Markus Villig: Ο Εσθονός ιδρυτής της Bolt που «κέρδισε» την Uber στο γήπεδό της

Ενώ η κορυφαία επιχείρηση μετακίνησης κοινής χρήσης (ridesharing) -η Uber– δαπανούσε δισεκατομμύρια δολάρια, προσπαθώντας να κατακτήσει την παγκόσμια κορυφή, ο Markus Villig ήταν απασχολημένος κάνοντας το αντίθετο με την Bolt. Δουλεύοντας με έναν πενιχρό προϋπολογισμό, έχτισε μια επιχείρηση 8,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων – και μια περιουσία 700 εκατομμυρίων δολαρίων – εστιάζοντας σε παραμελημένες αγορές στην Αφρική και την Ευρώπη.

Ενα όπλο ανάγκασε τον Villig να πειστεί ότι βρισκόταν στην λάθος δουλειά. Ήταν το 2015 και ο τότε 21χρονος ιδρυτής της Bolt βρισκόταν στο Βελιγράδι της Σερβίας, δημιουργώντας μια τοπική εφαρμογή για ταξί. Το περίστροφο που αφέθηκε τυχαία στο γραφείο του αφεντικού έστειλε ένα σαφές μήνυμα: Αυτοί ήταν σκληροί πελάτες σε μια βάναυση επιχείρηση. Ο Villig, ο οποίος είχε ιδρύσει την Bolt με τον μεγαλύτερο αδελφό του Martin δύο χρόνια νωρίτερα, ήταν σίγουρος ότι δεν ήθελε να έχει καμία σχέση μαζί τους. «Αυτοί δεν ήταν πολύ καλοί άνθρωποι για να προσπαθήσω να συνεργαστώ μαζί τους», θυμάται.

Ιδιοκτήτες ταξί έσπασαν αυτοκίνητα της Uber στη Ρόδο – Οξύνεται η κόντρα ενόψει καλοκαιριού

Αντί να συνεργάζεται με παραδοσιακές εταιρείες ταξί, ο Villig αποφάσισε να απευθυνθεί απευθείας σε οδηγούς και επιβάτες. Αυτός ο δρόμος έφερε την Bolt με έδρα την Εσθονία, η οποία είχε μόλις 2 εκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση, σε άμεσο ανταγωνισμό με την Uber, η οποία ένα χρόνο νωρίτερα είχε συγκεντρώσει 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια και η αποτίμηση έφθανε τα 17 δισ. Αυτό ήταν τρομακτικό. Αλλά ήταν λιγότερο τρομακτικό από τη θέα ενός όπλου.

Δεδομένου ότι ο Villig είχε μόλις το 0,01% της χρηματοδότησης της Uber, ήταν σαφές ότι χρειαζόταν ένα πολύ διαφορετικό μονοπάτι. Αντί να έρθει σε αντιπαράθεση με την Uber στις ανεπτυγμένες αγορές, η Bolt άρχισε να στοχεύει χώρες όπως η Πολωνία, όπου αρχικά υπήρχε ελάχιστος ή καθόλου ανταγωνισμός.

Ήταν ένα χτύπημα. Μεταξύ 2015 και 2019, ο Villig οδήγησε την Bolt από έσοδα 730.000 δολ. στα 142 εκατ. Δεν μπορούσε να αντέξει μεγάλες απώλειες, έτσι λειτούργησε την εταιρεία πολύ φειδωλά. Η Uber, αντίθετα, ξόδεψε 19,8 δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδόν 6,3 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα, πριν εισέλθει στο χρηματιστήριο το 2019.

Η λιτότητα απέδωσε καρπούς

Η λιτή προσέγγιση του Villig απέδωσε καρπούς. Η επιχείρηση έχει πλέον περισσότερους από 3 εκατομμύρια οδηγούς, δραστηριοποιείται σε 45 χώρες και απέφερε έσοδα 570 εκατομμυρίων δολαρίων το 2021. Από τον τελευταίο γύρο συγκέντρωσης κεφαλαίων, τον Ιανουάριο του 2022, η αξία της εταιρείας ήταν 8,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Πλέον, το μερίδιο 17% του 29χρονου Villig ανέρχεται σε 700 εκατομμύρια δολάρια, εκτιμά το Forbes.

Κατά καιρούς, ο Martin, ο οποίος είναι 15 χρόνια μεγαλύτερος από τον Markus και βετεράνος της εσθονικής startup σκηνής, έπρεπε να βάλει χέρι στις οικονομίες του για βγει η μισθοδοσία. Αλλά ως επί το πλείστον η Bolt βασιζόταν σε κόλπα όπως η στρατολόγηση οδηγών μέσω του Facebook και όχι σε φανταχτερές διαφημιστικές καμπάνιες, προσλαμβάνοντας προγραμματιστές με πολύ μικρούς μισθούς, μέσα σε ένα φτηνό διαμέρισμα στην πρωτεύουσα της Εσθονίας, το Ταλίν. Η Bolt κρατούσε το 15% της ταρίφας – και η εταιρεία έμαθε να επιβιώνει με αυτό.

