Big Oil: Σημαντικά κέρδη από τον πόλεμο στην Ουκρανία

Παρά τις δεσμεύσεις για πράσινη μετάβαση, αλλά και την αύξηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, οι ευρωπαϊκοί και αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί έχουν βγει κερδισμένοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία, που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια.

Σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε η Global Witness, οι πέντε μεγαλύτερες δυτικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου – η Shell, η BP, η Chevron, η ExxonMobil και η TotalEnergies – έχουν συγκεντρώσει κέρδη άνω των 281 δισεκατομμυρίων δολαρίων (261 δισεκατομμύρια ευρώ) από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία,

Ξεκινώντας από τον απόηχο της πανδημίας COVID-19, οι τιμές χονδρικής της ενέργειας αυξήθηκαν σημαντικά με τη σύγκρουση στην Ουκρανία.

Ποσό μαμούθ 100 δισ. στους μετόχους από τις Βig-5 του πετρελαίου

Οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία και η απόφαση της Μόσχας να σταματήσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου σε ορισμένες χώρες ως αντίποινα ανέβασαν την τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, πυροδοτώντας μια παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Ως αποτέλεσμα, οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου είδαν τα κέρδη τους να εκτινάσσονται στα ύψη.

Οι κατηγορίες Μπάιντεν

Υπενθυμίζεται ότι η υψηλή κερδοφορία των Big Oil είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση τόσο του Λευκού Οίκου όσο και του ΟΗΕ: ο Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε ευθέως τις πετρελαϊκές εταιρείες ότι «κερδίζουν από τον πόλεμο», ενώ ο Αντόνιο Γκουτέρες, κατήγγειλε το γεγονός ότι αυτές οι εταιρείες «κρατούσαν την ανθρωπότητα από τον λαιμό».

Ο Πάτρικ Γκέιλι, ανώτερος ερευνητής ορυκτών καυσίμων στην Global Witness, υπογράμμισε ότι «ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στην πρώτη γραμμή, οι κύριοι νικητές του πολέμου στην Ουκρανία είναι οι εταιρίες ορυκτών καυσίμων». «Έχουν συγκεντρώσει ανείπωτο πλούτο από τον θάνατο , την καταστροφή και τις αυξανόμενες τιμές της ενέργειας».

Σύμφωνα με την έρευνα, μόνο οι βρετανικές εταιρείες Shell και BP ενέγραψαν κέρδη 75 δισεκατομμυρίων στερλινών, ένα ποσό που θα μπορούσε να καλύψει όλους τους λογαριασμούς ρεύματος των βρετανικών νοικοκυριών για 17 μήνες.

Όπως υπογραμμίζει το euracitv, τα κέρδη ρεκόρ επέτρεψαν επίσης στις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες να ενισχύσουν τη θέση τους αγοράζοντας μικρότερους παίκτες στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, με τη Chevron να αγοράζει την Hess Corporation για 53 δισεκατομμύρια δολάρια και την ExxonMobil να αγοράζει την Pioneer για 60 δισεκατομμύρια δολάρια.

Όλες αυτές οι εταιρείες μαζί εκπέμπουν περισσότερο άνθρακα κάθε χρόνο από τη Βραζιλία, την Αυστραλία και την Ισπανία μαζί, επεσήμανε η Global Witness.

Το «δωράκι» στους μετόχους

Παράλληλα, αυτοί οι πέντε κολοσσιαίοι παραγωγοί ορυκτών καυσίμων κατέβαλαν ένα άνευ προηγουμένου ποσό ύψους 111 δισ. δολ. στους μετόχους τους το 2023. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με περίπου 158 φορές αυτού που είχε δεσμευτεί στην COP28,  για τα κράτη, που είναι ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή.

Ο γαλλικός πετρελαϊκός κολοσσός TotalEnergies κατέβαλε 15 δισεκατομμύρια ευρώ στους μετόχους , ένα ποσό που θα μπορούσε να καλύψει περισσότερα από τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ που κατέβαλε η γαλλική κυβέρνηση για να καλύψει τις ζημιές που προκλήθηκαν από τις καταιγίδες και τις ξηρασίες το 2022.

«[Οι εταιρείες πετρελαίου] δαπανούν τώρα τα κέρδη τους σε δωράκια στους επενδυτές και ολοένα περισσότερη παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, που η Ευρώπη δεν χρειάζεται και το κλίμα δεν μπορεί να αντέξει», είπε ο Γκέιλι.

Φορολόγηση ορυκτών καυσίμων

Σχολιάζοντας το Sebastian Mang, από το New Economics Foundation με έδρα το Λονδίνο, τόνισε στο Euractiv ότι τα εκπληκτικά κέρδη που συγκεντρώνουν μεγάλες εταιρείες πετρελαίου είναι ένα κραυγαλέο παράδειγμα ενός ελαττωματικού οικονομικού συστήματος που ευνοεί τους γίγαντες των ορυκτών καυσίμων έναντι των απλών ανθρώπων.

