Ακρίβεια: Οδηγός ΟΤ για τα pass, το επίδομα θέρμανσης και τις επιδοτήσεις ρεύματος

Έναν πλήρη οδηγό παρουσιάζει ο ΟΤ για τις επιδοτήσεις ρεύματος, το επίδομα θέρμανσης και τα market pass, ενόψει του δύσκολου οικονομικά χειμώνα.

Όλα δείχνουν ότι δεν θα χορηγηθεί έξτρα pass και ο χειμώνας θα βγει δίχως επιδόματα για τα νοικοκυριά, τα οποία ήδη αντιμετωπίζουν την ακρίβεια στα ράφια. Πρόσθετη επιβάρυνση θα έχουν και από τις τσουχτερές τιμές στα καύσιμα. Οι φετινές κρατικές επιδοτήσεις θα είναι υπό σφιχτό πλαίσιο, και σίγουρα δεν θα είναι οριζόντιες, αλλά στοχευμένες μόνο σε ευάλωτες ομάδες. Οι ευρω-οδηγίες της Κομισιον δείχνουν σταδιακό μαχαίρι στις παροχές (εξαιτίας πανδημίας και ενεργειακής κρίσης) που επί τρία χρόνια στήριξαν αγορά και νοικοκυριά.

Πότε καταβάλλονται συντάξεις και επιδόματα – Ο χάρτης των πληρωμών

Τι κόβεται

Χωρίς, η κυβέρνηση, να έχει την ευελιξία για μεγάλο άνοιγμα της κυβερνητικής βεντάλιας, ο πυρήνας των παρεμβάσεων είναι να καλύψουν, τα όποια μέτρα, μόνο τα ευάλωτα νοικοκυριά, ένα μέρος των αυξήσεων σε λογαριασμούς ρεύματος, και στο πετρέλαιο θέρμανσης.

Για παράδειγμα, εφέτος κόπηκε η νέα παράταση της επιδότησης του Market Pass, η οποία θα ισχύει μόνο μέχρι τον Οκτώβριο και όχι έως τον Δεκέμβριο. Από το 2024 οι επιδοτήσεις στο ρεύμα , όπως τις γνωρίζαμε ως σήμερα παύουν, όμως, σύμφωνα με παράγοντες αν οι τιμές ρεύματος φτάσουν πάλι σε ακραία επίπεδα τότε η κυβέρνηση θα κινηθεί αναλόγως, δηλαδή με υψηλότερες επιδοτήσεις.

Ο πληθωρισμός

Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι στο 3,4% και δείχνει να κρατά “άμυνες” για σημαντική αποκλιμάκωση, ειδικά στα τρόφιμα, όπου οι τιμές κινούνται σε διψήφια ποσοστά. Ο κυβερνητικός πονοκέφαλος στις τιμές του σούπερ μαρκετ, αλλά και στην ανοδική τάση του πετρελαίου και του ρεύματος αποτελούν πονοκέφαλο για την κυβέρνηση.

Οι προβλέψεις προϊδεάζουν για έναν απαιτητικό χειμώνα για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, το 43,3% των ΜμΕ δήλωσε ότι αύξησε τις τιμές το πρώτο εξάμηνο του 2023, και το 51% ότι είχε κέρδη. Μόλις το 4,4% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι θα μειώσει τις τιμές. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με μελέτη της Επιτροπής Ανταγωνισμού κατά 50% συμμετείχαν τα εταιρικά κέρδη στον αποπληθωριστή του ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023, το οποίο είναι το τρίτο υψηλότερο στην Ε.Ε.

Τέλος το PASS και οι έξτρα «επιταγές»

Αν και το market pass δεν θα ισχύσει μετά τον Οκτώβριο στα σκαριά θα επίσης μία εκ νέου καταβολή του επιδόματος προσωπικής διαφοράς, δηλαδή, ένα εφαπαξ ποσό και έφετος, προς όσους δεν λάβουν αύξηση στη σύνταξη. Η επιδότηση στο πετρέλαιο, δηλαδή ένας νέος κύκλος fuel pass, ειχε φυγει απο το τραπεζι.

Να σημειωθεί ότι θα κυμανθεί μεταξυ 100 έως 200 ευρώ το επίδομα προσωπικής διαφοράς, το οποίο λαμβάνουν οι συνταξιούχοι που δεν λαμβάνουν την ετήσια οριζόντια αύξηση ή μέρος αυτής λόγω θετικής προσωπικής διαφοράς. Η εφάπαξ αυτή ενίσχυση, η οποία είναι μικρότερη από ό,τι του 2023 (έφτανε μέχρι 300 ευρώ) λόγω μικρότερης ετήσιας αύξησης το 2024 (περίπου 3%, έναντι 7,75% το 2023), θα πληρωθεί στα τέλη Δεκεμβρίου.

