Τρόφιμα: Συναγερμός στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για το ράλι στις τιμές [γραφήματα]

Η κλιματική αλλαγή, ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα αυξημένα κόστη ενέργειας έχουν εκτοξεύσει στα ύψη τις τιμές των τροφίμων δημιουργώντας μεγάλα κοινωνικά –και πολιτικά- προβλήματα, αναγκάζοντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα.

Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία επιδιώκουν με συμφωνίες μεταξύ κυβερνήσεων παραγωγών και σουπερμάρκετ, με μειώσεις φόρων αλλά και με απειλές να μειώσουν τις τιμές προϊόντων –ειδικά τροφίμων πρώτης ανάγκης- την ώρα που ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη καλπάζει.

Ακρίβεια: Οι αγορές τροφίμων προβληματίζουν 6 στα 10 νοικοκυριά [γραφήματα]

Ο πληθωρισμός των τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασε το 10,68% τον Αύγουστο σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2022, σύμφωνα με επεξεργασία στοιχείων της Eurostat από την Trading Economics. Σύμφωνα με χωριστή πίνακα της ίδιας εταιρείας, στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 10,75% για τον ίδιο μήνα σε ετήσια βάση σε σύγκριση με 12,35% την προηγούμενη περίοδο (Ιούλιο).

Τα οικονομικά επιτελεία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες βρίσκονται πλέον σε συναγερμό. Στην Ισπανία ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες αποφάσισε πριν μήνες να μηδενίσει ή να μειώσει το ΦΠΑ σε αρκετά τρόφιμα για περίοδο έξι μηνών με στόχο να γίνουν αυτά πιο φθηνά για το μέσο καταναλωτή. Η πολιτική αυτή ακολουθείται μέχρι και σήμερα με ισχύ έως το τέλος του έτους.

Οι προσπάθειες αυτές είχαν μέχρι τώρα μεικτά αποτελέσματα, καθώς αρκετά τρόφιμα δεν έχουν περιληφθεί στις συμφωνίες, η κερδοσκοπία συνεχίζεται, ή απλά ο υψηλός πληθωρισμός δεν αφήνει πολλά περιθώρια αφού αυξάνονται τα πάντα, από την παραγωγή μέχρι τις πωλήσεις και τις μεταφορές λόγω και υψηλού κόστους ενέργειας. Είναι ενδεικτικό ότι οι τιμές του πετρελαίου έχουν φτάσει ξανά στην Ευρώπη τα 95 δολάρια το βαρέλι.

Στην Ιταλία η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι προχώρησε σε ευθείες απειλές εναντίον εταιρειών τροφίμων και σουπερμάρκετ ζητώντας μειώσεις στις τιμές της τάξης του 10% περίπου. Τελικά από την 1η Οκτωβρίου ξεκίνησε περίοδος τριών μηνών κατά την οποία Ρώμη και κλάδος τροφίμων της Ιταλίας συμφώνησαν να βάλουν καπάκι στις τιμές για σειρά βασικών προϊόντων από τρόφιμα μέχρι είδη προσωπικής υγιεινής και είδη για μωρά.

Στη Γαλλία ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ είχε συναντήσεις με εκπροσώπους από 75 εταιρείες τροφίμων και σουπερμάρκετ απαιτώντας να υπάρξουν μειώσεις ή να παγώσουν τιμές σε βασικά διατροφικά αγαθά όπως ζυμαρικά, πουλερικά και βρώσιμα έλαια. Η μεγάλη αλυσίδα σουπερμάρκετ Carrefour μάλιστα έφτασε σε σημείο να κολλήσει δικές της ετικέτες πάνω σε προϊόντα πολυεθνικών όπως οι Unilever και Nestle προειδοποιώντας για μειώσεις σε όγκο και βάρος τροφίμων χωρίς αντίστοιχη μείωση τιμής (“shrinkflation”). Η κίνηση αυτή αποδιδόταν από διεθνή μέσα ενημέρωσης και στις καλές σχέσεις που φέρεται να έχει ο επικεφαλής της Carrefour, Αλεξάντερ Μπομπάρ, με την κυβέρνηση του Μανουέλ Μακρόν η οποία θέλει να αντιμετωπίσει το πολιτικό κόστος των ανατιμήσεων.

