Χρηματοδότηση του εμβολίου και εταιρικές πατέντες

Οι πρόσφατες “σοσιαλδημοκρατικές” δηλώσεις του Προέδρου Μπάιντεν, περί κατάργησης διεθνώς των πατεντών στα εμβόλια κατά του κορωνοιού, χαρετίσθηκαν με πανηγυρικές σχεδόν κραυγές ανα τον κόσμο. Απο τους κύκλους  της παραδοσιακής Αριστεράς – και όχι μονο. Το θέμα όμως είναι σύνθετο, με πολλές ιδιαίτερες παραμέτρους.  Ακούγονται πολλά που είναι ανακριβή. Όπως και διατυπώνονται και προβλέψεις που δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν.

Γράφτηκε επανειλημμένα πως τα κράτη χρημστοδότησαν τις εταιρίες για τα εμβόλια. Άρα εχουν δικαίωμα πάνω στις πατέντες. Χρήματα όμως για την έρευνα, που ήταν κατεπείγουσα και αρχικά αγχωτική, διέθεσαν ελάχιστες (και οι πλέον ισχυρές) οικονομίες. Όχι όμως λόγω αλτρουισμού και για ανθρωπιστικούς λόγους. Τα πρόσθετα χρήματα διατέθηκαν διότι η πανδημία τσάκιζε τις οικονομίες και όσο περισσότερο αυτή διαρκούσε τόσο πλησιέστερα βρισκόμαστε σε πιθανή κατάρρευσή τους. Η γρήγορη παρασκευή των εμβολίων λοιπόν διασώζει προοπτικά τις οικονομίες και φέρνει ισορροπία στα δημόσια οικονομικά. Εξ άλλου οι μεγάλες οικονομίες δεν έχασαν τα χρηματα που διέθεσαν για τήν έρευνα (εκτός αυτών που χάθηκαν βέβαια επειδή κάποιες μελέτες εμβολίων δεν απέδωσαν κι’ απέτυχαν). Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα χρήματα αποσβέστηκαν,  συμψηφιζόμενα με τα κόστη αγοράς των τελικών προιόντων (εμβολίων) για την δωρεάν διάθεσή τους στους πολίτες.

Πέραν από τις μεγάλες χώρες, που βρέθηκαν σε μια win – win (κέρδους – κέρδους) κατάσταση, οι υπόλοιπες δεν ξόδεψαν τίποτα για τα εμβόλια. Κερδίζουν όμως από αυτά – και μακροπρόθεσμα –  οικονομικά και πολιτικά. Αυτοί που πλήρωσαν, αναλαμβάνοντας και τεράστιο ρίσκο,  είναι οι εταιρίες και οι ιδιώτες επενδυτές/μέτοχοί τους. Χωρίς καμιά σιγουριά για το αποτέλεσμα ξοδεύτηκαν δισ. ιδιωτικών πόρων για την παραγωγή – το συντομότερο δυνατόν – ενός επιτυχημένου προιόντος. Ο δημόσιος τομέας υπήρξε παντού απών. Ποιά δημόσια εργαστήρια η κρατικοί φορεις υγείας είχαν την δυνατότητα η και την ικανότητα να ρισκάρουν πόρους και να μπούν στην κούρσα της σχετικής παραγωγής; Οι ιδιώτες ρίσκαραν, ανοίχτηκαν και τελικά πέτυχαν. Μοναδική ανταμοιβή τους είναι προοπτικά τα έσοδα από τις πωλήσεις των εμβολίων κι από την άνοδο της αξίας των μετοχών τους. Κι αυτά για ένα συγκεκριμμένο και σύντομο χρονικό διάστημα. Δηλαδή λίγο μετά την παραγωγή των εμβολίων και μέχρι την καταπολέμηση της πανδημίας.

Αν όλοι αυτοί γνώριζαν τις προθέσεις των κυβερνήσεων, να καταργήσουν δηλ. τις πατέντες και να αφήσουν τα εμβόλια διαθέσιμα για τους πάντες, θα είχαν επενδύσει έστω και ένα ευρώ, δολάριο μάρκο η στερλίνα; Πολύ αμφιβάλλω. Τι θα διέθεταν τότε ελεύθερα οι κυβερνήσεις; Ένα τεράστιο μηδενικό! Εδώ έρχεται ανάποδα και το μαρξιστικό επιχείρημα περί εκμετάλλευσης. Ποια υπεραξία και ποιάς εργασίας ακριβώς εκμεταλλεύονται όσοι χρηματοδοτούν αδρά εργαστήρια και υποδομές και τεράστιες αμοιβές για έρευνες με αβέβαιο αποτέλεσμα; Και γιά όσο διάστημα οι έρευνες δεν έχουν καν αρχίσει; Ή πριν προκύψει το όποιο αποτέλεσμα; Ποιος εκμεταλλεύεται ποιόν; Αν μάλιστα καταργηθούν οι πατέντες δεν θα πρόκειται περί εκμετάλλευσης. Αλλά περί καθαρής «κλοπής» περιουσιακών στοιχείων. Ο καπιταλισμός δηλ. ανάποδα. Με το κεφάλι κάτω και τα πόδια επάνω…!!

Αλλά και η κατάργηση των πατεντών ελάχιστα ζητήματα θα λύσει. Για την παραγωγή των εμβολίων δεν χρειάζονται απλά οι πατέντες για το πως φτιάχνονται. Αλλά και η συλλογή από τουλάχιστον 65 προμηθευτές εξειδικευμένων υλικών. Και ειδικός εργαστηριακός εξοπλισμός. Πως θα τα εξασφαλίσουν όλα αυτά χώρες της οικονομικής περιφέρειας; Ποιός και πως θα πληρώσει τους λογαριασμούς;

Πιο λογική φαίνεται η ιδέα του  Γάλλου Προέδρου. Για αγορά εμβολίων μαζικά απ’ο ισχυρές χώρες και διάθεσή τους στην οικονομική περιφέρεια. Δεν θα χάσουν έτσι οι ισχυρές χώρες. Ούτε και οι εταιρίες με τους επενδυτές τους. Για την ευημερία των πλουσίων χωρών χρειάζονται  ανοιχτές και δυναμικές αγορές στον υπόλοιπο κόσμο. Για εξαγωγές και εισαγωγές προιόντων. Με την πανδημία σε εξέλιξη, όλα αυτά δεν μπορούν να λειτουργήσουν.

Το θέμα λοιπόν ουσιαστικά δεν είναι οι πατέντες. Ούτε ποιοι χρηματοδότησαν την έρευνα. Το ζήτημα ειναι η ευρύτερη διάθεση των εμβολίων σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Δίχως να ζημιώνεται κανείς.