Το νέο «big deal»: Οι «διάδρομοι» Μπάιντεν και ο ρόλος της Ινδίας

Ακόμη και για όσους είναι συνηθισμένοι στις αμφιταλαντεύσεις των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας, η εικόνα του προέδρου Τζο Μπάιντεν να ανταλλάσσει χειραψία με τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν στην πρόσφατη σύνοδο των ηγετών της G20 στο Νέο Δελχί αποτελεί μια ανατροπή. Άλλωστε δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο Μπάιντεν προειδοποιούσε για « συνέπειες» τον ΟΠΕΚ, υπό τη Σαουδική Αραβία, όταν αποφάσισαν να μειώσουν την παραγωγή αργού, ώστε να ενισχύσουν τις τιμές.

Σήμερα, η Σαουδική Αραβία φαίνεται ότι επιχειρεί να ενισχύσει την εξωστρέφειά της, ενισχύοντας τους δεσμούς με διεθνείς ομάδες: ήταν μία από τους έξι νέους προσκεκλημένους στον κυριαρχούμενο από την Κίνα συνασπισμό BRICS , και παράλληλα υπέγραψε τη συμφωνία με τις ΗΠΑ για έναν οικονομικό διάδρομο που θα συνδέει την Ινδία με τη Μέση Ανατολή και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο νέος ενεργειακός δρόμος Ανατολής -Δύσης

Όπως υπογραμμίζει το CNBC, οι δύο αυτές κινήσεις του Ριάντ υπογραμμίζουν το φάσμα των οικονομικών και στρατηγικών ευκαιριών που αφθονούν, για διάφορες οικονομίες που βρίσκονται παγιδευμένες μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, την ώρα που οι δύο αυτές χώρες οικοδομούν τις δικές τους συμμαχίες και σφαίρες επιρροής.  Το δημοσίευμα τονίζει επίσης ότι αυτό οδηγεί επίσης σε κατακερματισμό της παγκόσμιας οικονομίας καθώς ο προστατευτισμός και ο εθνικισμός εμποδίζουν το παγκόσμιο εμπόριο, ενώ δημιουργεί μια περίπλοκη μήτρα σχέσεων σε έναν πολυπολικό κόσμο που οι σχέσεις, δεν είναι πάντα ξεκάθαρες καθώς τα έθνη επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα.

BRICS vs G7

«Δεν οδεύουμε προς έναν κόσμο BRICS εναντίον G7», έγραψε ο Ian Bremmer, ιδρυτής και πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων πολιτικού κινδύνου Eurasia Group, σε σημείωμα την περασμένη Δευτέρα. Η G7 αναφέρεται στην Ομάδα των Επτά προηγμένων βιομηχανικών οικονομιών, ενώ η BRICS αναφέρεται σε μια ομάδα κορυφαίων αναπτυσσόμενων οικονομιών — αμφότερες είναι υποομάδες εντός της G20.

«Η Κίνα σημείωσε μια σημαντική νίκη στη σύνοδο κορυφής των BRICS, εξασφαλίζοντας τις προσκλήσεις έξι επιπλέον χωρών να ενταχθούν στην ομάδα – παρά τις σημαντικές ανησυχίες από τη Βραζιλία, την Ινδία και τη Νότια Αφρική», υπογράμμισε.

Κίνδυνος αποκλεισμού

Στην πραγματικότητα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος και το κόστος ευκαιρίας μπορεί πλέον να προέρχονται από οποιονδήποτε αποκλεισμό.

«Λέμε ότι δεν υπάρχει διάδρομος χωρίς την Τουρκία», φέρεται να είπε ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε δημοσιογράφους στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των ηγετών της G20 στο Δελχί – αφού αποκαλύφθηκε ότι η χώρα του είχε αποκλειστεί από τον νέο οικονομικό διάδρομο που υποστηρίζεται από τον Μπάιντεν .

Η έλξη, ιδιαίτερα για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου, είναι η υπόσχεση για επενδύσεις που θα καλύψουν τα κενά στις υποδομές σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Αυτό με τη σειρά του θα διασφάλιζε περιφερειακές αλυσίδες εφοδιασμού, θα ενίσχυε την εμπορική συνδεσιμότητα και την οικονομική δραστηριότητα — όλα παρόμοια με τους στόχους που στηρίζουν την Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας (τον νέο Δρόμο του Μεταξιού), μια παγκόσμια επενδυτική στρατηγική υποδομής που ξεκίνησε το Πεκίνο το 2013.

