Πανδημία… Season 2 και 3 – Η οικονομία «τρέχει» αλλά τι ακριβώς σημαίνει;

Αν και η εικόνα εκτέλεσης του προϋπολογισμού συνεχίζει να αποτυπώνει την «αιμορραγία» λόγω της υγειονομικής κρίσης -με το πρωτογενές έλλειμμα να ξεπερνά τα 9 δισ. ευρώ- παρά ταύτα παρατηρείται το εξής: Εχουν αυξηθεί τα έσοδα από έμμεσους φόρους. Αυτό ενισχύει τις ενδείξεις για την ανοδική πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης διατηρώντας τα χαμόγελα στο οικονομικό επιτελείο.

Στην παρούσα φάση, η ελληνική οικονομία κρέμεται από τα χείλη της στατιστικής υπηρεσίας η οποία στις 7 Σεπτεμβρίου θα ανακοινώσει τα στοιχεία του ΑΕΠ για το δεύτερο τρίμηνο. Οι οικονομολόγοι της Εθνικής Τράπεζας προβλέπουν ότι το ΑΕΠ του 2ου τριμήνου θα αυξηθεί άνω του 13% ετησίως (από 10%). Κύρια πηγή αυτής της ώθησης είναι η ιδιωτική κατανάλωση, ενώ ιδιαιτέρως ενθαρρυντικές είναι οι διαθέσιμες ενδείξεις για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, όπου φαίνεται ότι η ταχεία άνοδος του εισερχόμενου τουρισμού – που προσεγγίζει το 2019. Βασικός δε παράγοντας που θα καθορίσει αν το ΑΕΠ για όλο το 2021 θα υπερβεί το 5,7% είναι η πρόοδος στο εμβολιαστικό πρόγραμμα.

Τι μας λένε τα στοιχεία; Ουσιαστικά ότι ενεργοποιήθηκε τμήμα της ζήτησης, ειδικά προς υπηρεσίες και κατηγορίες «μη-βασικών» αγαθών που είχε ανασταλεί για 1,5 σχεδόν χρόνο λόγω της πανδημίας. Ο συνολικός κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων χονδρικού και λιανικού εμπορίου (εταιρείες με διπλογραφικά βιβλία) αυξήθηκε κατά 28,8% (σε ονομαστικούς όρους) το δεύτερο τρίμηνο του 2021, σε σύγκριση με το αντίστοιχο, αξιοσημείωτο ότι διαμορφώθηκε σε επίπεδο 5,3% υψηλότερο από την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

Καταγράφεται παράλληλα έντονη αύξηση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων στους τομείς των υπηρεσιών διαμονής και εστίασης, των αερομεταφορών, και της διασκέδασης-αναψυχής το δεύτερο τρίμηνο του 2021 (+194%, +192% και +84% ετησίως). Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι τόσο η παραγωγή όσο και ο κύκλος εργασιών στον τομέα της μεταποίησης υπερέβησαν σημαντικά το πρώτο εξάμηνο του 2021 τα αντίστοιχα επίπεδα του πρώτου εξαμήνου του 2019 (κατά 5,1% και 4,5%, αντίστοιχα), υποδεικνύοντας πως η δραστηριότητα των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων σε αυτόν τον κλάδο ανέκαμψε με ιδιαίτερα ταχύ ρυθμό από τις επιπτώσεις του Covid-19, συνεπικουρούμενη και από την ισχυρή εξαγωγική τους δραστηριότητα.

Στο κρίσιμο μέτωπο της εργασίας παρατηρούνται επιταχυνόμενες ροές προσλήψεων που φανερώνουν κυρίως τη δυναμική που αναπτύσσει ο τομέας των υπηρεσιών, ειδικά μετά το άνοιγμα του τουρισμού. Οι καθαρές ροές μισθωτής απασχόλησης αυξήθηκαν σε 275.000 το επτάμηνο του 2021 από 111.000 το επτάμηνο του 2020 (σύμφωνα με στοιχεία από το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας). Το ποσοστό ανεργίας (προσαρμοσμένο για εποχικότητα) μειώθηκε σε, χαμηλό 10ετίας, 15% τον Ιούνιο, ενώ η απασχόληση αυξήθηκε με επιταχυνόμενο ρυθμό (+4,8% ετησίως τον Ιούνιο και +1,7% το δεύτερο τρίμηνο συνολικά).

