Εθνικός εγωισμός εναντίον πλανητικής ευθύνης

Project Syndicate

H ανθρωπογενής κλιματική κρίση γεννά πρωτοσέλιδα αυτό το καλοκαίρι. Το κεντρικό αίνιγμα της κλιματική κρίσης είναι ότι οφείλουμε να βασιστούμε στις δομές ενός παγκόσμιου συστήματος που στηρίζεται στον εγωισμό των εθνών – κρατών. Η κοινή δράση προκειμένου να αντιμετωπιστεί μια κοινή απειλή εκ μέρους όλης της ανθρωπότητας πρέπει να αναληφθεί μέσω των πιο στενών και αναχρονιστικών διαύλων της εθνικής κυριαρχίας. Η ιδέα της παγκόσμιας ευθύνης που θα αποτελέσει τον καμβά της επιβίωσης όλων μας είναι ξένη προς ένα τέτοιο σύστημα. Η αντιμετώπιση αυτής της αντίφασης θα αποτελέσει τη μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα.

Εκτιμώντας τις επερχόμενες συνέπειες, η IPCC με την έκθεσή της υπογραμμίζει ότι πρέπει να αλλάξουμε ριζικά την παγκόσμια οικονομία εντός της τρέχουσας δεκαετίας. Τα τεχνολογικά και οικονομικά εμπόδια είναι τεράστια, όμως η πολιτική πρόκληση δεν είναι λιγότερο αποθαρρυντική.

Οσο πιο προφανής καθίσταται η κλιματική κρίση στις καθημερινές ζωές των ανθρώπων τόσο θα γίνεται πιο καθαρό ότι ο χρόνος μας εξαντλείται. Το θέμα θα αποτελεί ολοένα περισσότερο την κινητήριο δύναμη της διεθνούς πολιτικής, οδηγώντας αναγκαστικά σε ένα επαναπροσανατολισμό από την παραδοσιακή γεωπολιτική προς μιας νέας διάσταση μιας παγκόσμιας πλανητικής ευθύνης. Σε τελική ανάλυση, κανένα κράτος – όσο ισχυρό και αν είναι – δεν είναι σε θέση να επιλύσει μόνο του αυτό το πρόβλημα. Το καθήκον απαιτεί την αλληλεγγύη και τη συνεργασία ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Δυστυχώς, η ιστορία του ανθρώπινου είδους αποδεικνύει ότι η γνήσια και διεθνής συνεργασία που να τους περιλαμβάνει όλους δεν είναι από τα ισχυρά μας προτερήματα. Προκειμένου να υπάρχει η όποια ελπίδα επιτυχίας, υπό τέτοια χρονική πίεση, θα χρειαστεί οι μεγάλες δυνάμεις να συντονιστούν και να επιδείξουν ηγετική ικανότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό δε είναι κάτι που περιλαμβάνει τις δύο υπερδυνάμεις του 21ου αιώνα, τις ΗΠΑ και την Κίνα, όπως επίσης την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ινδία και άλλους.

Φαίνεται, όμως, ότι δεν συντελείται πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Αντιθέτως, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις έχει καταστεί και πάλι το κυρίαρχο στοιχείο της παγκόσμιας πολιτικής και των διεθνών σχέσεων. Ο κρατικός εγωισμός εξακολουθεί να έχει τον πρωτεύοντα ρόλο και δεν είναι λογικό να αναμένει κανείς ότι δύο μεγάλες δυνάμεις οι οποίες κινούνται προς την κατεύθυνση της σύγκρουσης σε όλα τα άλλα επίπεδα θα εξαιρέσουν εκείνες που απαιτούν διεθνή συνεργασία απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Κάθε προσπάθεια, άλλωστε, να κάνουν κάτι τέτοιο μάλλον θα υπονόμευε, παρά θα ενίσχυε, την αμοιβαία εμπιστοσύνη που είναι αναγκαία.

Σίγουρα, η Δύση έχει διαπράξει τεράστια σφάλματα στη συμπεριφορά της έναντι της Κίνας. Προωθώντας ωμά τα οικονομικά της συμφέροντα, παρέκαμψε εκουσίως τα γεωπολιτικά συμφέροντα και τις προθέσεις της Κίνας. Ομως, δεν πρέπει να αμβλύνουμε τα παλιά λάθη κάνοντας νέα. Ακριβώς όπως δεν πρέπει να επιστρέψουμε στην παλιά και αποτυχημένη πολιτική της Δύσης έναντι της Κίνας, δεν πρέπει και να αρνηθούμε το γεγονός ότι η κλιματική κρίση οφείλει να βρεθεί στο στρατηγικό επίκεντρο της διεθνούς πολιτικής στη διάρκεια αυτού του αιώνα. Διαφορετικά, όλη η ανθρωπότητα να πληρώσει το κόστος της αποτυχίας μας να ηγηθούμε.

Δεν είναι τώρα η ώρα για να προωθήσουμε τις παραδοσιακές πολιτικές ισχύος. Οι μεγάλες δυνάμεις του σήμερα οφείλουν να κάνουν βήματα ώστε να φέρουν τον πλανήτη αντιμέτωπο με τις ευθύνες του, Για να επιτύχουν δε, οφείλουν να κάνουν αυτά τα βήματα από κοινού.

Ο Γιόσκα Φίσερ, υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας την περίοδο 1998-2005, υπήρξε ηγέτης των γερμανών Πρασίνων επί μία εικοσαετία