ΕΚΤ: Δάνεια εκατοντάδων δισ. ευρώ αποπληρώνουν οι τράπεζες

Οι τράπεζες της ευρωζώνης πρόκειται να αποπληρώσουν πρόωρα άλλα 447,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε πολυετή δάνεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ανεβάζοντας τη συνολική μείωση των εκκρεμών δανείων σε σχεδόν 800 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, όπως ανακοίνωσε η ΕΚΤ.

Οι τράπεζες μέχρι πρόσφατα έβγαζαν μετρητά αξίας 2,1 τρισεκατομμυρίων ευρώ από τις Στοχευμένες Πράξεις Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης (TLTRO) της ΕΚΤ, που ξεκίνησε για να ενθαρρύνει τον δανεισμό και να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα όταν η ευρωζώνη απειλούνταν με αποπληθωρισμό.

Ωστόσο, ο πληθωρισμός αυξάνεται τώρα και η ΕΚΤ αύξησε το κόστος δανεισμού για αυτά τα δάνεια τον περασμένο μήνα, ελπίζοντας ότι οι τράπεζες θα προτιμούσαν να επιστρέψουν τα κεφάλαια παρά να πληρώσουν τους επιπλέον τόκους.

Διαβάστε επίσης – ΕΚΤ: Αύξησε κατά 75 μονάδες βάσης το βασικό επιτόκιο – Τροποποίηση των όρων στα TLTROs

Οι τράπεζες αποπλήρωσαν τους τελευταίους μήνες 296 δισ. ευρώ σε κεφάλαια TLTRO ενώ άλλα 52 δισ. ευρώ θα λήξουν τον Δεκέμβριο, ανεβάζοντας τη συνολική μείωση στα 796 δισ. ευρώ.

Τα ανεξόφλητα κεφάλαια TLTRO

Τα ανεξόφλητα κεφάλαια TLTRO θα εξακολουθήσουν να ανέρχονται σε 1,32 τρισεκατομμύρια μετά την αποπληρωμή, με πολλά από αυτά να λήγουν τον Ιούνιο.

Οι πρόωρες αποπληρωμές αναμένεται να αυξήσουν το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών και να μετριάσουν τη ζήτηση, όλα με την ελπίδα ότι αυτό θα μειώσει τον πληθωρισμό που έφτασε στο υψηλό ρεκόρ 10,6% τον Οκτώβριο.

Στα 8,5 τρισεκατομμύρια ευρώ, ο ισολογισμός της ΕΚΤ εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά μεγάλος σε ιστορικά δεδομένα και η τράπεζα αναμένεται να παρουσιάσει σχέδια την επόμενη εβδομάδα για περαιτέρω μείωσή του.

Το επόμενο βήμα θα είναι να αφήσουνε να λήξουν ορισμένα από τα 5 τρισεκατομμύρια ευρώ χρέους που έχει, αλλά αυτή η διαδικασία είναι πιθανό να είναι σταδιακή και η μείωση προβλέπεται να είναι μικρή, τουλάχιστον αρχικά. Αναλυτές που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Reuters βλέπουν τα ομόλογα να συρρικνώνονται μόνο κατά 175 δισ. ευρώ το επόμενο έτος.

Η απόφαση της ΕΚΤ

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ στη συνεδρίαση του Οκτωβρίου αποφάσισε να αναπροσαρμόσει τα επιτόκια που εφαρμόζονται στις TLTRO III. Από τις 23 Νοεμβρίου 2022 και ως την ημερομηνία λήξης ή τυχόν πρόωρης αποπληρωμής της κάθε αντίστοιχης ανεξόφλητης TLTRO III, το επιτόκιο αυτών των πράξεων θα συνδέεται με τα μέσα εφαρμοστέα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ για τη συγκεκριμένη περίοδο. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να παράσχει στις τράπεζες επιπρόσθετες ημερομηνίες πρόωρης αποπληρωμής σε προαιρετική βάση. Σε κάθε περίπτωση, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί τακτικά το πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής του.

Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του εντός των ορίων της εντολής που του έχει ανατεθεί, προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα. Το μέσο για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument – TPI) είναι διαθέσιμο για να αντισταθμιστούν ανεπιθύμητες, άτακτες εξελίξεις στην αγορά που θέτουν σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, επιτρέποντας έτσι στο Διοικητικό Συμβούλιο να εκπληρώσει πιο αποτελεσματικά την αποστολή του για τη σταθερότητα των τιμών.

Τα TLTROs και τα παγωμένα τα επιτόκια καταθέσεων στην Ελλάδα

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, τα επιτόκια στα δάνεια αυξάνονται σε Ελλάδα και Ε.Ε. Όμως, στα επιτόκια καταθέσεων παρατηρείται διαφοροποίηση, με την Ελλάδα να προσφέρει τις χαμηλότερες αποδόσεις. Το αυξανόμενο χάσμα των επιτοκίων στα δάνεια με εκείνα των καταθέσεων οφείλεται κυρίως στο υψηλό κόστος κινδύνου, το οποίο είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Αυξάνεται όσο ενισχύεται η πιστωτική επέκταση, δηλαδή οι νέες χορηγήσεις  και όσο επιδεινώνεται το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον.

Όπως εξηγούν στελέχη, οι βασικοί λόγοι για το πάγωμα των επιτοκίων καταθέσεων σχετίζονται με υψηλή ρευστότητα, κυρίως λόγω των συνεχώς αυξανόμενων καταθέσεων την Ελλάδα και από τα μέτρα στήριξης της ρευστότητας από την εποχή της πανδημίας. Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι η συνολική υπερβάλλουσα ρευστότητα στην εγχώρια αγορά ξεπερνά τα 200 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά προέρχονται από τη διαφορά των υπολοίπων μεταξύ καταθέσεων και χορηγήσεων. Δηλαδή τα δάνεια είναι σχεδόν μισά από τις καταθέσεις. Επιπλέον, μεγάλο μέρος, περίπου το μισό από τα υπόλοιπα 100 δισ. ευρώ προέρχονται από τα προγράμματα TLTROs, με τα οποία η ΕΚΤ χορήγησε δάνεια με αρνητικό επιτόκιο. Δηλαδή, πλήρωσε για να δανείσει. Όλες αυτές οι συνθήκες, σε συνδυασμό με την έμφαση που δίνεται για συγκράτηση του κόστους δανεισμού, ώστε να αποφευχθεί άνοδος των κόκκινων δανείων και αποθάρρυνση επενδύσεων (Ταμείο Ανάκαμψης, κά) ή δυσκολία στη χρηματοδότηση (στεγαστικά-αγορά ακινήτων, κεφάλαια κίνησης λόγω ακρίβεια, κλπ), κάνουν πιο αργές τις όποιες αυξήσεις στα επιτόκια καταθέσεων.