«Είναι ο Νικόλας που πληρώνει»: Πώς μια προπαγάνδα γίνεται εμπορική επωνυμία

Στην εποχή της «συνδεσιμότητας 24/7» που ζούμε, η μάχη των ιδεών διεξάγεται μέσω των κοινωνικών δικτύων. Αδιαμεσολάβητα από κομματικής απόψεως, όχι όμως δίχως μια στοιχειώδη οργάνωση είτε από κάποια ιδιωτική πρωτοβουλία είτε με στρατηγικό σχεδιασμό από ιδεολογικές συλλογικότητες ή ομάδες πίεσης. Έτσι η δημοφιλής φράση «C’est Nicolas qui paie» («Είναι ο Νικόλας που πληρώνει») έγινε καταχωρημένο εμπορικό σήμα στη Γαλλία, για να πυροδοτήσει μια πολεμική που εξελίσσεται σε υπαρξιακή απειλή για το νεοπαγές κίνημα.

Στις 20 Ιουνίου ο διευθυντής και εκδότης του περιοδικού «Frontières» Ερίκ Τενιέ κατοχύρωσε την επωνυμία στο γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (INPI). Κατά την εφημερίδα «Le Figaro» πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή, διότι πρόκειται για το σύνθημα, το οποίο τους τελευταίους μήνες έχει γίνει σύμβολο της φορολογικής εξέγερσης ενός τμήματος του γαλλικού πληθυσμού και κυκλοφορεί ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα, κυρίως μέσω του λογαριασμού στο Χ @NicolasQuiPaie.

Μέσα από τον φανταστικό χαρακτήρα του «Νικόλα», που συχνά απεικονίζεται ως ένας νεαρός φέρελπις πτυχιούχος ελεύθερος επαγγελματίας που ωρύεται για τους φόρους που πληρώνει, οι ανώνυμοι δημιουργοί του καταγγέλλουν ένα κράτος υπερβολικά σπάταλο και παρεμβατικό προκειμένου να αναδιανείμει τον παραγόμενο πλούτο στη χώρα μέσω μιας ασφυκτικής φορολογίας.

Επί της ουσίας η παραπομπή του «λογαριασμού» στο Νικόλα θέλει να υποδηλώσει ότι ο απλός φορολογούμενος σηκώνει τα βάρη για την «κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος». Για την άσκηση επιδοματικής πολιτικής και τη χρηματοδότηση ενός υπερμεγέθους κράτους που αποσκοπεί στην αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος υπέρ των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων. Κι αν αυτοί οι αναξιοπαθούντες είναι τουλάχιστον Γάλλοι, θα το συζητούσαμε. Αν είναι ξένοι μετανάστες…

Πρόκειται για το νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα εμπλουτισμένο με εθνικιστικές/ρατσιστικές παραμέτρους, το οποίο εν προκειμένω έχει μετατραπεί σε κοινωνικοπολιτική παρέμβαση από μια άγνωστη διαδικτυακή ομάδα χρηστών των κοινωνικών δικτύων. Η ομάδα αυτή πιθανότατα δημιουργήθηκε ad hoc με πρωτοβουλία ενός μεμονωμένου χρήστη του Χ και έφθασε να προσελκύει ένα ευρύ τμήμα χρηστών που εμφορούνται από ιδέες μιας «πληθυντικής Δεξιάς», νεοφιλελεύθερης και εξωστρεφούς έως υπερσυντηρητικής, ξενοφοβικής και εσωστρεφούς.

«Το σλόγκαν και η όλη πρωτοβουλία έγιναν δημοφιλή σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η κυβέρνηση του κεντροδεξιού Φρανσουά Μπαϊρού πασχίζει να εξοικονομήσει 40 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2026 για να ανακόψει τη δημοσιονομική εκτροπή της Γαλλίας», γράφει ο «Figaro».

Τα αριστερά τρολ

Ο Ερίκ Τενιέ μιλώντας στο δημόσιο ενημερωτικό δίκτυο Franceinfo εξήγησε ότι υπέβαλε μέσω της εταιρείας του Artefakt το αίτημα για την κατοχύρωση της δημοφιλούς φράσης «Είναι ο Νικόλας που πληρώνει» και τη μετατροπή της σε εμπορικό σήμα προκειμένου «να προστατεύσει την όλη πρωτοβουλία από τα αριστερά τρολ». «Γνωρίζω ότι οι Αριστεροί είναι επαγγελματίες στην κατάθεση εμπορικών σημάτων για να μπλοκάρουν πρωτοβουλίες. Είναι καλύτερο να είμαστε εμείς αυτοί που θα το κάνουμε, παρά κάποιος κακόβουλος», είπε ο Τενιέ ο οποίος αρνείται ότι είναι ο εμπνευστής του κινήματος.

«Δεν είμαι ο δημιουργός του λογαριασμού @NicolasQuiPaie, ούτε ο εκπρόσωπός τους. Αν αύριο θελήσουν να πάρουν πίσω την επωνυμία, θα τους την δώσουμε», είπε χαρακτηριστικά. Σημειωτέον ότι ο ίδιος δεν διστάζει να αυτοτοποθετείται στη Δεξιά, ενώ το περιοδικό «Frontières» έχει σαφώς συντηρητικό πρόσημο με άρθρα και αναλύσεις γύρω από πολιτικο-κοινωνικά προβλήματα και με έμφαση σε ζητήματα εθνικής ταυτότητας.

