Κρούγκμαν: «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος» – Ανάλυση για το αμερικάνικο χρέος

Το ενδεχόμενο η αμερικανική κυβέρνηση να αθετήσει τις πληρωμές της επειδή οι Ρεπουμπλικάνοι αρνούνται να αυξήσουν το ανώτατο όριο του χρέους είναι πλέον πραγματικό και επί θύραις, όπως καταγράφει σε άρθρο γνώμης στους New York Times ο διάσημος οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν. Στην πραγματικότητα, τα ομόλογα που εκδίδονται από ορισμένες εταιρείες αποδίδουν λιγότερο από τα κρατικά ομόλογα, γεγονός που δείχνει ότι οι επενδυτές θεωρούν τώρα, ας πούμε, τη Microsoft πιο αξιόπιστο οφειλέτη από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Καθώς η καταστροφή διαφαίνεται, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι οι Ρεπουμπλικάνοι είναι αυτοί που εμπλέκονται σε εκβιασμούς, σύμφωνα με τον ίδιο. Ο λόγος της συγκεκριμένης αναφοράς έγκειται στο ότι οι προοδευτικοί αισθάνονται μεγάλη οργή εναντίον της κυβέρνησης Μπάιντεν επειδή αρνήθηκε να αναλάβει δράση προκειμένου να αποφευχθεί αυτή η κρίση. Και τουλάχιστον ορισμένοι άνθρωποι μέσα ή κοντά στην κυβέρνηση φαίνονται πιο αφοσιωμένοι στην απόρριψη προτεινόμενων τρόπων εξόδου από τη συγκεκριμένη «παγίδα» παρά στην επίλυση του προβλήματος. Όπως σημειώνει ο ίδιος, υπάρχει μια σαφής αύρα συνδρόμου της Στοκχόλμης, όπου οι όμηροι φαίνονται πιο θυμωμένοι με τους επίδοξους διασώστες τους παρά με τους απαγωγείς τους.

ΗΠΑ: Με ή χωρίς συμφωνία για το χρέος είναι χαμένες

Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις τρόποι με τους οποίους η κυβέρνηση θα μπορούσε, κατ’ αρχήν, να παρακάμψει το ανώτατο όριο χρέους. Οι αντιρρήσεις σε αυτές τις επιλογές υποτίθεται ότι είναι τεχνοκρατικές ή νομικές, ή και τα δύο, αλλά όταν ψάξεις λίγο συνειδητοποιείς ότι στην πραγματικότητα είναι πολιτικές.

Η πρώτη πιθανή στρατηγική

Η πρώτη πιθανή στρατηγική είναι απλώς να αγνοηθεί το όριο χρέους, κηρύσσοντάς το αντισυνταγματικό. Η 14η τροπολογία, η οποία λέει ότι η εγκυρότητα του αμερικανικού χρέους «δεν πρέπει να αμφισβητείται», έχει λάβει μεγάλη δημοσιότητα. Ωστόσο, το αδιέξοδο του ανώτατου ορίου χρέους έχει φέρει την κυβέρνηση σε μια θέση όπου πρέπει να παραβιάσει κάποιους κανόνες  – είτε τους νόμους που καθορίζουν τις ομοσπονδιακές δαπάνες είτε τον νόμο που περιορίζει τον κρατικό δανεισμό. – είτε τους νόμους που καθορίζουν τις ομοσπονδιακές δαπάνες είτε τον νόμο που περιορίζει τον κρατικό δανεισμό.

Σε μια τέτοια κατάσταση, ο πρόεδρος πρέπει να επιλέξει ποιους νόμους θα υπακούσει- γιατί θα πρέπει να έχει προτεραιότητα το ανώτατο όριο χρέους; «Δεν είμαι νομικός, αλλά δεν βρίσκω πειστική την επιχειρηματολογία κατά της συνταγματικής επιλογής», αναφέρει ο Πολ Κρούγκμαν, για να συμπληρώσει πως «Ορισμένοι έχουν πει ότι η αθέτηση πληρωμών δεν θα παραβίαζε τη 14η τροπολογία, επειδή το χρέος θα εξακολουθούσε να ισχύει – απλώς δεν θα το εξοφλούσαμε»

Έχει επίσης υποστηριχθεί ότι η ουσία της υπόθεσης είναι σε μεγάλο βαθμό άσχετη λόγω της κομματικοποίησης του Ανώτατου Δικαστηρίου. Έτσι, δεν πρόκειται πραγματικά για το νόμο – πρόκειται για την πολιτική, σύμφωνα με τον ίδιο.

Δανεισμός από την πίσω πόρτα

Μια δεύτερη στρατηγική θα ήταν η εκμετάλλευση μιας ιδιότυπης νομικής διάταξης που επιτρέπει στο Υπουργείο Οικονομικών να κόβει νομίσματα πλατίνας οποιασδήποτε αξίας επιλέξει. Τα νομίσματα αυτά θα μπορούσαν να κατατεθούν στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα και η κυβέρνηση θα μπορούσε στη συνέχεια να αντλήσει μετρητά από τον λογαριασμό της για να συνεχίσει να πληρώνει τους λογαριασμούς της.

Σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζονται ορισμένοι, αυτό δεν θα ήταν ππληθωριστικό – η Fed θα μπορούσε και θα αντιστάθμιζε οποιαδήποτε επίπτωση στην προσφορά χρήματος πουλώντας μέρος του τεράστιου χαρτοφυλακίου της με αμερικανικά ομόλογα. Και επειδή η πώληση αυτών των ομολόγων θα μείωνε τα κέρδη που η Fed αποδίδει στο Δημόσιο, θα είχε τον ίδιο δημοσιονομικό αντίκτυπο με τις άμεσες πωλήσεις ομολόγων. Ουσιαστικά, θα επρόκειτο για κανονικό δανεισμό από την πίσω πόρτα.

Perpetual Bonds

Μια τρίτη επιλογή θα ήταν η έκδοση «ομολόγων στο διηνεκές» (perpetual bonds). Πρόκειται για ομόλογα που πληρώνουν τόκους για πάντα, αλλά όχι κεφάλαιο, και συνεπώς δεν έχουν ονομαστική αξία. Δεδομένου ότι το ανώτατο όριο ορίζεται με βάση την ονομαστική αξία του αμερικανικού χρέους και όχι την κυμαινόμενη αγοραία αξία του, είναι δύσκολο να δούμε πώς μπορεί να εφαρμοστεί το ανώτατο όριο, αναφέρει ο Κρούγκμαν για να συμπληρώσει «Αυτή δεν είναι μια ριζοσπαστική ιδέα – έχει μακρά ιστορία, ιδίως στη Βρετανία, αλλά έχει επίσης χρησιμοποιηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Το κρίσιμο είναι ότι όλες αυτές οι επιλογές είναι εντελώς ακίνδυνες από οικονομική άποψη, καθώς δεν συνιστούν τίποτα περισσότερο από παρακάμψεις που θα επέτρεπαν στην κυβέρνηση να συνεχίσει τις δαπάνες που έχουν εγκριθεί αρμοδίως από το Κογκρέσο.

Τα αντίθετα επιχειρήματα

Τα επιχειρήματα κατά αυτών των επιλογών καταλήγουν όλα σε πολιτικές εικασίες. Ίσως ένα κομματικό Ανώτατο Δικαστήριο απορρίψει τη συνταγματική επιλογή. Ίσως βρει κάποιο τρόπο να απορρίψει τη φαινομενικά σαφή διατύπωση για το νόµισμα, ή η Fed αρνηθεί να δεχτεί το νόµισµα εάν κοπεί. Ίσως το Ανώτατο Δικαστήριο καταλήξει σε έναν καινοφανή ορισμό του ορίου χρέους (δύσκολο να το δούμε, αλλά ποιος ξέρει, σύμφωνα με τον κ. Κρούγκμαν) που αποκλείει τα «ομόλογα εις το διηνεκές» (perpetual bonds). «Ή ίσως η κυβέρνηση Μπάιντεν να τιμωρηθεί από τους ψηφοφόρους εαν θεωρηθεί – ή παρουσιαστεί από τα μέσα ενημέρωσης – ότι κάνει κάτι ανορθόδοξο και πονηρό», σημειώνει ο Πολ Κρούγκμαν.

«Αλλά αυτές είναι μόνο εικασίες. Και μην ξεχνάτε ότι η πολιτική κρίση της κυβέρνησης Μπάιντεν σχετικά με το όριο χρέους ήταν καταστροφικά λανθασμένη σε κάθε βήμα της διαδρομής. Οι αξιωματούχοι φέρεται να πίστευαν ότι απορρίπτοντας τυχόν παρακάμψεις, θα έκαναν τους κεντρώους και τους επιχειρηματικούς ομίλους να παρέμβουν και να αναγκάσουν τους Ρεπουμπλικανούς να αυξήσουν το ανώτατο όριο. Αυτό δεν συνέβη», αναφέρει ο γνωστός οικονομολόγος στους NYT.

«Ο Θεός να μας βοηθήσει»

Μάλιστα, τονίζει στη συνέχεια: «Η εκτίμησή μου είναι ότι αν έρθει η ώρα της πίεσης, ακόμη και ένα κομματικό Ανώτατο Δικαστήριο δεν θα είναι πρόθυμο ούτε να καταστρέψει την παγκόσμια οικονομία ούτε να διατάξει τον Πρόεδρο Μπάιντεν να παραβιάσει τον νόμο αγνοώντας την υπάρχουσα νομοθεσία για τις δαπάνες. Ναι, αυτό είναι ένα ριψοκίνδυνο στοίχημα – και οι ανορθόδοξες ενέργειες μπορεί να καταστήσουν ακόμα πιο νευρικές τις αγορές. Αλλά δεν υπάρχουν επιλογές χωρίς ρίσκο σε αυτό το σημείο».

Ρεαλιστικά, δεδομένης της μέχρι στιγμής εμμονής της κυβέρνησης, ο ίδιος δεν περιμένει να προβεί σε καμία από αυτές τις ενέργειες εκτός αν το όριο του χρέους πράγματι παραβιαστεί και η κρίση έχει φτάσει πλήρως στα όριά. Και καταλήγει: «Ελπίζω όμως ότι κάποιος μέσα στο Υπουργείο Οικονομικών προετοιμάζεται αθόρυβα να κάνει ό,τι χρειαστεί. Αν όχι, ο Θεός να μας βοηθήσει όλους».