Οι δύο διάδρομοι

Η πρωτοβουλία υπό τον Μπάιντεν θα περιλαμβάνει δύο ξεχωριστούς διαδρόμους, τον ανατολικό διάδρομο που συνδέει την Ινδία με τη Μέση Ανατολή και τον βόρειο διάδρομο που συνδέει τη Μέση Ανατολή με την Ευρώπη. Θα περιλαμβάνει έναν σιδηρόδρομο που θα συμπληρώνει τις υπάρχουσες διασυνοριακές θαλάσσιες και οδικές μεταφορές μεταξύ Ινδίας, ΗΑΕ, Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ και Ευρώπης.

«Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση. Αυτό είναι ένα πραγματικό big deal», είπε ο Μπάιντεν.

Ο Μπάιντεν ανακοίνωσε επίσης συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια νέα επέκταση της σιδηροδρομικής γραμμής Greenfield για την ανάπτυξη του διαδρόμου Lobito που συνδέει το νότιο τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και τη βορειοδυτική Ζάμπια με τις περιφερειακές και παγκόσμιες εμπορικές αγορές μέσω του λιμένα Lobito στην Αγκόλα.

Επιρροή στη Μέση Ανατολή

Από την έναρξή του πριν από 10 χρόνια, το BRI του Πεκίνου μετρά πλέον 148 χώρες ως εταίρους, σύμφωνα με καταμέτρηση του Πανεπιστημίου Fudan στη Σαγκάη. Και είναι να ενισχύσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 7,1 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2040, σύμφωνα με μια μελέτη του 2019 από το ανεξάρτητο Κέντρο Οικονομικών και Επιχειρηματικών Ερευνών στο Λονδίνο.

Μόνο στη Μέση Ανατολή, η Κίνα έχει δημιουργήσει ολοκληρωμένες στρατηγικές εταιρικές σχέσεις ή στρατηγικές συνεργασίες με 12 αραβικές χώρες και έχει υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road με 21 αραβικές χώρες και τον Αραβικό Σύνδεσμο — συμπεριλαμβανομένων των εταίρων στο σύμφωνο του Μπάιντεν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και της Σαουδικής Αραβίας.

Στη Μέση Ανατολή, ωστόσο, τα οφέλη είναι αμφίδρομα.

Για την Κίνα, υπάρχει επίσης η υπόσχεση όχι μόνο μιας σταθερής προσφοράς εμπορευμάτων, αλλά και η υπόσχεση για ροές επιχειρηματικών κεφαλαίων για την κάλυψη του κενού που αφήνουν οι αμερικανοί επενδυτές καθώς η Ουάσιγκτον περιορίζει τις αμερικανικές επενδύσεις στην κινεζική τεχνολογία.

Η αξία των εξαγορών και των επενδύσεων των εταιρειών του Κόλπου στην Κίνα βρίσκεται σε καλό δρόμο, αφού έχει ήδη ενισχυθεί κατά περισσότερο από 1.000% από έτος σε έτος στα 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg .

Το σύμφωνο υποδομών του Μπάιντεν που διασχίζει την καρδιά της Μέσης Ανατολής είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι ΗΠΑ επιχειρούν να επανεκκινήσουν την επιρροή τους στην περιοχή και πάλι.

Κίνδυνοι χρέους

Ακόμη και τότε, η 10ετής πρωτοπορία της Κίνας προσφέρει ορισμένα προληπτικά μαθήματα για το παγκόσμιο σύμφωνο υποδομών του Μπάιντεν.

Οι συμφωνίες BRI μεταξύ Κίνας και διαφόρων χωρών εταίρων συνήθως περιλαμβάνουν ένα σύνολο δανείων είτε με πολυμερείς τράπεζες, στις οποίες ασκεί μεγάλη επιρροή το Πεκίνο, είτε με κινεζικές κρατικές ή πολιτικές τράπεζες με επιτόκια περίπου 4-5% — τα οποία είναι συνήθως υψηλότερα από το ΔΝΤ. όπου τα δάνεια μερικές φορές χορηγούνται σε χώρες χαμηλού εισοδήματος με μηδέν τοις εκατό .

