Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία «παγώνει» τις έρευνες για την κλιματική αλλαγή

Δεκάδες επιστήμονες από όλον τον κόσμο φθάνουν κάθε χρόνο από το 2000 στον απομακρυσμένο Βορειοανατολικό Επιστημονικό Σταθμό της Ρωσίας στον ποταμό Kolyma στη Σιβηρία για να μελετήσουν την κλιματική αλλαγή στο αρκτικό περιβάλλον.

Όχι όμως φέτος.

Όπως γράφει το ειδησεογραφικά πρακτορείο Reuters, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το γερμανικό Ινστιτούτο Βιογεωχημείας Max Planck πάγωσε τη χρηματοδότηση που για την πληρωμή του προσωπικού στον ερευνητικό σταθμό και για τη συντήρηση οργάνων που μετρούν πόσο γρήγορα η κλιματική αλλαγή ξεπαγώνει τον μόνιμο πάγο της Αρκτικής και πόσο μεθάνιο – ένα ισχυρό αέριο που θερμαίνει τον πλανήτη – είναι που ελευθερώνεται.

Το πάγωμα της χρηματοδότησης πιθανότατα θα οδηγήσει σε διακοπή των συνεχών μετρήσεων στον σταθμό που χρονολογούνται από το 2013, θέτοντας σε κίνδυνο την κατανόηση των επιστημόνων για την τάση της θέρμανσης, δήλωσε ο Πέτερ Χέργκερμπεργκ, εκπρόσωπος της Εταιρείας Max Planck, η οποία χρηματοδοτείται από το γερμανικό κράτος.

«Οι (Ρώσοι) συνάδελφοι στον Βορειοανατολικό Επιστημονικό Σταθμό προσπαθούν να διατηρήσουν τον σταθμό σε λειτουργία», είπε ο Χέργκερσμπεργκ.

Ανησυχία

Το Reuters μίλησε με δεκάδες επιστήμονες σχετικά με τον αντίκτυπο της σύγκρουσης στην Ουκρανία στη ρωσική επιστήμη. Πολλοί εξέφρασαν την ανησυχία τους για το μέλλον της μετά την αναστολή δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων δυτικής χρηματοδότησης στη ρωσική επιστήμη στο πλαίσιο των κυρώσεων.

Εκατοντάδες συνεργασίες μεταξύ ρωσικών και δυτικών ιδρυμάτων έχουν διακοπεί, ή ακυρωθεί εντελώς, είπαν οι επιστήμονες.

Πολλά κανάλια επικοινωνίας έχουν κλείσει και τα ερευνητικά ταξίδια έχουν αναβληθεί επ’ αόριστον.

Τα έργα που επηρεάζονται από την αναστολή της δυτικής βοήθειας περιλαμβάνουν την κατασκευή ερευνητικών εγκαταστάσεων υψηλής τεχνολογίας στη Ρωσία, όπως ένας επιταχυντής ιόντων και ένας αντιδραστήρας νετρονίων για τον οποίο η Ευρώπη είχε δεσμευτεί για 25 εκατομμύρια ευρώ (27,4 εκατομμύρια δολάρια).

Παγώνουν οι ελπίδες

Μια τέτοια τεχνολογία θα ξεκλειδώσει μια γενιά έρευνας που θα μπορούσε να συμβάλει σε ένα μεγάλο εύρος αποτελεσμάτων, από τη θεμελιώδη φυσική έως την ανάπτυξη νέων υλικών, καυσίμων και φαρμακευτικών προϊόντων.

Μια άλλη συνεισφορά 15 εκατομμυρίων ευρώ (16,7 εκατομμύρια δολάρια) για το σχεδιασμό υλικών χαμηλών εκπομπών άνθρακα και τεχνολογιών μπαταριών που απαιτούνται για την ενεργειακή μετάβαση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής έχει επίσης παγώσει, αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση διέκοψε κάθε συνεργασία με ρωσικές οντότητες τον περασμένο μήνα.

«Συναισθηματικά, μπορώ να καταλάβω αυτή την αναστολή», είπε ο Ντμίτρι Σσεπασκένκο, ένας Ρώσος περιβαλλοντολόγος που μελετά την παγκόσμια δασική κάλυψη και συνεργάζεται με το Διεθνές Ινστιτούτο Ανάλυσης Εφαρμοσμένων Συστημάτων στην Αυστρία από το 2007.

Αλλά για την επιστήμη γενικά, είπε: “Αυτή είναι μια λύση lose-lose. Παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και η βιοποικιλότητα… δύσκολα μπορούν να επιλυθούν χωρίς ρωσικό έδαφος [και] την τεχνογνωσία Ρώσων επιστημόνων.”

Παγωμένα οικονομικά

Όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση, οι ρωσικές δαπάνες για την επιστήμη έπεσαν κατακόρυφα και χιλιάδες επιστήμονες μετακόμισαν στο εξωτερικό ή εγκατέλειψαν εντελώς τα πεδία τους.

«Αισθανθήκαμε ως επιστήμονες ότι η δουλειά μας δεν εκτιμήθηκε», είπε ο επιστήμονας του μόνιμου παγετού Vladimir Romanovksy, ο οποίος μετέφερε την εργασία του στο Fairbanks της Αλάσκας τη δεκαετία του 1990. «Πρακτικά δεν υπήρχε χρηματοδότηση, ειδικά για εργασίες πεδίου».

Η ρωσική χρηματοδότηση έκτοτε βελτιώθηκε, αλλά παραμένει πολύ χαμηλότερη από αυτή της Δύσης. Το 2019, η Ρωσία δαπάνησε το 1% του ΑΕΠ της για έρευνα και ανάπτυξη — ή περίπου 39 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα έχουν δαπανηθεί σε τομείς της φυσικής επιστήμης, όπως η διαστημική τεχνολογία και η πυρηνική ενέργεια.

Συγκριτικά, η Γερμανία, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ξοδεύουν περίπου το 3% του αντίστοιχου ΑΕΠ τους. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό ανήλθε σε 612 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019.

Ωστόσο, η ρωσική επιστήμη έλαβε ώθηση από συνεργασίες σε έργα με επιστήμονες στο εξωτερικό. Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, ηγήθηκαν της διεθνούς κοινοπραξίας που εκτόξευσε τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το 1998.

Ο επικεφαλής της διαστημικής υπηρεσίας της Ρωσίας, Roscosmos, δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι θα αναστείλει τη συμμετοχή της στον διαστημικό σταθμό έως ότου αρθούν οι κυρώσεις που συνδέονται με την εισβολή στην Ουκρανία.