Αργεντινή: Η δολαριοποίηση του Μιλέι ίσως οδηγήσει την οικονομία στην καταστροφή

Εμφανίστηκε ως αουτσάιντερ και έφτασε να εκλεγεί πρόεδρος της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της λατινικής Αμερικής. Ο λόγος για τον Χαβιέρ Μιλέι που ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία εμφανιζόμενος να κραδαίνει ένα αλυσοπρίονο και, ευνοούμενος από τη μαζική απογοήτευση λόγω της παγιωμένης κακής οικονομικής κατάστασης, έφτασε να αναλάβει τα ηνία της χώρας. Τώρα όμως το σόου τελείωσε. Και για τον Μιλέι, αρχίζουν τα δύσκολα.

Αργεντινή: Νέος πρόεδρος ο δεξιός λαϊκιστής Μιλέι

Ο 53άρης οικονομολόγος έχει αποδώσει όλα τα δεινά που υφίστανται οι καταταλαιπωρημένοι κάτοικοι της Αργεντινής – και ιδίως τα ασθενέστερα στρώματα – στην παλαιά πολιτική τάξη της χώρας. Υποσχέθηκε να… τινάξει την μπάνκα στον αέρα, διαλύοντας – μεταξύ άλλων μέτρων – την Κεντρική Τράπεζα της Αργεντινής και εισάγοντας το δολάριο ως εθνικό νόμισμα. Δεσμεύτηκε να μειώσει τις κρατικές δαπάνες και τους φόρους και να καταργήσει τις περισσότερες κρατικές υπηρεσίες. Στη γιορτή της νίκης του δήλωσε ότι η εκλογή του «σηματοδοτεί το τέλος της παρακμής στην Αργεντινή». Τα πράγματα όμως είναι πολύ πιο περίπλοκα.

Τραμπ, Ρήγκαν και στο βάθος Φρίντμαν

Πολλοί συγκρίνουν τον Μιλέι με τον Ντόναλντ Τραμπ, ως έναν δεξιό λαϊκιστή με αυταρχικές τάσεις. Λογικό, καθώς μεταξύ άλλων ο νεοεκλεγείς πρόεδρος της Αργεντινής έχει υποβαθμίσει τα εγκλήματα της στρατιωτικής δικτατορίας που δολοφόνησε χιλιάδες Αργεντίνους μεταξύ του 1976 και του 1983. Όπως όμως επισημαίνει το New Yorker, στον Μιλέι δεν θα βρει κανείς ούτε ίχνος από τον προστατευτισμό ή τις τάσεις ρύθμισης της επενδυτικής δραστηριότητας που χαρακτήριζε τον Τραμπ. Αντιθέτως, ο Μιλέι εμπνέεται περισσότερο από τους θεωρητικούς του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, όπως ο Μίλτον Φρίντμαν. Ως εκ τούτου περισσότερο θυμίζει τον Ρόναλντ Ρήγκαν παρά τον Ντόναλντ Τραμπ, καθώς υποστηρίζει ότι το κράτος πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερο, αναλαμβάνοντας αποκλειστικά τους ρόλους της άμυνας και της καταστολής.

Βεβαίως η Λατινική Αμερική έχει πικρές αναμνήσεις από τη σχολή αυτή των υπερ-νεοφιλελεύθερων: Οι θέσεις του Μιλέι θυμίζουν τα «Παιδιά του Σικάγο» που κατεύθυναν την οικονομική πολιτική της Χιλής κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοσέτ. Όσο για τη δολαριοποίηση της οικονομίας, το New Yorker θυμίζει ότι έχει επιχειρηθεί ξανά στο παρελθόν: Ο Ντομίνγκο Καβάλο, ο νεοφιλελεύθερος υπουργός Οικονομίας της Αργεντινής, είχε δεσμεύσει το πέσο στο δολάριο τη δεκαετία του 1990. Το τέλος δεν ήταν αίσιο, αλλά σε αυτό θα επανέλθουμε.

Μόνος

Όσο τρομακτικές και αν φαντάζουν οι ιδέες του Μιλέι, πάντως, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων περικοπές συντάξεων και προγραμμάτων κατά της φτώχειας, ο νέος πρόεδρος είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο αδύναμος από ότι ίσως φαντάζει. Και αυτό γιατί, όπως τονίζει το αμερικανικό περιοδικό, έχοντας αποκλείσει το ενδεχόμενο να εφαρμόσει τις πολιτικές του με προεδρικά διατάγματα, θα πρέπει να τις περάσει από το νομοθετικό σώμα: Την άνω και την κάτω βουλή όπου κυριαρχούν κόμματα της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς.

Πολλά είναι τα σκοτεινά σημεία στην πολιτική της δολαριοποίησης που σκοπεύει να προωθήσει. Ο Μιλέι θεωρεί ότι κάθε φορά που οι «παλαιοί» πολιτικοί αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο πεδίο της οικονομίας, καταφεύγουν στην εκτύπωση χρήματος – πρακτική που θα απέκλειε η εισαγωγή του δολαρίου ως επίσημου νομίσματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν άλλες τρεις χώρες στην ευρύτερη περιοχή, πολύ μικρότερες από την Αργεντινή, που έχουν δολαριοποιήσει τις οικονομίες τους: Ο Ισημερινός, το Ελ Σαλβαδόρ και ο Παναμάς.