Πανδημία… Season 2 και οι προβλέψεις

Οι συνθήκες, κατά το επόμενο 12μηνο, αναμένονται διεθνώς να είναι διαφορετικές σε σχέση με πέρυσι και αυτό εξαιτίας της διαδικασίας των εμβολισμών. Για την ελληνική οικονομία, διεθνείς και εγχώριοι αναλυτές βλέπουν θετικά σημάδια για το 2021 και το 2022.  Οι προβλέψεις δείχνουν ανάπτυξη πάνω από το  5% φέτος, όταν πέρσι η κατάρρευση του ΑΕΠ έφτασε το – 7,8%. Οι οικονομολόγοι όμως χτυπούν καμπανάκια και μιλούν για αυξημένη αβεβαιότητα με κύρια πηγή την μετάλλαξη Δελτα, αλλά τις γεωπολιτικές εξελίξεις που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσφυγική κρίση επηρεάζοντας όλη την Ευρώπη. Ένας ακόμα κίνδυνος είναι η νέα αύξηση των κρουσμάτων και οι ακόλουθοι περιορισμοί στα ταξίδια. Επίσης, ένας ακόμα κίνδυνος για τις προβλέψεις είναι ο αντίκτυπος της πανδημίας στην αγορά εργασίας μόλις καταργηθούν τα μέτρα στήριξης. Ένα διαρθρωτικά υψηλότερο ποσοστό ανεργίας θα μπορούσε να επηρεάσει το αναπτυξιακό δυναμικό της οικονομίας.

Σύμφωνα με τους αναλυτές οι θετικές προβλέψεις καθοδηγούνται από την ανθεκτικότητα του ΑΕΠ τα προηγούμενα τρίμηνα, τον καλύτερα από το αναμενόμενο τουρισμό Ιούλιο- Αύγουστο και φυσικά από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Επίσης, το ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους ήταν ισχυρότερο από το αναμενόμενο. Φέτος, η Ελλάδα αναμένει σημαντικά κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο εν λόγω χρηματοδοτικό εργαλείο πέρσι δεν ήταν διαθέσιμο.

Τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα αρχίσουν φέτος, ενισχύοντας περαιτέρω τις προοπτικές ανάπτυξης. Οι επιχορηγήσεις που περιλαμβάνονται στο κυβερνητικό σχέδιο ανάκαμψης ανέρχονται περίπου στο 10% του ΑΕΠ του 2019 και σύμφωνα με τα κυβερνητικά σχέδια το 43% αυτών θα δαπανηθεί το 2021-23, ενώ το υπόλοιπο θα γίνει τα επόμενα χρόνια Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η οικονομία θα ανακάμψει περαιτέρω το 2022 και θα επεκταθεί κατά 5,3% με την αύξηση των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Η χρυσή τομή για την κυβέρνηση

Στην κυβέρνηση και στο υπουργείο Οικονομικών αναζητούν τη χρυσή τομή.  Από τη μία είναι η τόνωση των κρατικών ταμείων, το “μάζεμα” των έκτακτων δαπανών που αυξήθηκαν λόγω των πανδημικών συνθηκών και της διατήρησης του ισχυρού μαξιλαριού ρευστότητας (31-32 δισ. ευρώ). Από την άλλη να στηριχθεί η οικονομία και να βρεθεί ο δημοσιονομικός χώρος – παρά τα ελλείμματα – για το νέο πακέτο φοροελαφρύνσεων. Στο οικονομικό επιτελείο ποντάρουν στην αύξηση των εσόδων από τον προσεχή Σεπτέμβριο όπου αναμένονται να “πέσουν” στα κρατικά ταμεία οι πληρωμές του φόρου εισοδήματος κλπ, όπως και να φανούν οι εισπράξεις από τις τουριστικές δραστηριότητες.  Από το φθινόπωρο εξάλλου αναμένονται και τα νέα ραντεβού της χώρας με τις αγορές όπου σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναμένεται έκδοση ομολόγου για την άντληση 1-2 δισ. Ευρώ.

Τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού καταγράφουν μείωση στα έσοδα κάτω του στόχου και πρωτογενές έλλειμμα χαμηλότερο από τις εκτιμήσεις. Σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, το πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώθηκε σε 9,063 δισ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 9,602 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω της υστέρησης των δαπανών κατά 1,034 δισ. ευρώ , καθώς το σύνολο των εσόδων του προϋπολογισμού παρουσίασε υστέρηση κατά 651 εκατ. Ευρώ.

Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 29.461 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 651 εκατ. ευρώ ή 2,2% έναντι του στόχου. Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 24.375 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 101 εκατ. ευρώ ή 0,4% έναντι του στόχου. Οι δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου – Ιουλίου 2021 ανήλθαν στα 39.483 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 1.067 εκατ. ευρώ ή 2,6% έναντι του στόχου (40.551 εκατ. ευρώ).