Γιατί δεν μπαίνει πλαφόν στο φυσικό αέριο;

Την προηγούμενη Τετάρτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανακοίνωσε μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Όχι όμως κάποιου είδους πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. Η μη ομοφωνία μεταξύ των χωρών της Ένωσης είναι προφανώς ο λόγος που μια τέτοια πρόταση απουσίασε από τον λόγο της φον ντερ Λάιεν στο Ευρωκοινοβούλιο.

Εδώ όμως γεννάται το ερώτημα γιατί οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν συμφωνούν να μπει ένα όριο στην τιμή του φυσικού αερίου; Και γιατί δεν το κάνουν αυτό αφού από όλους αναγνωρίζεται ότι η ρίζα της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη είναι οι τρομακτικά υψηλές τιμές αυτού του ορυκτού καυσίμου, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν στη στρατόσφαιρα τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας;

Ο βασικότερος λόγος είναι η αβεβαιότητα. Η επιβολή πλαφόν στην τιμή οποιουδήποτε αγαθού μπορεί να οδηγήσει στην έλλειψή του στην αγορά, εάν δεν έχει εξασφαλιστεί ότι οι προμηθευτές του αγαθού θα είναι χαρούμενοι (ή έστω απλά διατεθειμένοι…) να συνεχίσουν να το πωλούν. Εδώ, υπάρχει η ξεκάθαρη θέση της Ρωσίας ότι, εάν επιβληθεί πλαφόν στο ρωσικό αέριο, θα διακόψει πλήρως τις εξαγωγές της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επειδή αρκετές χώρες στην ανατολική και νότια Ευρώπη συνεχίζουν να χρειάζονται το ρωσικό καύσιμο, αυτό ήταν αρκετός λόγος για να εκλείψει από το πακέτο της φον ντερ Λάιεν η πρόταση της ίδιας της φον ντερ Λάιεν για ένα τέτοιο πλαφόν.

Και γιατί δεν βάζει η ΕΕ πλαφόν στην τιμή της ολλανδικής πλατφόρμας συναλλαγών φυσικού αερίου (γνωστή ως TTF); Αυτή η πρόταση έχει άλλωστε και τη στήριξη της πλειοψηφίας των κρατών-μελών της Ένωσης.

Η απάντηση είναι όμως παραπλήσια: Παρά το γεγονός ότι το TTF αφορά τις ποσότητες αερίου που εμπορεύονται στην Ολλανδία -και γενικότερα στην βορειοδυτική Ευρώπη- την τελευταία δεκαετία, λόγω της αποδοχής που έχει συναντήσει το TTF από την ενεργειακή αγορά, έχει γίνει το σημείο αναφοράς για μακροχρόνια συμβόλαια που υπογράφονται σε όλη την Ευρώπη. Σε πολλά από αυτά τα συμβόλαια πωλητής είναι η Γκάζπρομ. Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε ότι η ρωσική κρατική εταιρεία θα εκλάβει ένα πλαφόν στο ΤΤF περίπου με τον ίδιο τρόπο που εκλαμβάνει το απευθείας πλαφόν στο ρωσικό αέριο. Και άρα θα έχει πάλι την ίδια αντίδραση.

Όσον αφορά το TTF, δίπλα στην αβεβαιότητα πρέπει να προστεθεί και η απροθυμία της ολλανδικής αρχής που εποπτεύει τις χρηματιστηριακές αγορές να παρέμβει δραστικά στη λειτουργία του, καθώς έχει την άποψη ότι το TTF λειτουργεί σωστά.

Εάν λοιπόν είναι τόσο δύσκολο να επιβάλουμε πλαφόν στο αέριο, μπορεί να γίνει κάτι άλλο για να μειωθεί το κόστος; Η απάντηση είναι ναι. Ας ξεκινήσουμε μάλιστα από τη φίλη Νορβηγία η οποία είναι πια ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην ΕΕ. Και η οποία έχει δει τα κρατικά ταμεία της να γεμίζουν με απρόσμενα κέρδη δεκάδων δισ. Ευρώ το 2022, ακριβώς λόγω της ενεργειακής κρίσης και της εκτόξευσης των τιμών αερίου στην Ευρώπη. H συζήτηση αυτή έχει ήδη ξεκινήσει εντός της νορβηγικής κοινωνίας και της πολιτικής σκηνής, και είναι τώρα η ώρα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και ο Σαρλ Μισέλ (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο) να αρχίσουν συστηματικές διαπραγματεύσεις με τον σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό Γιόνας Γκαρ Στέρε.

Ο Γιώργος Στάμτσης είναι Διδάκτωρ Μηχανικός στο Πανεπιστήμιο Ντούισμπουργκ – Έσσεν