Κόντρες στη Γαλλία

Στη Γαλλία το θέμα με την κίνηση της Carrefour πήρε διαστάσεις καθώς στις 31 Αυγούστου ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ είχε ανακοινώσει συμφωνία με τα σουπερμάρκετ και τους προμηθευτές στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, αλλά είχε ξεχωρίσει συγκεκριμένες πολυεθνικές (Unilever, Nestle, PepsiCo) ανάμεσα σε εταιρείες οι οποίες όπως είπε δεν «συνεργάζονταν» για τη συμφωνία αυτή. Τότε και μετά από συνεχείς συνομιλίες με ιδιοκτήτες και εκπροσώπους 75 μεγάλων αλυσίδων λιανικής και παραγωγών τροφίμων και άλλων προϊόντων είχε ανακοινώσει δεσμεύσεις των επιχειρήσεων αυτών για πάγωμα ή μειώσεις τιμών σε 5.000 προϊόντα που χρησιμοποιούνται καθημερινά.

Ντιλ στην Ιταλία

Η Ιταλία μέσα στο Σεπτέμβριο μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ της κυβέρνησης και των αρμόδιων ομίλων κατέληξε σε συμφωνία για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού για καταναλωτικά αγαθά, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων. Μπήκε σε ισχύ το λεγόμενο «τρίμηνο κατά του πληθωρισμού» – από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο – από μια από τις ενώσεις που συμμετείχαν στις συνομιλίες, την Federalimentare. Πρόκειται για την ένωση που εκπροσωπεί τον κλάδο τροφίμων και αναψυκτικών της Ιταλίας.

Άλλες από τις ενώσεις που είχαν συμμετάσχει στις συνομιλίες και είχαν στείλει σχετική επιστολή προθέσεων στις 8 Σεπτεμβρίου, η Italian Food Union, ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχει ακόμη επίσημη δήλωση. Η πρωθυπουργός επικρότησε τη συμφωνία. «Με το αντιπληθωριστικό σύμφωνο, που υπέγραψε σήμερα η κυβέρνηση με 32 συλλόγους από τον παραγωγικό τομέα, λαμβάνει χώρα μια ακόμη σημαντική πρωτοβουλία κατά της ακρίβειας». Έγραψε η ίδια στο Χ.  «Οι ενώσεις που έχουν υπογράψει το σύμφωνο, που εκπροσωπούν εκατομμύρια εταιρείες, καταστήματα, σούπερ μάρκετ, φαρμακεία κ.λπ., αναλαμβάνουν να διατηρήσουν την τιμή πολλών ειδών πρώτης ανάγκης, τροφίμων και μη, για παιδιά και καταναλωτικά αγαθά, υπό έλεγχο από 1 Οκτωβρίου έως 31 Δεκεμβρίου, επομένως συμπεριλαμβανομένης της περιόδου των Χριστουγέννων», ανέφερε.

Η ομάδα καταναλωτών Assountenti επαίνεσε την κίνηση, υπολογίζοντας πιθανή εξοικονόμηση σε 4 δισεκατομμύρια ευρώ για τα νοικοκυριά, αλλά είπε ότι υπάρχουν πολλά άγνωστα, συμπεριλαμβανομένων ακριβώς των προϊόντων που περιλαμβάνονται.

Με μηδενική ή χαμηλό ΦΠΑ η Ισπανία

Στην Ισπανία η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι τα βασικά τρόφιμα με φορολογικό συντελεστή 4% θα απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ και άλλα που φορολογούνται με 10% θα έχουν ΦΠΑ 5%. Βασικά τρόφιμα όπως το ψωμί, το αλεύρι, το γάλα, το τυρί, τα αυγά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι πατάτες και τα δημητριακά είχε αποφασιστεί να μην έχουν ΦΠΑ. Άλλα τρόφιμα, όπως τα λάδια και τα ζυμαρικά, αποφασίστηκε να έχουν ΦΠΑ 5% αντί για 10%. Παρά τις κινήσεις αυτές πάντως, δεν αποφεύχθηκαν αυξήσεις στις τιμές από τις αρχές  του έτους, τουλάχιστον για τα μισά από τα 1.000 σχεδόν είδη τροφίμων που παρακολουθεί η καταναλωτική οργάνωση της χώρας, Facua.