Όταν οι τοπικοί υποστηρικτές του τον παρότρυναν να ακολουθήσει κάθε άλλη ευρωπαϊκή startup στην προσπάθεια να σπάσει την αγορά των ΗΠΑ, ο Villig πήγε στη Νότια Αφρική, προσλαμβάνοντας όλο το τοπικό προσωπικό μέσω Skype. Πολλοί από τους Νοτιοαφρικανούς οδηγούς του και οι πελάτες τους δεν είχαν πιστωτικές κάρτες ή τραπεζικούς λογαριασμούς, επομένως προώθησε τις πληρωμές με μετρητά. Τα έσοδα από τις αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Αφρικής, της Νιγηρίας και της Γκάνας αντιπροσωπεύουν τώρα το ένα τρίτο των δραστηριοτήτων της Bolt.

Μετά από χρόνια λειτουργίας στην κόψη του ξυραφιού, ο Villig βρήκε τελικά υποστήριξη από τον γίγαντα Didi της Κίνας και τη Mercedes-Benz, προτού η Sequoia Capital και η Fidelity επενδύσουν 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.

Ο Villig έχει τώρα τα χρήματα – και την εντολή – για να ενισχύσει την ανάπτυξη της Bolt, αλλά πρέπει να είναι προσεκτικός και να αποφύγει να πέσει στις ίδιες παγίδες που παγίδευσαν την Uber. Ενώ συγκέντρωνε επιχειρηματική χρηματοδότηση παρόμοια με την Uber το 2021, η Bolt σημείωσε απώλειες 622 εκατομμυρίων δολαρίων όπως η Uber. Τα μισά από αυτά αποδίδονταν στην αποπληρωμή ενός δανείου της εποχής της πανδημίας. Επιπλέον, ο Villig έχει ξοδέψει χρόνο και χρήμα σε συνεχείς προσπάθειες για την κατασκευή μιας «σούπερ εφαρμογής» της Bolt που προσφέρει σκούτερ και ενοικιάσεις αυτοκινήτων, καθώς και παράδοση φαγητού και ειδών παντοπωλείου.

Θετικά πρόσημα

Η Bolt λέει ότι μείωσε ουσιαστικά τις απώλειές της το 2022 και ο Villig ισχυρίζεται ότι θα επιστρέψει σε θετικά πρόσημα μέχρι το τέλος αυτού του έτους. «Βγαίνουμε από μια έντονη επενδυτική περίοδο χτίζοντας κάστρα και τώρα δεν χρειάζεται να επενδύουμε πλέον σε αυτά», λέει.

Τουλάχιστον μια παγίδα που έχει αποφύγει είναι η σπάταλη τάση των Αμερικανών ιδρυτών. Ενώ ορισμένα VC προσπαθούν να περιορίσουν τις startups τους χρησιμοποιώντας ιδιωτικά τζετ, οι επενδυτές της Bolt καυχιούνται για τη λιτότητα των Villig. Η Bolt δεν εκδίδει πιστωτικές κάρτες, τηλέφωνα ή άλλα εταιρικά αγαθά στους υπαλλήλους της και μέχρι το 2019 μοιραζόνταν ένα δωμάτιο όταν ταξίδευαν για να εξοικονομήσουν το κόστος του ξενοδοχείου.

Ένας πρώτος επενδυτής τον εντόπισε πρόσφατα να στριμώχνεται στη μεσαία θέση της Ryanair, της οικονομικής αεροπορικής εταιρείας. Προφανώς, ο Villig δεν είχε πληρώσει την αναβάθμιση για κάθισμα στον διάδρομο. «Ήμασταν εξαιρετικά φειδωλοί από την πρώτη μέρα γιατί δεν είχαμε χρήματα. Τώρα, η Bolt είναι 4.000 άνθρωποι που σκέφτονται τι ξοδεύουν κάθε μέρα και αυτό είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημά μας».

Ενώ πολλοί τεχνολογικοί γίγαντες ξεκίνησαν περικοπές τους τελευταίους μήνες, ο Villig ισχυρίζεται ότι δεν σχεδιάζει απολύσεις. Ένας συνδυασμός εθελοντικών περικοπών μισθών και κρατικών επιχορηγήσεων γλίτωσε τους εργαζόμενους της Bolt από τα χειρότερα κατά τη διάρκεια της πανδημία. «Όταν ξεκίνησε το ριμπάουντ, είχαμε όλη την ομάδα στη θέση της», λέει.

Οι τακτικές ωμής βίας της Uber και η θρασύδειλη περιφρόνηση για τις τοπικές κυβερνήσεις μαλάκωσαν το έδαφος για το πιο ελαφρύ άγγιγμα του Villig. Αλλά τώρα που είναι μεγαλύτερη, η Bolt αντιμετωπίζει τα ίδια εμπόδια που αντιμετώπισε η Uber: διαμαρτυρίες για τις αμοιβές, εκστρατείες για την ανακατάταξη των οδηγών ως υπαλλήλων και φόβους για την ασφάλεια. Στην Εσθονία, ο Villig τυγχάνει θερμής υποδοχής ως ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας της Βαλτικής, αλλά η Bolt αντιμετωπίζει προκλήσεις σε ορισμένα μεγαλύτερα, πιο έντονα ρυθμιζόμενα περιβάλλοντα.

Ο Villig δεν βλέπει την ανάγκη να αλλάξει την πορεία της Bolt ή τη δική του. «Είχαμε αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά αν πουλήσω την επιχείρηση, θα κάνω δύο εβδομάδες διακοπές, μετά θα πετάξω πίσω με τη Ryanair και θα ξεκινήσω το επόμενο εγχείρημά μου», λέει. «Έχω μερικές δεκαετίες δουλειάς μπροστά μου».