Youth Pass, Market Pass και το «καλάθι του νοικοκυριού»

Σε τροχιά βρίσκεται αυτή τη στιγμή τα στοχευμένα μέτρα στήριξης. Αφορούν το Youth Pass, δηλαδή την κάρτα νέων κατά 150 ευρώ, το Market Pass για 3 μήνες για την περίοδο Αυγούστου -Οκτωβρίου. Μέχρι και τις 3 Οκτωβρίου 2023 βρίσκεται σε ισχύ το σχολικό Pass, δηλαδή το «Καλάθι των Σχολικών Ειδών», στα πρότυπα της παρέμβασης «καλάθι του νοικοκυριού». Εκτός από τα σούπερ μάρκετ, το «καλάθι» με τα σχολικά θα είναι διαθέσιμο και σε αλυσίδες παιχνιδιών και ειδών τεχνολογίας που πωλούν και σχολικά είδη. Οι επιχειρήσεις θα αποστέλλουν τους καταλόγους μέσω της πλατφόρμας e-katanalotis και οι υπόλοιπες με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου & Προστασίας του Καταναλωτή.

Οι καταναλωτές θα διαπιστώσουν και ορισμένες αλλαγές που αφορούν στο «Καλάθι του Νοικοκυριού». Στο «Καλάθι του Νοικοκυριού» έχουν αφαιρεθεί είδη που δεν είχαν την αναμενόμενη ζήτηση, π.χ. κακάο, σοκολάτα, αντισηπτικά και καθίσταται υποχρεωτική η προσθήκη, τουλάχιστον, ενός επώνυμου προϊόντος σε ορισμένες κατηγορίες βασικών ειδών διατροφής (π.χ. γαλακτοκομικά, όσπρια, ρύζι, ζυμαρικά). Επίσης προβλέπεται σε χώρο κοντά στα ταμεία, η καθιέρωση ενός δεύτερου σημείου ιδιαίτερης προβολής και πώλησης για τα προϊόντα αυτά.

Επίσης μπαίνει «πλαφόν» σε επίπεδα του 2021 τα περιθώρια κέρδους, ειδικά σε τρόφιμα και σχολικά είδη. Το ίδιο και στους ηλιακούς θερμοσίφωνες, ενόψει και της έναρξης του προγράμματος επιδότησης αγορών. Την ίδια ώρα εντείνονται οι έλεγχοι που οδηγούν ήδη σε πολύ βαριά πρόστιμα για παραβάτες που αισχροκερδούν, σε κάθε στάδιο της παραγωγής και εμπορίας.

«Δίχτυ» για τη θέρμανση των νοικοκυριών

Με το βλέμμα στραμμένο στις δημοσιονομικές αντοχές το οικονομικό επιτελείο αφήνει ίδιο το επίδομα θέρμανσης για τη νέα χειμερινή σεζόν. Η τιμή έναρξης του πετρελαίου θέρμανσης πέρυσι, μετά την κρατική επιδότηση στην αντλία και τις επιπλέον εκπτώσεις από την αγορά, διαμορφώθηκε κοντά στα επίπεδα που εκτιμάται ότι θα κινηθεί εφέτος χωρίς τις επιδοτήσεις αυτές. Το δημοσιονομικό κόστος για την καταβολή του επιδόματος θέρμανσης υπολογίζεται σε 237 εκατ. ευρώ έναντι 280 εκατ. ευρώ που ανήλθε πέρυσι, εκ των οποίων 189 εκατ. για το 2023 και 48 εκατ. για το 2024.

Οι τιμές

Η περυσινή χειμερινή σεζόν άνοιξε με τη τιμή του πετρελαίου θέρμανσης στα 1,37 – 1,41 ευρώ το λίτρο μετά την κρατική επιδότηση των 25 λεπτών στην αντλία και την έκπτωση των 7,5 λεπτών από τα διυλιστήρια. Με τα σημερινά δεδομένα οι βενζινοπώλες προβλέπουν ότι το πετρέλαιο θέρμανσης θα κάνει πρεμιέρα στην περιοχή του 1,55 – 1,57 ευρώ το λίτρο στα αστικά κέντρα, ενώ στα νησιά η τιμή του θα κινηθεί ακόμη πιο πάνω.

Για τη χειμερινή περίοδο 2023-2024 θα χορηγηθεί επίδομα θέρμανσης στα ίδια επίπεδα με πέρυσι αλλά με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια για τις οικογένειες με παιδιά, θα εφαρμοστεί ένας νέος εισοδηματικός «κόφτης» για τους ελεύθερους επαγγελματίες και καταργείται το διπλό επίδομα που έλαβαν πέρυσι όσοι γύρισαν την πλάτη στο φυσικό αέριο.

Κριτήρια για το επίδομα θέρμανσης

Ειδικότερα:

• Το επίδομα θέρμανσης που θα χορηγηθεί ξεκινάει από τα 100 ευρώ και φθάνει τα 800 ευρώ ανάλογα με την περιοχή και τη σύνθεση του νοικοκυριού.
• Το εισοδηματικό όριο παραμένει στα 16.000 ευρώ για τον άγαμο και στα 24.000 ευρώ για τον έγγαμο αλλά αυξάνεται για τις οικογένειες με παιδιά από 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο, σε 5.000 ευρώ για κάθε τέκνο. Αυτό σημαίνει ότι το εισοδηματικό όριο για ένα νοικοκυριό με ένα παιδί διαμορφώνεται από 27.000 ευρώ σε 29.000 ευρώ, για ένα νοικοκυριό με δυο παιδιά το όριο εισοδήματος από 30.000 ευρώ ανεβαίνει στα 34.000 ευρώ και για ένα νοικοκυριό με τρία παιδιά το κριτήριο του εισοδήματος αυξάνεται από 33.000 ευρώ σε 39.000 ευρώ.
• Στα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα τίθεται για πρώτη φορά όριο τζίρου 80.000 ευρώ ετησίως. Έτσι, ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που εμφάνισαν φέτος στη φορολογική δήλωση ακαθάριστα έσοδα από την άσκηση του επαγγέλματός τους πάνω από 80.000 ευρώ αποκλείονται αυτομάτως από το επίδομα θέρμανσης.

