Εμανουέλ Μακρόν: Η Ευρώπη μπορεί να πεθάνει;

Μπορεί ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν να έχει φορτώσει στον κόκορα τα όσα συμβαίνουν στη χώρα του, για την Ευρώπη όμως ανησυχεί πολύ σοβαρά και προφανώς δεν έχει άδικο. Στην τελευταία συνέντευξή του στο βρετανικό περιοδικό «The Economist», ο Γάλλος Πρόεδρος, χωρίς περιστροφές τονίζει ότι «….ο ευρωπαϊκός πολιτισμός μπορεί να πεθάνει και το τέλος του μπορεί να είναι βίαιο. Οι δε εξελίξεις μπορούν να συμβούν πολύ πιο γρήγορα από όσο νομίζουμε….».

Και αυτή η ανησυχία του Εμανουέλ Μακρόν, όπως επισημαίνει το βρετανικό περιοδικό, δεν αφορά μόνο την Ε.Ε. ή ακόμα και την υπεράσπιση του ευρωπαϊκού εδάφους. Πρόκειται για την ανθεκτικότητα ενός συνόλου κανόνων και αξιών, που στηρίζονται στον οικονομικό πλούτο και τη φυσική ασφάλεια, που δεσμεύουν όλους τους Ευρωπαίους.

Ο κ. Μακρόν εντοπίζει ένα τριπλό σοκ διασυνδεδεμένων απειλών που δημιουργούν μια ιδιαίτερα επικίνδυνη στιγμή στην ιστορία της ηπείρου. Το πρώτο είναι γεωπολιτικό: ο αγώνας της Ευρώπης να αντισταθεί στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, παρόλο που η μελλοντική δέσμευση της Αμερικής στην Ευρώπη έχει κλονιστεί. Έχοντας κάποτε ανησυχήσει φωναχτά μήπως «ταπεινώσει» τη Μόσχα, ο Γάλλος πρόεδρος σήμερα, υπό το φως νέων γεγονότων, πληροφοριών και εκτιμήσεων, έχει αλλάξει τοποθέτηση και δίνει μεγαλύτερο βάθος στην ανάλυσή του. Στη συνέντευξή του, παραθέτοντας το ιστορικό της ρωσικής πολεμικής τακτικής, από την απειλή της για χρήση πυρηνικών όπλων έως την ανελέητη χρήση υβριδικού πολέμου και παραπληροφόρησης, περιφερειακές ταραχές και επιθετικότητα στο διάστημα και στη θάλασσα, δεν έχει καμία αμφιβολία για το τι διακυβεύεται. «Εάν η Ρωσία κερδίσει στην Ουκρανία, δεν θα υπάρχει ασφάλεια στην Ευρώπη», λέει. «Ποιος μπορεί να προσποιηθεί ότι η Ρωσία θα σταματήσει εκεί;». Τι ασφάλεια θα υπήρχε, ρωτά, για τις γειτονικές χώρες: Μολδαβία, Ρουμανία, Πολωνία, Λιθουανία και άλλες;

Για να αντισταθούν στη Ρωσία βραχυπρόθεσμα, υπενθυμίζει ο κ. Μακρόν, οι ηγέτες της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ που συναντήθηκαν στο Παρίσι στις 26 Φεβρουαρίου συμφώνησαν σε νέα βήματα, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των συνόρων της Μολδαβίας. Η Γαλλία τώρα συνδιοργανώνει με την Αμερική έναν συνασπισμό για την προμήθεια πυροβολικού στην Ουκρανία. Ο Μακρόν λέει ότι θα κάνει νέες παραδόσεις πριν από το καλοκαίρι. Η Γαλλία υπέγραψε δεκαετή διμερή συμφωνία ασφαλείας με την Ουκρανία, αξίας 3 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2024.

Από την άλλη πλευρά, ο Εμ. Μακρόν, παρά την γερμανική αντίδραση, επιμένει στο ενδεχόμενο να στείλει ένοπλες δυνάμεις στο ουκρανικό έδαφος. Διότι, κατά τη γνώμη του, αντιμέτωπη με μια επεκτατική Ρωσία, η ικανότητα της Ευρώπης να αποτρέψει περαιτέρω επιθετικότητα βασίζεται στον μη καθορισμό κόκκινων γραμμών. Αυτό το αποκαλεί «βασική προϋπόθεση» της ασφάλειας και της αξιοπιστίας του. Δεν ήταν κενές λέξεις, επιμένει. «Εάν οι Ρώσοι επρόκειτο να διαπεράσουν τις γραμμές του μετώπου, αν υπήρχε ένα ουκρανικό αίτημα, κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα», λέει, «θα έπρεπε εύλογα να θέσουμε αυτό το ερώτημα». Η Γαλλία, σημειώνει, έστειλε τα στρατεύματά της για να βοηθήσουν τις αφρικανικές χώρες στο Σαχέλ όταν της το ζήτησαν οι ηγέτες τους.

