Νόμος για τα ΑΕΙ: Πανεπιστημιακοί… υποχρεωτικά επιχειρηματίες;

Και φτάσαμε στο τέλος του δρόμου με το νέο νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ, καθώς ψηφίζεται σήμερα από τη Βουλή. Με τη μορφή που αναμενόταν δηλαδή. Με ελάχιστες αλλαγές ουσίας και σίγουρα όχι στο άρθρο που δέχτηκε το σύνολο σχεδόν των επικρίσεων: εκείνο της δημιουργίας ενός παντοδύναμου Συμβουλίου διοίκησης στην διοίκηση των πανεπιστημίων, εκτεθειμένο στην αιώνια κριτική για πιθανές συναλλαγές στο εσωτερικό του. Μια κριτική που γρήγορα θα φέρει το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας στον «στροβιλισμό» των αντιπαραθέσεων και της καχυποψίας.

Το μεγάλο ερώτημα, ωστόσο, λίγους δείχνει να τους απασχολεί πραγματικά: Θα έχει διάρκεια αυτός ο νόμος; Καθώς, όπως έχει δείξει ως σήμερα «η μικρή ιστορία» μας, οι νόμοι που δεν πετυχαίνουν συναίνεση δεν συμπληρώνουν πολλά χρόνια ζωής. Τα κόμματα στη χώρα μας δεν είναι ώριμα ούτε για να συνθέτουν, ούτε για να διαβουλευτούν πραγματικά με τους φορείς.

Διαβάστε επίσης: AEI: Πότε ένα εξεταστικό σύστημα είναι δίκαιο

Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Παιδείας εισηγείται διοικητική υποβάθμιση του ανώτατου οργάνου των πανεπιστημίων, της Συγκλήτου τους, και πλήρη διοίκηση από 11μελές Συμβούλιο, στο οποίο τα έξι μέλη είναι καθηγητές του κάθε ΑΕΙ που εκλέγονται με ψηφοφορία των μελών ΔΕΠ (Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού), τα πέντε είναι εξωτερικά μέλη που τα διαλέγουν τα εσωτερικά, ενώ ο πρύτανης και πρόεδρος του Συμβουλίου εκλέγεται και από τους 11 μέσω των έξι εκλεγμένων. Αποτελεί δηλαδή ταυτόχρονα και ελεγκτή και ελεγχόμενο. Παράλληλα, όπως έχει ήδη αναλυθεί, όποιος μπορεί να ελέγξει τα τέσσερα από τα εκλεγμένα μέλη του Συμβουλίου (την πλειοψηφία τους δηλαδή), ελέγχει ουσιαστικά όλο το πανεπιστήμιο.

Διαβάστε επίσης: Ελληνικά πανεπιστήμια: Ο νέος νόμος και η έρευνα

Πολλή κουβέντα ωστόσο γίνεται για τα παραπάνω (που προκαλούν πράγματι την ανάγκη ανάλυσης και προβληματισμού), αφού το θέμα αυτού του σημειώματος είναι άλλο: Εκείνο που αδυνατώ λοιπόν να κατανοήσω, είναι η διάταξη που θέτει ως ένα από τα κριτήρια της εξέλιξης των καθηγητών ΑΕΙ τη συμμετοχή τους σε νεοφυείς (start ups) εταιρίες ή επιχειρηματικά σχήματα.

Ιδρώσαμε δηλαδή να ζητάμε να μπορούν οι επιστήμονες να αξιοποιήσουν τα εμπορικά αποτελέσματα της ερευνητικής δουλειάς τους, τώρα πρέπει να πάμε στο άλλο άκρο; Να τους αναγκάζουμε να κάνουν επιχειρήσεις για να προσθέσουν «μόρια» στο βιογραφικό τους; Να γεμίσουμε τα πανεπιστήμια με νέες μικροεπιχειρήσεις (γιατί πόσες από αυτές θα πετύχουν πραγματικά) γιατί πλέον οι επιστήμονες στη χώρα μας είναι υποχρεωτικό να είναι και επιχειρηματίες…

Το κριτήριο αυτό αμφισβητεί στην έκθεσή της και η επιστημονική επιτροπή της Βουλής (γιατί υπάρχει αν δεν την ακούει κανείς;)

«Εξάλλου, η κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και η ίδρυση εταιρειών τεχνοβλαστών προσιδιάζει σε ειδικούς γνωστικούς κλάδους, και, ευνοήτως, δεν προσφέρεται ως γενικό κριτήριο αξιολόγησης. Ειδικώς η συμμετοχή σε ίδρυση εταιρείας, πράξη δηλαδή επιχειρηματικής δραστηριότητας και ανάληψης επιχειρηματικού κινδύνου, είναι λίαν αμφίβολο αν αποτελεί θεμιτό κριτήριο επιλογής μέλους διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, δηλαδή διαδικασίας που διέπεται από τη συνταγματική αρχή της αξιοκρατίας και οφείλει να συνάδει με την αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Ανάλογες σκέψεις μπορούν να διατυπωθούν και ως προς την προσέλκυση χρηματοδοτήσεων» αναφέρει η επιστημονική επιτροπή της Βουλής στις παρατηρήσεις της.

Αυτά και άλλα είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν αμέσως μετά την ψήφιση του νέου νομοσχέδιο, γιατί θα γίνει σαφές (στην πράξη) το αδιέξοδο που δημιουργούν. Το ερώτημα είναι πώς έφτασαν να ψηφιστούν. Ποιοι τα σκέφτηκαν, ποιοι τους έδωσαν νομική μορφή και πώς τελικά έφτασαν με τη μορφή νομοθετικής εισήγησης ενώπιον του κοινοβουλίου…