Οι συμφωνίες BRI συνήθως περιλαμβάνουν επίσης κατασκευές και εξοπλισμό από κινεζικές εταιρείες, οι οποίες είναι κυρίως κρατικές.

«Πέρα από τα ζητήματα χρέους, τα έργα υποδομής μεγάλης κλίμακας τείνουν να είναι υψηλού κινδύνου», δήλωσε στο CNBC Chong Ja Ian, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.

Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Rhodium Group με έδρα τη Νέα Υόρκη, περίπου 78,5 δισεκατομμύρια δολάρια δανείων που εκδόθηκαν από κινεζικά ιδρύματα για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής σε όλο τον κόσμο επαναδιαπραγματεύτηκαν ή διαγράφηκαν μεταξύ του 2020 και του τέλους Μαρτίου του τρέχοντος έτους.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα συμμετείχαν σε ορισμένες από αυτές τις διαπραγματεύσεις, υποδεικνύοντας μια οριακή στροφή στην προθυμία της Κίνας να εμπλέξει πολυμερείς τράπεζες στις διαπραγματεύσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους.

Εναλλακτική στρατηγική

Το θέμα είναι τόσο σοβαρό που η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν το κατέταξε ψηλά στην ατζέντα της με τους Κινέζους ομολόγους της κατά την επίσκεψή της στο Πεκίνο τον Ιούλιο και ξανά σε αυτή τη συνάντηση της G20 στο Δελχί .

«Υποθέτω ότι μπορείτε να πείτε ότι η Ουάσιγκτον και το Δελχί προσπαθούν να παρουσιάσουν μια εναλλακτική λύση», είπε ο Chong.

«Ο διάδρομος φαίνεται περισσότερο επικεντρωμένος στη σύνδεση των υπαρχόντων λιμένων και σιδηροδρομικών γραμμών, που συμπληρώνονται από ενεργειακά δίκτυα και καλώδια τηλεπικοινωνιών», πρόσθεσε. «Αυτή φαίνεται να είναι μια προσέγγιση χαμηλότερου κινδύνου και μπορεί ακόμη και να κάνει χρήση υποδομών που έχουν ήδη πληρωθεί και κατασκευαστεί υπό την αιγίδα του BRI».

Περισσότερες λεπτομέρειες για το σχέδιο υποδομής Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης του Μπάιντεν θα δοθούν μετά τη συνάντηση των συμμετεχουσών χωρών.

Η άνοδος των μεσαίων δυνάμεων

Εν τω μεταξύ, η λύση του Μπάιντεν και η οικοδόμηση ενός συνασπισμού συμμάχων δίνουν στον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι το περιθώριο να γίνει ο ηγέτης του αναπτυσσόμενου κόσμου, επιλέγοντας τον όρο «Παγκόσμιος Νότος» ως αναφορά της επιλογής του.

Σε μια χρονιά-ορόσημο για την ινδική διπλωματία που είδε επίσης το πολυπληθέστερο έθνος του κόσμου να αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης , ο Μόντι άδραξε την ευκαιρία να μετατρέψει την συνήθως ήρεμη εκ περιτροπής προεδρία της G20 ώστε να αναδείξει την Ινδία ως βασικό παγκόσμιο παράγοντα που υποστηρίζει τα συμφέροντα του Παγκόσμιου Νότου, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως συνομιλητής με τα ανεπτυγμένα έθνη.

«Εν μέρει αυτή είναι μια απάντηση στο ότι οι περισσότερες χώρες της G20 είναι αναστατωμένες από τις Ηνωμένες Πολιτείες (και σε διάφορους βαθμούς, την ευρύτερη Δύση) για τη μονομερή συμπεριφορά και την έλλειψη ισότητας στην πολιτική στους τομείς της οικονομίας, της πανδημίας, του κλίματος και της ασφάλειας», είπε ο Bremmer του Ομίλου Eurasia.

Η απροσδόκητη συναίνεση στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της G20, μαζί με τον Μόντι που συμμετείχε στην έναρξη της παγκόσμιας πρωτοβουλίας υποδομής του Μπάιντεν στο Δελχί, υπογραμμίζουν την αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ Ινδίας και ΗΠΑ στην ευρύτερη στρατηγική Ινδο-Ειρηνικού για τον περιορισμό της Κίνας.