Για να στηρίξει την Ευρώπη μακροπρόθεσμα, ο κ. Μακρόν εκκολάπτει ιδέες για ένα νέο δεσμευτικό ευρωπαϊκό «πλαίσιο ασφαλείας». Αυτό εγείρει αμέσως τις αντιδράσεις πολλών Ευρωπαίων Ατλαντιστών, οι οποίοι δεν εμπιστεύονται τα κίνητρα της Γαλλίας, υποπτευόμενοι ότι πρόκειται να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ και να χρησιμοποιήσει μεγάλα οράματα για να στηρίξει τις δικές της αμυντικές εταιρείες. Σε μια συνέντευξη το 2019 στο «The Economist», ο κ. Μακρόν μίλησε για τον «εγκεφαλικό θάνατο» του ΝΑΤΟ. Σήμερα, ωστόσο, επιμένει ότι «δεν τίθεται θέμα παραμερισμού του ΝΑΤΟ».

Όμως, τονίζει ο Γάλλος πρόεδρος, η Αμερική δεν θα έχει πάντα την πλάτη της Ευρώπης.

Υπό το ενδεχόμενο αυτής της προοπτικής, η Ε.Ε. δεν έχει άλλη επιλογή: «πρέπει να ετοιμαστούμε για να προστατευτούμε», είπε στο «Economist». Υπογράμμισε δε ότι θέλει να κάνει την αρχή της υλοποίησης αυτής της σκέψης, στη σύνοδο Κορυφής τον Ιούλιο στο παλάτι Blenheim της Βρετανίας. Αυτή η συγκέντρωση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, ένα πνευματικό τέκνο του Μακρόν, συγκεντρώνει μέλη της Ε.Ε. και μη μέλη της Ε.Ε. Ο πρόεδρος θέλει οι παρευρισκόμενοι να προσδιορίσουν τους κινδύνους ασφαλείας που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, τις στρατιωτικές δυνατότητες που χρειάζεται και πώς να φτιάξουν περισσότερα ΚΙΤ στο ευρωπαϊκό έδαφος. Ο κ. Μακρόν θα βάλει στο τραπέζι μια πλήρη συζήτηση για το πώς η πυρηνική αποτροπή της Γαλλίας θα μπορούσε να συμβάλει περαιτέρω στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ο κ. Μακρόν θέλει επίσης να ενισχύσει τη διμερή αμυντική συνεργασία με τους οικοδεσπότες, τη Βρετανία μετά το Brexit, βασιζόμενη στις συνθήκες του Lancaster House.

Όλα αυτά ακούγονται συναρπαστικά και σίγουρα ξεπερνούν αισθητά τον γαλλικό ορίζοντα. Οδηγούν τους Ευρωπαίους ηγέτες να σκεφτούν διαφορετικά και να σφυρηλατήσουν συμφωνίες με βάση την «πολλαπλή γεωγραφία».

Η μελλοντική ασφάλεια της Ευρώπης είναι μια «υπαρξιακή συζήτηση», δηλώνει ο κ. Μακρόν, η οποία «δεν περιορίζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση… Το πλαίσιο δεν είναι θεσμικό, είναι γεωγραφικό».

Ωστόσο, η Γαλλία, με την περιορισμένη στρατιωτική της ικανότητα και τις αυξανόμενες εγχώριες δυσκολίες, δεν μπορεί να δράσει από μόνη της χωρίς περισσότερη υποστήριξη από τους Ευρωπαίους γείτονές της.

Παρ’ όλα αυτά τα εμπόδια, εξακολουθεί να υπάρχει πολύ μεγαλύτερη συναίνεση για την εξωτερική πολιτική της E.E. απ’ όσο συνήθως αναγνωρίζουν οι αναλυτές. Παρά την οπισθοδρόμηση από τα νεόκοπα λαϊκίστικα κινήματα και τα εγχώρια επιχειρηματικά συμφέροντα, η Ε.Ε. έχει παραμείνει σταθερή στις κυρώσει της για την Ρωσία. Επίσης τα κράτη της E.E. έχουν αρχίσει να μοιράζονται περισσότερες πληροφορίες και έχουν διευρύνει μια ομάδα εργασίας που παρακολουθεί και εκθέτει τη ρωσική παραπληροφόρηση.

Στην οποίαν εσχάτως προστέθηκε και η αντίστοιχη ισλαμική με τα γνωστά αποτελέσματα στα πανεπιστήμια της Αμερικής και της Γαλλίας. Είναι κατάδηλο έτσι ότι μέσω της Ευρώπης θα πρέπει να υπάρξει μια επαναθεώρηση της διατλαντικής συμμαχίας.

Μέχρι το 2030, το NATO θα μπορούσε να είναι ισχυρότερο και πιο ικανό από αυτό που είναι σήμερα, με την ΕΕ να παίζει πρωτεύοντα ρόλο στη λειτουργία και το ρόλο του.

Από την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών για την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μέχρι την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη μαζί είναι ακόμα απαραίτητες όταν πρόκειται για την διαμόρφωση των προτύπων και των κανόνων του αύριο.