Ρέπλικες

Η καταχώριση της επωνυμίας αφορά την εμπορική δραστηριότητα της εταιρείας σε έξι κατηγορίες προϊόντων. Το δημοφιλές σύνθημα, που αντιστοιχεί τηρουμένων των αναλογιών με τις ελληνικές ρήσεις «ο λογαριασμός στο δήμαρχο» ή «στην υγεία των κορόιδων», εκτυπώνεται σε μπλουζάκια, μπρελόκ, κάρτες, αφίσες κλπ. Η εμπορική εκμετάλλευση του συνθήματος όμως έχει προκαλέσει και διαφωνίες μεταξύ των υποστηρικτών του «Νικόλα». Δεν είναι λίγοι αυτοί που καταγγέλλουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την εμπορευματοποίηση της πρωτοβουλίας.

«Όταν πρόκειται για να βγάλει χρήματα, ο Νικόλας δεν είναι διόλου ντροπαλός», έγραψε ένας χρήστης στο Χ. «Ούτε καν οι γύπες δεν είναι τόσο γύπες όσο αυτός ο απατεώνας», απεφάνθη άλλος χρήστης. «Δεν θα υπήρχε τίποτα καλύτερο για να δυσφημιστεί το κίνημα», εκτιμά κάποιος τρίτος.

Εν τω μεταξύ, αποκαλύφθηκαν και άλλες καταχωρίσεις σχετικών εμπορικών επωνυμιών. Κάποιος Ελοΐκ Μεζέρ διεκδικεί την πρωτιά και από τον Τενιέ, αφού κατέθεσε στις 15 Ιουνίου στον ιστότοπο του ΙΝΡΙ αίτημα για καταχώριση της έκφρασης «Nicolas qui paie» (χωρίς το «C’est»). Και στις 29 Ιουνίου (εννέα ημέρες δηλαδή μετά τον διευθυντή των «Frontières») κάποιος Βενσάν Επελμπόμ κατέθεσε επίσης αίτηση για εμπορική κατοχύρωση του σλόγκαν για διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες.

Μπίζνα και εκφυλισμός

Μπροστά στον κίνδυνο να εκφυλιστεί το δημοφιλές νεοσυντηρητικό κίνημα που δημιουργήθηκε, ο ιδιοκτήτης του λογαριασμού @NicoasQuiPaie σε μακροσκελή ανακοίνωσή του εξήγησε ότι είχε επικοινωνήσει με τα «διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη» και επιβεβαίωσε ότι είχε ενημερωθεί ότι η «Frontières» εξέταζε το ενδεχόμενο παραγωγής και διάθεσης μπλουζών και αυτοκόλλητων μέσω ενός συγκεκριμένου εμπορικού καταστήματος.

Αναφέρει επίσης ο ιδιοκτήτης του λογαριασμού @NicoasQuiPaie ότι «ένα τρολ να καταχωρίσει το εμπορικό σήμα και να διεκδικήσει πνευματικά δικαιώματα και αποζημίωση». Αλλά «αυτό δεν θα πρέπει να εμποδίζει κανέναν να παράγει καλοπροαίρετο περιεχόμενο γύρω από τη δημοφιλή έκφραση και τον χαρακτήρα του Νικόλα, που δεν μπορούν να θεωρηθούν εμπορικά σήματα καθώς η χρήση τους ήταν δημόσια και προηγείτο της κατάθεσης στο ΙΝΡΙ».

Συμπερασματικά, ο @NicolasQuiPaie ανακοινώνει ότι «η εμπορική κατοχύρωση Ερίκ Τενιέ είναι άκυρη και θα αποσυρθεί». Μια προσπάθεια να ηρεμήσουν τα πράγματα, ενώ ο δημιουργός του κινήματος ζητεί από τους πολυπληθείς ακολούθους του «να επικεντρωθούν στο ουσιώδες, που είναι να επισταφούν στους εργαζόμενους οι καρποί της εργασίας τους». Να μη βάλει φόρους δηλαδή ο Μπαϊρού, αλλά να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες εις βάρος του λεγόμενου «κράτους πρόνοιας» ή «κοινωνικού κράτους» έστω.

Εν τέλει ο Νικόλας είναι το θύμα που πληρώνει τα σπασμένα μιας «άδικης παρεμβατικής πολιτικής», μιας πολιτικής που πνίγει την ιδιωτική πρωτοβουλία και την ατομική πρόοδο των νέων Γάλλων για να συντηρείται ένα αναδιανεμητικό υπερτροφικό κράτος; Ή είναι κι αυτός ένας απ’ αυτούς που «τα παίρνουν»;

«Ο @NicolasQuiPaie θα πρέπει εν τέλει να πληρώνει για να υπάρχει. Είναι αστείο να προσπαθούν κάποιοι να σφετεριστούν και να εκμεταλλευθούν εμπορικά ένα σλόγκαν που θεωρείται συλλογικό», παραπονέθηκε κάποιος ακόλουθος του Νικόλα. Ε, μα η επίκληση αριστερόστροφων εννοιών όπως αυτή της «συλλογικότητας» δημιουργούν αντιφάσεις και σπέρνουν τη σύγχυση στους οπαδούς του φιλελεύθερου καπιταλισμού.

Ο στοχοποιημένος εκδότης και διευθυντής του συντηρητικού περιοδικού «Frontières» δεν μπορεί να αμφισβητηθεί για την ιδεολογική του ταυτότητα και για την καθαρότητα των προθέσεών του (να εμποδίσει τα αριστερά τρολ). Είναι το κίνημα που μπουρδουκλώθηκε στις ίδιες του τις ιδέες και τις αρχές.