύψει τα έξοδα με την πάροδο του χρόνου».

«Γιατί τα πάει καλά η Ουκρανία;»

Είναι φυσιολογικό, και μάλιστα αποδεκτό, να βλέπουμε σημαντικό πληθωρισμό σε περιόδους πολέμου. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, παρεμπιπτόντως, ήταν η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Παρά τα γιγαντιαία δημοσιονομικά ελλείμματα και την εκτροπή μεγάλου μέρους της ικανότητας της οικονομίας στην πολεμική παραγωγή, η κυβέρνηση των ΗΠΑ κράτησε ως επί το πλείστον κλειστό το κουτί του πληθωρισμού, εν μέρει μέσω των ελέγχων των τιμών, του δελτίου και άλλων κανόνων που κατέστειλαν την ιδιωτική ζήτηση. Ακόμη και τότε, όμως σημειώθηκε μεταπολεμική άνοδος των τιμών όταν αυτοί οι έλεγχοι καταργήθηκαν.

Οπότε όπως δείχνουν τα στοιχεία, σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, η Ουκρανία τα πάει πολύ καλά. Γιατί; «Μέρος της απάντησης είναι ότι στο οικονομικό μέτωπο, όπως και στον στρατιωτικό αγώνα, οι Ουκρανοί έχουν δείξει ένα απροσδόκητο επίπεδο ψυχραιμίας και ικανότητας. Γρήγορα επέβαλαν ελέγχους κεφαλαίων για να αποτρέψουν μια μαζική φυγή χρημάτων από τη χώρα και επίσης παρενέβησαν για να σταθεροποιήσουν τη συναλλαγματική αξία του νομίσματός τους – κάτι που δεν είναι πάντα καλή ιδέα, αλλά σε αυτή την περίπτωση βοήθησε στην αποτροπή ενός πληθωριστικού πανικού».

Η Ουκρανία δεν στέκεται μόνη της

Αλλά τίποτα από αυτά δεν θα είχε σημασία – όπως δεν θα είχε σημασία το θάρρος των Ουκρανών στο πεδίο της μάχης – αν δεν υπήρχε το θεμελιώδες γεγονός ότι η Ουκρανία δεν στέκεται μόνη της, επισημαίνει ο γνωστό οικονομολόγος.

«Οι πόροι των δυτικών χωρών που κατευθύνονται στην Ουκρανία αλλάζει τελείως την ισορροπία δυνάμεων. Αυτό ήταν προφανές στο πεδίο της μάχης, όπου τα δυτικά όπλα έχουν αλλάξει τα πάντα. Ισχύει επίσης και από οικονομικής πλευράς, όπου τα δάνεια και η βοήθεια της Δύσης βοηθούν το Κίεβο να περιορίσει τις επιπτώσεις της εισβολής». Όμως σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, το βασικό ερώτημα τώρα είναι «εάν αυτή η βοήθεια, τόσο στρατιωτική όσο και οικονομική, θα δοθεί σε επαρκή κλίμακα για να διασφαλιστεί η επιβίωση της Ουκρανίας και —όπως ελπίζουμε ορισμένοι από εμάς— η νίκη».

Σύμφωνα με τον ίδιο, υπήρχαν τέσσερις τρόποι με τους οποίους ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να κερδίσει:

• Πρώτον, οι Ρώσοι μπορεί να είχαν πετύχει ένα γρήγορο χτύπημα, καταλαμβάνοντας το Κίεβο και ανατρέποντας την κυβέρνηση της Ουκρανίας.
• Δεύτερον, οι Ρώσοι μπορεί να είχαν περικυκλώσει ένα μεγάλο μέρος του στρατού της Ουκρανίας στο Ντονμπάς και στη συνέχεια να στραφούν προς το Κίεβο. Αλλά τους εμπόδισε η ουκρανική ανδρεία και το πείσμα.
• Μετά από αυτό, υπήρχε ακόμη η πιθανότητα η Ρωσία να επικρατήσει μέσω μιας μάχης φθοράς, συντρίβοντας τον στρατό της Ουκρανίας και του πυροβολικού της. Γνωρίζουμε τώρα ότι υπήρξε μια κρίσιμη στιγμή τον Ιούνιο όπου η Ουκρανία ουσιαστικά δεν είχε πυρομαχικά πυροβολικού.
• Αλλά η άφιξη των δυτικών όπλων – ειδικά των εκτοξευτών HIMARS που συνεχίζουν να καταστρέφουν ρωσικές δυνάμεις και κέντρα διοίκησης – έκανε τη διαφορά. (Εξακολουθώ να βρίσκω εκπληκτικό πόση ζημιά φαίνεται να έχει προκληθεί από μόλις 16 εκτοξευτές που προμήθευσαν οι ΗΠΑ και 10 παλαιότερα συστήματα από τη Βρετανία και τη Γερμανία).
• Αυτό αφήνει ένα εναπομείναν μονοπάτι προς τη ρωσική νίκη: τη μείωση της δυτικής υποστήριξης, τόσο στρατιωτικής όσο και οικονομικής. Εάν η ροή των όπλων επιβραδυνθεί, η Ουκρανία θα βρεθεί και πάλι σε δύσκολη θέση. Εάν η ροή του χρήματος είναι ανεπαρκής (ορισμένα ευρωπαϊκά έθνη δεν έχουν ακόμη πραγματοποιήσει πολλά από αυτά που υποσχέθηκαν), η οικονομία της Ουκρανίας θα πέσει σε κρίση.

Επίλογος

Κατά τον Κρούγκμαν, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επιτυχημένη αντεπίθεση της Ουκρανίας κοντά στο Χάρκοβο έχει τόση σημασία. Ούτε το έδαφος που αποκτήθηκε ούτε οι απώλειες που προκλήθηκαν θα κάνουν πολλά για να αλλάξουν τη στρατιωτική ισορροπία. Όμως, επιδεικνύοντας τις δυνατότητές τους και την αδυναμία της Ρωσίας, οι Ουκρανοί προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τους δυτικούς αξιωματούχους που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κερδίσουν, και ως εκ τούτου να διακόψουν τις ροές όπλων και χρημάτων.