Κούβα – Οι μικρομεσαίες ιδιωτικές επιχειρήσεις αποκτούν νομική υπόσταση με τη βούλα του κομμουνιστικού κόμματος

Οι περισσότερες μορφές ιδιωτικών επιχειρήσεων ήταν απαγορευμένες στην Κούβα για μισό αιώνα. Τα τελευταία όμως χρόνια χιλιάδες Κουβανοί έχουν χρησιμοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει και δημιούργησαν μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις που ονομάζονται «αυταπασχολούμενοι.» Μέχρι πρόσφατα λειτουργούσαν σε ένα ιδιότυπο νομικό καθεστώς, το οποίο λαμβάνει τέλος στις 20 Σεπτεμβρίου.

Τίθεται σε ισχύ ένα νέο νομικό σύστημα, όπως εξηγεί το Bloomberg, που θα μπορούσε να επεκτείνει σημαντικά το πεδίο των ιδιωτικών επιχειρήσεων και να τους δώσει μεγαλύτερη νομική ασφάλεια στις προσπάθειες τους να βοηθήσουν την οικονομία που βρίσκεται σε κρίση. 

Η σχέση της κομμουνιστικής Κούβας με τον ιδιωτικό τομέα

Στα τέλη Αυγούστου, οι κουβανικές αρχές δημοσίευσαν στην Επίσημη Εφημερίδα περίπου 20 πρότυπα που επιτρέπουν και ρυθμίζουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).Είχε προηγηθεί ο σχεδιασμός μηνών για τις αλλαγές που αφορούν τους κανόνες λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών, των ιδιωτικών συνεταιρισμών και επιχειρήσεων, ώστε όλα τα μέρη να λειτουργούν ισότιμα στην χώρα που διοικείται κομμουνιστικά. Η μεταρρύθμιση εγκρίθηκε και ανακοινώθηκε στις αρχές Ιουνίου.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις εξαφανίστηκαν το 1968, σε μια επαναστατική επίθεση εναντίον των τελευταίων υπολειμμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Εκείνη την εποχή, οι αποθήκες, τα μπαρ ή τα συνεργεία έκλεισαν ή απορροφήθηκαν από το κράτος, το οποίο προσπάθησε να διαχειριστεί αποτελεσματικά αυτές τις επιχειρήσεις.

Στη συνέχεια η κυβέρνηση του Φιντέλ Κάστρο νομιμοποίησε μια αυστηρά περιορισμένη-αλλά νόμιμη-μορφή αυτοαπασχόλησης στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για να αντιμετωπίσει την κρίση που προκλήθηκε από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Φορολόγησε,συμπίεσε, αλλά ποτέ δεν εξάλειψε τον τομέα.

Οι Κουβανοί ηγέτες ήταν πάντα ανήσυχοι με την ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα. Αρχικά την  χαρακτήρισαν ως ένα αναγκαίο κακό, απαραίτητο όμως για την παροχή θέσεων εργασίας και υπηρεσιών, καθώς το κράτος βίωνε δύσκολες στιγμές. Η κυβέρνηση είχε επίσης διαμαρτυρηθεί για ανισότητα σε σχέση με την αυτοαπασχόληση, καθώς ένας ιδιωτικός εργαζόμενος μπορούσε να κερδίσει πολύ περισσότερα από έναν κρατικό εργαζόμενο.

Αλλά από το 2010, ο πρώην πρόεδρος Ραούλ Κάστρο αναγνώρισε την έλλειψη παραγωγικότητας και άνοιξε ελαφρώς την οικονομία στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ορισμένες επιχειρήσεις κατέληξαν να απασχολούν περισσότερους από 50 υπαλλήλους παρά το γεγονός ότι ήταν επίσημα «ελεύθεροι επαγγελματίες».

Το 2019, πριν από την πανδημία και τις επιπτώσεις των αμερικανικών κυρώσεων που έπνιξαν την οικονομία, υπήρχαν περίπου 600.000 εργαζόμενοι «αυτοαπασχολούμενοι», εκ των οποίων οι περισσότεροι  συνδέονταν με την τουριστική αγορά.

Τι σημαίνει για τους Κουβανούς η μεταρρύθμιση

«Η άδεια «αυτοαπασχόλησης» είχε πολλούς περιορισμούς. Με τη νομιμοποίηση, ανοίγονται νέες δυνατότητες και προοπτικές. Μεταξύ αυτών είναι η αναγνώριση αρκετών συνεργατών σε επιχειρηματικό και νομικό πλαίσιο», δήλωσε στο Bloomberg η Lauren Fajardo, σχεδιάστρια και συνιδιοκτήτρια του Dador, ενός εργαστηρίου ρούχων που δημιουργήθηκε από αυτήν και δύο φίλους της και απασχολούσε περίπου 10 άτομα. Η επιχείρηση της έχει παραλύσει από την πανδημία, όπως εκατοντάδες άλλες στην Κούβα.

Είτε είναι επιφυλακτικοί είτε  ενθουσιώδεις τα στελέχη  των επιχειρήσεων ανησυχούν για μερικά βασικά ζητήματα, όπως είναι το αναποτελεσματικό πιστωτικό σύστημα, η απαίτηση να έχουν δολάρια ΗΠΑ, νόμισμα που η ίδια η χώρα ανακοίνωσε ότι οι τράπεζες και τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος στη χώρα δεν θα δέχονται αμερικάνικα δολάρια από τις 21 Ιουνίου, είτε αυτά προέρχονται από ιδιώτες είτε από επιχειρήσεις. Πέρα όμως από το χρηματοοικονομικό μέρος υπάρχει και ο περιορισμός στην πρόσληψη επαγγελματικών υπηρεσιών.

Η Κούβα προσπαθεί να μεταρρυθμίσει την οικονομία χωρίς να απεμπολήσει το κομμουνιστικό χαρακτήρας της, σε μια περίοδο μάλιστα που η πανδημία έχει σφίξει περαιτέρω τα δημόσια οικονομικά της, ενώ ο πληθωρισμός έχει σφίξει περαιτέρω τη θηλιά των αμερικανικών κυρώσεων. 

Ο Κάρλος Γκομέζ,είναι 35 ετών και είναι ιδιοκτήτης της Wajiros Films. Η εταιρεία έχει γυρίσει τουλάχιστον 35 ταινίες από την έναρξή της το 2017, μικρές, μεγάλες και διεθνείς συμπαραγωγές, όλες υπό την ετικέτα της «συλλογικής καλλιτεχνικής δημιουργίας» αλλά χωρίς την κάλυψη νομικού καθεστώτος. Αυτό είχε αρνητικές συνέπειες όπως η αδυναμία κατοχής τραπεζικών λογαριασμών, η έλλειψη διάκρισης μεταξύ περιουσιακών στοιχείων επιχείρησης  και οικογένειας καθώς και η αδυναμία εισαγωγής εξοπλισμού.

«Γνωρίζοντας ότι μπορώ να έχω μια εταιρεία, μια επιχείρηση στην Κούβα, στη χώρα μου, να επενδύσω, να ρισκάρω στις αγορές και ότι αυτό υποστηρίζεται από το νόμο … είναι ηρεμία για μένα», δήλωσε στο Bloomberg .