Για να στηρίξει τη θέση του, ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής θυμίζει τη δεκαετία του 1990, όταν – όπως προαναφέρθηκε – ο Ντομίνγκο Καβάλο «κλείδωσε» το πέσο στο δολάριο. Τότε, μέσα σε λίγα χρόνια ο πληθωρισμός μειώθηκε από περισσότερο από 1000% σε λιγότερο από 20%. Σύμφωνα με το New Yorker, η μόνη κριτική του Μιλέι για την πολιτική μετατρεψιμότητας του Καβάλο είναι ότι διατήρησε τα πέσο σε κυκλοφορία και επομένως η πολιτική του θα μπορούσε να αντιστραφεί, όπως και έγινε το 2002. Γι΄αυτό ο ίδιος υποστηρίζει ότι οι Αργεντίνοι πρέπει να ανταλλάξουν τα πέσο τους με δολάρια.

Πού θα βρει τα δολάρια;

Τα προβλήματα όμως σε αυτή τη στρατηγική είναι πολλά. Καταρχάς, η χώρα δεν διαθέτει σήμερα τα δολάρια που θα χρειαζόταν για να δολαριοποιήσει την οικονομία της, καθώς αναλυτές υπογραμμίζουν ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας είναι αρνητικά. Ωστόσο ένας εκ των κορυφαίων συμβούλων του Μιλέι ανταπαντά ότι πολλοί Αργεντίνοι κρύβουν δολάρια στα… στρώματά τους, καθώς και σε χρηματοκιβώτια ή τραπεζικές θυρίδες. Τα ποσά αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για την εισαγωγή του νομίσματος των ΗΠΑ. Όσον αφορά τον ίδιο τον Μιλέι, φαίνεται πως αναγνωρίζει το πρόβλημα και γι’ αυτό έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα της Αργεντινής εν μία νυκτί αν κάποιος… του δάνειζε 30 δισ. δολάρια σε μετρητά.

Τέτοιοι πρόθυμοι δανειστές, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχουν. Η χώρα χρωστάει περισσότερα από 40 δισ. δολάρια στο ΔΝΤ, ενώ ο Μιλέι είναι φανατικός πολέμιος του Πεκίνου και υπέρμαχος της σύσφιξης των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Οπότε και η λύση της παροχής δανεισμού από την Κίνα, επίσης αποκλείεται.

Θηλιά

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, ακόμα και αν καταστεί εφικτή από τεχνικής άποψης, η δολαριοποίηση μπορεί να μετατραπεί σε βάθος χρόνου σε θηλιά για την οικονομία της χώρας. Την περίοδο που βρισκόταν σε ισχύ η ισοτιμία 1 προς 1 μεταξύ δολαρίου και πέσο οι εξαγωγές της Αργεντινής κατέστησαν μη ανταγωνιστικές στις παγκόσμιες αγορές. Η οικονομία βυθίστηκε σε βαθιά ύφεση ενώ κεφάλαια εξέρρεαν από τη χώρα. Η εμμονή στο δολάριο είχε ως αποτέλεσμα την καταφυγή σε capital controls. Ακολούθησε η χρεοκοπία και, τέλος, το «ξεκλείδωμα» της ισοτιμίας.

Όπως υπογραμμίζει το New Yorker, το πάθημα αυτό των νεοφιλελεύθερων της Αργεντινής – που βεβαίως το πλήρωσαν τα φτωχότερα στρώματα της χώρας – θυμίζει το μάθημα που έλαβαν πολλές δυτικές κυβερνήσεις τις δεκαετίες μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, «όταν επέμειναν στην αποκατάσταση του κανόνα του χρυσού του δέκατου ένατου αιώνα: Τα άκαμπτα νομισματικά καθεστώτα, αν και μπορούν να παράσχουν μια αποτελεσματική αντιπληθωριστική άγκυρα, στερούν από τις χώρες την ικανότητα να ανταποκρίνονται σε οικονομικούς κραδασμούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς». Επίσης, σύμφωνα με το αμερικανικό έντυπο, «με την κατάργηση της Κεντρικής Τράπεζας, η πλήρης δολαριοποίηση θα στερούσε από την Αργεντινή έναν δανειστή έσχατης ανάγκης, γεγονός που θα έκανε το χρηματοπιστωτικό της σύστημα ακόμη πιο εύθραυστο».

«Η δολαριοποίηση είναι μια δυνητικά επικίνδυνη στρατηγική ”χωρίς έξοδο”», έγραψε ο Μαρκ Σόμπελ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και πρώην εκπρόσωπος των ΗΠΑ στο ΔΝΤ, σε ένα άρθρο σχετικά με τις προτάσεις του Μιλέι που επικαλείται το New Yorker. «Θα μπορούσε να σπείρει τους σπόρους για μια τεράστια οικονομική συντριβή, ενώ εκτρέπει την προσοχή από τη σκληρή δουλειά [που απαιτείται] για την ανόρθωση της οικονομίας».

Προς το παρόν, διατηρείται μια θεσμική δικλείδα ασφαλείας που μπορεί να προστατεύσει τους Αργεντίνους – ο λόγος για την κάτω βουλή και τη Γερουσία, που δεν ελέγχει ο Μιλέι. Όμως ο νεοεκλεγείς πρόεδρος με το αλυσοπρίονο δηλώνει έτοιμος, αν οι παράτολμες προτάσεις του δεν εισακουστούν, να καταφύγει σε δημοψήφισμα.

Όπως όλα δείχνουν λοιπόν, για τους κατοίκους της πολύπαθης χώρας όλα τώρα αρχίζουν.