«Είναι καιρός να αυξηθούν σημαντικά οι φόροι στα κέρδη από εταιρείες όπως η Shell, η Total και η BP, να απαγορευτούν νέα έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου παγκοσμίως και να επιταχυνθούν οι δημόσιες πράσινες επενδύσεις», υποστήριξε ο Mang. «Αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κλιματική κρίση το οικονομικό μας σύστημα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη βιωσιμότητα έναντι της απληστίας».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την αναθεώρηση της Οδηγίας για τη Φορολογία της Ενέργειας του 2003 προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ενέργειες χαμηλών εκπομπών άνθρακα φορολογούνται με χαμηλότερο συντελεστή από τα ορυκτά καύσιμα.

Όμως, καθώς η φορολογία είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ, η κάθε μία το δικαίωμα άσκησης βέτο, κι έτσι οι συζητήσεις για τη λήψη απόφασης είναι σε αδιέξοδο.

Από την πλευρά του ο Thierry Bros, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι, είπε στο Euractiv ότι τα επιπλέον κέρδη των ενεργειακών εταιρειών επιστρέφονται κυρίως στους μετόχους που έχουν τη δυνατότητα να τα επενδύσουν σε πιο πράσινες εταιρείες εάν το επιθυμούν.

«Έτσι λειτουργεί ο καπιταλισμός: οι μέτοχοι έχουν το δικαίωμα να ψηφίζουν με τα δολάρια τους», είπε.

Σύμφωνα με τον Bros, ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος αλλαγής της συμπεριφοράς των πετρελαϊκών εταιρειών είναι η αυστηρότερη εφαρμογή των πολιτικών τιμολόγησης του άνθρακα.

«Όλες αυτές οι εταιρείες που έχουν κάνει τεράστια κέρδη θα πρέπει να πληρώσουν όλες τις εκπομπές τους πεδίου 1 στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο», υποστήριξε, επιμένοντας ότι δεν πρέπει να χορηγούνται δικαιώματα εκπομπής CO2 στα διυλιστήρια πετρελαίου.

«Δεν πουλάμε παγωτό…»

Υπενθυμίζεται ότι προς το τέλος του περασμένο έτους οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι, πέρασαν στην αντεπίθεση, απαντώντας στις κατηγορίες που δέχτηκαν από ακτιβιστές και οργανώσεις για την οπισθοχώρηση από τους αρχικούς στόχους τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Οι διευθύνοντες σύμβουλοι ορισμένων από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες του κόσμου προσπάθησαν να υπερασπιστούν το core business τους, επισημαίνοντας ότι δεν είναι δυνατόν να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι εν μέσω της σχεδιαζόμενης ενεργειακής μετάβασης.

«Ενώ προσπαθούμε να διαχειριστούμε την κλιματική αλλαγή, υπάρχει η ευκαιρία να συνεχίσουμε να παράγουμε πετρέλαιο για την ενεργειακή μας ασφάλεια. Έτσι, προσπαθούμε να εφαρμόσουμε αυτή τη στρατηγική και νομίζω ότι θα λειτουργήσει καλά. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι απλώς να κάνουμε τους ανθρώπους να εμπιστευτούν ξανά τη βιομηχανία μας και να κατανοήσουν τι πραγματικά λένε τα δεδομένα», είχε πει η Βίκι Χόλουμπ, διευθύνουσα σύμβουλος της αμερικανικής εταιρείας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου Oxy.

Για τον Πατρίκ Πουγιάν, διευθύνοντα σύμβουλο του γαλλικού πετρελαϊκού γίγαντα TotalEnergies, «η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου διαθέτει όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να συμμετέχει ενεργά στην ενεργειακή μετάβαση. Τώρα, μετά από κάποια χρόνια, κατάλαβα ότι ίσως ήμουν αφελής και δεν θα καταφέρουμε να ικανοποιήσουμε τους ακτιβιστές. Ποτέ δεν θα κάνουμε αρκετά για να ευχαριστήσουμε αυτούς που είναι κατά του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Αλλά η αποστολή μου δεν είναι να τους ευχαριστήσω. Η αποστολή μας είναι να παραδώσουμε στην κοινωνία την ενέργεια που χρειαζόμαστε σήμερα και αύριο και γι’ αυτό αισθάνομαι άνετα».

«Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας και να προετοιμαστούμε για τα μελλοντικά συστήματα που θα μας απαλλάξουν από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα», τόνισε και ο Τένγκκου Μοχάμεντ Ταουφίκ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου της μαλιασιανής εταιρείας Petronas. «Η κατάσταση που βιώνουμε όλοι αυτή την στιγμή, βέβαια, θυμίζει ένα παλιό αμερικανικό ρητό: “Αν θέλεις να τους κρατήσεις όλους ευχαριστημένους, πούλα παγωτό”. Εμείς όμως δεν πουλάμε παγωτό – και εκτός αυτού, υπάρχουν και άνθρωποι που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη», τόνισε ο Ταουφίκ.