Επιδοτήσεις για τις αυξημένες τιμές στο ρεύμα

Στην επιδότηση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι και το τέλος του χρόνου προχωρά η κυβέρνηση έχοντας λάβει ήδη εντός του καλοκαιριού τις αποφάσεις για την παράταση των έκτακτων μέτρων αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης.

Τα μέτρα ισχύουν από πέρυσι το καλοκαίρι και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα συνεχίζει να τα εφαρμόζει λόγω της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας στις αγορές ενέργειας.

Οι εκτιμήσεις της αγοράς ηλεκτρισμού δείχνουν την άνοδο των τιμών κατά 20% με 30% εντός της χειμερινής περιόδου. Προβλέψεις που ενισχύονται από την αύξηση των τιμών φυσικού αερίου στην ολλανδική πλατφόρμα των συναλλαγών TTF η οποία δείχνει τα προθεσμιακά συμβόλαια του χειμώνα πάνω από τα 52 ευρώ ανά Μεγαβατώρα έναντι 33 ευρώ ανά Μεγαβατώρα όπου κυμαίνεται αυτές τις μέρες.

Χαμηλές ενισχύσεις

Πάντως το σίγουρο είναι ότι οι επιδοτήσεις θα κινηθούν χαμηλότερα σε σχέση με τα επίπεδα του περσινού καλοκαιριού ή του περασμένου φθινοπώρου οπότε και οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είχαν χτυπήσει «κόκκινο». Το ύψος των επιχορηγήσεων καθορίζεται από τον μηχανισμό ανάκτησης εσόδων στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Γνωστό κι ως πλαφόν στις αμοιβές των ηλεκτροπαραγωγών. Κάθε μήνα με βάση τα κόστη ηλεκτροπαραγωγής ανά τεχνολογία ορίζεται μία ανώτατη τιμή με την οποία πληρώνονται οι μονάδες. Αν η χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλότερη από την ανώτατη αμοιβή τότε η διαφορά κατευθύνεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης και από εκεί στους λογαριασμούς των οικιακών καταναλωτών με τη μορφή ενίσχυσης.

Ο μηχανισμός από τον περσινό Ιούλιο, οπότε και λειτούργησε για πρώτη φορά, έως και τον Αύγουστο έχει δώσει περί τα 3 δις. ευρώ στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Ωστόσο όσο υποχωρούν οι τιμές τόσο μειώνεται και το ποσό που ανακτάται για τις επιδοτήσεις. Έτσι, για τον μήνα Σεπτέμβριο διατέθηκαν στα νοικοκυριά, αγρότες και ευάλωτους καταναλωτές ενισχύσεις συνολικού ύψους 21,4 εκ. ευρώ, τον Αύγουστο 19 εκ. ευρώ, τον Ιούλιο 24 εκ. ευρώ, όταν τον περσινό Αύγουστο από τον μηχανισμό είχαν διατεθεί επιδοτήσεις ύψους 500 εκ. ευρώ και από τον κρατικό προϋπολογισμό άλλα περίπου 500 εκ. ευρώ. Το ύψος των ενισχύσεων στα τιμολόγια κυμαίνονταν τους μήνες του καλοκαιριού ανάμεσα στα 0,01 με 0,02 ευρώ ανά κιλοβατώρα όταν τον Αύγουστο του 2022 ήταν στα 0,337 ευρώ ανά κιλοβατώρα. Βέβαια οι τιμές ρεύματος είναι στα επίπεδα των περίπου 0,15 ευρώ ανά κιλοβατώρα και το καλοκαίρι του 2022 ήταν στα 0,50 ευρώ ανά κιλοβατώρα.

Τι αλλάζει στο ρεύμα

Πάντως, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης έχει τονίσει ότι αν οι τιμές ρεύματος φτάσουν πάλι σε ακραία επίπεδα τότε η κυβέρνηση θα κινηθεί αναλόγως με υψηλότερες επιδοτήσεις οι οποίες θα προέλθουν τόσο από τα υψηλότερα έσοδα του μηχανισμού όσο και από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Από το 2024 οι επιδοτήσεις αναμένεται να παύσουν να ισχύουν όπως και ο μηχανισμός ανάκτησης εσόδων στη χονδρεμπορική ρεύματος. Η κυβέρνηση ετοιμάζει πλαίσιο στήριξης για τους ενεργειακά ευάλωτους καταναλωτές.