Ο Τζο Μπάιντεν, η νέα συμμαχία των εκλεκτών και το όραμα της αναγέννησης της Δημοκρατίας

Η Δημοκρατία έχει ανάγκη από πρωταθλητές, καθώς η προστασία της συνιστά μέγιστη πρόκληση για την εποχή μας, σχολίασε στην εναρκτήρια ομιλία του ο Τζο Μπάιντεν, κηρύσσοντας την έναρξη της διήμερης διαδικτυακής Συνόδου για τη Δημοκρατία. Μια σύνοδο που, όπως αποκάλυψε, βρισκόταν στο μυαλό του εδώ και πολύ καιρό, με προφανή στόχο να δώσει τη δική του σφραγίδα στην επιστροφή της Αμερικής σε αξίες που είχαν… διαβρωθεί επί των ημερών του Ντόναλντ Τραμπ.

Βέβαια, το timing του διήμερου ραντεβού και η λίστα των καλεσμένων ήταν από μόνα τους θέματα (δημοσιογραφικής) συζήτησης εδώ και μέρες.

Εκτός δημοκρατικής λίστας η Τουρκία

Συνολικά 110 ηγέτες κρατών έλαβαν την πολύτιμη πρόσκληση, μαζί με στελέχη του ιδιωτικού τομέα και μέλη επιλεγμένων κοινωνικών φορέων. Όμως, η είδηση είχε να κάνει με το γεγονός πως ο Λευκός Οίκος δεν έκανε καμία προσπάθεια να κρύψει το γεγονός πως λογίζει χώρες, όπως η Κίνα και η Ρωσία, ανάμεσα στα απολυταρχικά καθεστώτα του πλανήτη και όχι στις δημοκρατικές κυβερνήσεις, κρατώντας τες εκτός της λίστας.

Από την άλλη πλευρά, όταν η περίφημη λίστα δημοσιοποιήθηκε, προκάλεσε αρκετές διαμαρτυρίες μεταξύ των ακτιβιστικών οργανώσεων, διαμαρτυρίες που δίκαια συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, καθώς περιλάμβανε και 29 χώρες που δεν θεωρούνται σημαιοφόροι ελευθερίας και δημοκρατίας. Μάλιστα, η οργάνωση Freedom House τις αποκαλεί… «κομψά» ως «μερικώς δημοκρατικές», χαρακτηρισμός που προφανώς αφήνει τεράστια περιθώρια ερμηνείας κατά το δοκούν. Ανάμεσα στην ομάδα αυτή είναι χώρες όπως το Ιράκ, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Ινδονησία, η Κένυα, το Πακιστάν, με τους επικριτές του κυρίου Μπάιντεν να υποστηρίζουν πως η «realpolitik» «λύγισε» τελικά τις αρχές του Αμερικανού προέδρου.

Πάντως, στις (πολύ) ηχηρές απουσίες που για την Ελλάδα, την Κύπρο έχει τεράστια σημειολογική και διπλωματική σημασία ξεχωρίζει η Τουρκία, καθώς ο Ερντογάν δεν έλαβε πρόσκληση. Και είτε πρόκειται για διπλωματικό ράπισμα είτε για απόφαση ουσίας, δεδομένων των αμφιλεγόμενων δημοκρατικών πρακτικών της Τουρκίας, το βέβαιο είναι πως ο Ερντογάν δεν είναι καθόλου ευχαριστημένος που «έφαγε» πόρτα από το Οβάλ Γραφείο.

Σε ανάλογη κατηγορία, που ικανοποίησε σιωπηλά, πολλούς στις Βρυξέλλες, ήταν ο εκτοπισμός της Ουγγαρίας, που είναι το μοναδικό κράτος μέλος της Ε.Ε. που δεν έλαβε πρόσκληση.

Δημοκρατία σε… πολεμικό φόντο

Όσον αφορά το timing, όταν η ιδέα έπεφτε πάνω στο προεδρικό γραφείο, σίγουρα ούτε ο ίδιος ο Μπάιντεν υπολόγιζε πως στις δεδομένα κακές σινοαμερικανικές σχέσεις θα ερχόταν να προστεθεί η αναζωπύρωση της ρωσο-αμερικανικής και ρωσο-νατοϊκής κόντρας με επίκεντρο την Ουκρανία.

Στη φάση αυτή, βέβαια, η ένταση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ φαίνεται να έχει καταλαγιάσει κάπως, ειδικά μετά τη συνομιλία Μπάιντεν-Σι, τον περασμένο μήνα, αφήνοντας στο προσκήνιο την κλιμάκωση την αντιπαράθεση με τη Ρωσία για την Ουκρανία.

Μην ξεχνάμε πως, μόλις δύο ημέρες πριν, ο κύριος Μπάιντεν είχε διήμερη τηλεδιάσκεψη με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά την οποία εκτόξευσε απειλές για δραματική αύξηση των κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας, εάν η Μόσχα αποφάσιζε να εισβάλει στην Ουκρανία.

Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια το γεγονός πως φυσικά το Κίεβο έλαβε πρόκληση, με τον Ουκρανό πρόεδρο να παρουσιάζεται με τον τρόπο αυτό ως σύντροφος και συνοδοιπόρος του Τζο Μπάιντεν στο δρόμο για την προστασία και προαγωγή της Δημοκρατίας. Το ίδιο και η Ταϊβάν, που δεν είναι καν επίσημο κράτος, σε μια κίνηση που εύλογα προκάλεσε τη δυσφορία του Πεκίνου.

Το τελευταίο, με τον προσφιλή του τρόπο, δεν απάντησε ανοιχτά. Όμως, έστειλε εμμέσως πλην σαφώς το δικό του μήνυμα μέσα από την 25 σελίδων έκθεση που δημοσιοποίησε προ ημερών το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η κατάσταση της Δημοκρατίας στις Ηνωμένες Πολιτείες». Η έκθεση που εσκεμμένα βασιζόταν κυρίως σε αμερικανικές πηγές και media ουσιαστικά ξεδίπλωνε τον τρόπο που τα επιχειρηματικά συμφέροντα ελέγχουν την αμερικανική πολιτική σκηνή, παρουσιάζοντας παράλληλα το χάσμα του πλούτου και τη διόγκωση του ρατσισμού στην καρδιά της αμερικανικής κοινωνίας.

Η Ελλάδα απέρριψε τον λαϊκισμό

Στις εισαγωγικές ομιλίες των διεθνών ηγετών ξεχώρισε η τοποθέτηση του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος επεσήμανε πως οι δημοκρατικές χώρες θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση και να παρέχουν απτά οφέλη στους πολίτες τους, αλλά και πως η Ελλάδα «ήταν το πρώτο ευρωπαϊκό έθνος που βίωσε τον λαϊκισμό και το πρώτο που στη συνέχεια τον απέρριψε».

«Η σημερινή Διάσκεψη για τη Δημοκρατία πραγματοποιείται σε μία κρίσιμη στιγμή για τον κόσμο. Προκειμένου να ενισχύσουμε τη δημοκρατία πρέπει να αντιμετωπίσουμε, επίσης, τη συνεχιζόμενη απειλή που προκαλεί όχι μόνο ο αυταρχισμός αλλά και ο λαϊκισμός. Ύστερα από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης, οι Έλληνες αντιλήφθηκαν την ανάγκη για πραγματική αλλαγή, υποστηρίζοντας μία μεταρρυθμιστική ατζέντα που ήταν πατριωτική, παρά εθνικιστική» τόνισε ο κύριος Μητσοτάκης.

Επεσήμανε δε, πως «η επιτυχία μας έγκειται στην ικανότητά μας να αφουγκραζόμαστε -να ακούμε τις δικαιολογημένες αιτιάσεις και ανησυχίες που τροφοδοτούσαν την οργή των πολιτών- και στη συνέχεια να αντιμετωπίζουμε αυτές τις ανησυχίες. Ήμασταν και παραμένουμε, λοιπόν, αποφασισμένοι να εστιάσουμε στα πραγματικά σημαντικά ζητήματα για τους πολίτες», εξηγώντας πως η χώρα μας κινείται, πλέον, πάνω σε δύο βασικούς στόχους, την εξάλειψη της διαφθοράς που τρέφει τον λαϊκισμό και την αγανάκτηση και την εκ νέου οικονομική θεμελίωση μιας νέας δυναμικής Ελλάδας.

Ο κύριος Μητσοτάκης, που θα δώσει το “παρών” και στην αυριανή, δεύτερη μέρα της Συνόδου, συμμετείχε και σε συνεδρία που συντόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όπου η συζήτηση επεκτάθηκε στην προαγωγή των δημοκρατικών αξιών σε όλη την Ευρώπη.

Πολλαπλοί αποδέκτες

Πάντως, τα μηνύματα του Λευκού Οίκου σε καμία περίπτωση δεν έχουν μόνο αποδέκτες στην παγκόσμια κοινότητα. Το ίδιο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ άφησε να εννοηθεί πως η δημοκρατία θα βρεθεί στο επίκεντρο και στο εσωτερικό των ΗΠΑ, έχοντας προφανώς κατά νου τις πληγές που άφησε η εποχή Τραμπ και η ανεκδιήγητη εισβολή στο Κογκρέσο, τον περασμένο Ιανουάριο.

Αυτό θα φανεί πιθανότατα και μέσα από τις δράσεις που θα δρομολογηθούν και για τις οποίες θα μάθουμε περισσότερα μέσα από την εξέλιξη της Συνόδου. Γνωρίζουμε, ωστόσο, πως στόχος του Λευκού Οίκου είναι να ανακηρύξει την έναρξη μιας χρονιάς δράσης για τη δημοκρατία, σε συνεργασία με τις υπόλοιπες κυβερνήσεις, φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις, που θα αποτελέσουν τη γέφυρα και με την επόμενη Σύνοδο. Διότι ο κύριος Μπαίντεν θέλει ο θεσμός της Συνόδου για την Δημοκρατία να καθιερωθεί σε ετήσια βάση.

Και βέβαια για τις όποιες πρωτοβουλίες… εκδημοκρατισμού(!) θα χρειαστούν και κονδύλια. Τα πρώτα θα δοθούν από τις ίδιες τις ΗΠΑ, με την Προεδρική Πρωτοβουλία για την Αναγέννηση της Δημοκρατίας να περιλαμβάνει αρχικό budget ύψους 224 εκατ. δολαρίων και στόχο να υποστηρίξει την ελευθερία του Τύπου, την καταπολέμηση της διαφθοράς, την προστασία των whistleblowers, την πάταξη του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, την προαγωγή των δικαιωμάτων των γυναικών και των νεαρών κοριτσιών και την ενίσχυση των LGBT κοινοτήτων, καθώς και την πάταξη φαινόμενων παρενόχλησης στο Διαδίκτυο. Όμως, προφανώς και τα υπόλοιπα κράτη θα κληθούν να εκδηλώσουν… έμπρακτα την υποστήριξη τους στο δημοκρατικό αγώνα!