Διαχείριση Χαρτοφυλακίου σε περίοδο κρίσης

Σε αυτήν την περίοδο της υψηλής μεταβλητότητας και των αγορών σε ύφεση, η πίεση μπορεί να είναι ισχυρή και να ενθαρρύνει τον επενδυτή να πουλήσει για να ανακτήσει μετρητά και να καθησυχάσει λίγο τον εαυτό του. Αλλά, εκεί είναι που αρχίζει το πρόβλημα. Υπό πίεση, η φυσική συμπεριφορά του επενδυτή είναι να πουλά ότι έχει μειωθεί λιγότερο ή ότι είναι ακόμη θετικό. Θα έχει τη μεγαλύτερη δυσκολία να αποχωριστεί αυτό που έχει πέσει περισσότερο. Σαφώς, θα «κόψει» τις θέσεις που κερδίζουν και θα κρατήσει τις χαμένες θέσεις… Μηχανικά θα δημιουργήσει μια υπο-απόδοση.

Διαδικασία

Η συμπεριφορική χρηματοοικονομική (ΣΧ) είναι η εφαρμογή της ψυχολογίας στη χρηματοοικονομική.

Η ΣΧ εντοπίζει ατέλειες συμπεριφοράς και τις επιπτώσεις τους στις χρηματοοικονομικές αγορές, με τη μορφή ανωμαλιών στις τιμές ή την απόδοση. Ως εκ τούτου, η ΣΧ επιδιώκει να ανακαλύψει αυτές τις ατέλειες και ανωμαλίες της αγοράς και, εάν είναι δυνατόν, να τις χρησιμοποιήσει σε επενδυτικές στρατηγικές. Σε αυτό έρχεται σε αντίθεση με την κλασική θεωρία που βασίζεται στην υπόθεση της αποτελεσματικής αγοράς. Εκφράζει επίσης επιφυλάξεις για την υπερβολική χρήση στην οικονομική θεωρία της κλασικής έννοιας της συνάρτησης χρησιμότητας.

Αρχικά, μια βασική συμβουλή είναι να κρατήσει ο επενδυτής τις θέσεις του. Δεν είναι επειδή υπάρχουν αναταράξεις και οι επιβάτες «πηδούν» από το αεροπλάνο. Και για να αποφύγει ο επενδυτής μια παρορμητική απόφαση πώλησης, πρέπει να διατυπώσει γραπτώς αυτό που νιώθει. Για παράδειγμα, αυτό θα βάλει τα πράγματα σε μια προοπτική: η πτώση κατά 30% σε μια μετοχή που αντιπροσωπεύει το 5% του χαρτοφυλακίου θα επηρεάσει τη συνολική απόδοση μόνο κατά 1,5% και η εναπομένουσα αξία δεν αποκλείει την κινητικότητα. Πράγματι, ο επενδυτής θα είναι απαραίτητο να κάνει αρμπιτράζ το χαρτοφυλάκιό του σύμφωνα με τις νέες συνθήκες της αγοράς. Υπάρχει μια ισχυρή κλαδική εναλλαγή: οι μετοχές ανάπτυξης (υψηλό δυναμικό ή τακτική αύξηση κερδών, σε τομείς όπως η τεχνολογία, η πολυτέλεια ή τα χημικά προϊόντα) πολύ δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια, δεν αποτελούν πλέον δυναμικές επενδύσεις. Καθώς αυτό είναι πιθανό να διαρκέσει, είναι απαραίτητο να μειωθεί η έκθεση στους τομείς αυτούς. Και εδώ υπάρχουν έντονες γνωστικές προκαταλήψεις: χρειάζεται χρόνος για να αποδεχτεί κάποιος μια αντιστροφή τάσης.

Είναι απαραίτητο να αναδιαρθρωθεί σταδιακά το χαρτοφυλάκιο προς τους τέσσερις ιστορικούς αμυντικούς τομείς: ενέργεια, υγεία, τηλεπικοινωνίες και υπηρεσίες προς τις τοπικές αυτοδιοικήσεις.

Διαφοροποίηση

Ένας επενδυτής που διατηρεί τις θέσεις του, έχει κάνει αρμπιτράζ, η συνέχεια είναι να διαφοροποιήσει το χαρτοφυλάκιό του. Μια στρατηγική είναι να έχει επενδύσει τουλάχιστον στο ήμισυ των μετοχών ενός χρηματιστηρίου. Επιπλέον, ένα χαρτοφυλάκιο πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 20 έως 30 μετοχές. Προσοχή βέβαια στην προκατάληψη της εξοικείωσης: υπό την πίεση τείνουμε να εστιάζουμε εκ νέου στις μετοχές που γνωρίζουμε καλύτερα. Αυτό είναι λάθος, πρέπει να συνεχίσουμε να αναζητούμε τους ηγέτες τομέων, εκτός της χώρας μας, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Για μια μεσοπρόθεσμη επένδυση, η στρατηγική είναι: 60% σε αμυντικές μετοχές και 40% σε μετοχές ανάπτυξης. Συνολικά, το χαρτοφυλάκιο πρέπει να αποτελείται από 20% έως 30% μετοχές μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης, 50% ξένες μετοχές και, για το υπόλοιπο μεγάλης κεφαλαιοποίησης μετοχές της χώρας. Η κατανομή αυτή θα πρέπει να διαρκέσει μέχρι το τέλος αυτού του έτους.

Συμπερασματικά, οι τρεις στρατηγικές είναι: διατήρηση θέσεων, αναδιάρθρωση και διαφοροποίηση. Σχετικά με τις μετοχές ανάπτυξης, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Κάποιοι φαντάζονται ότι, επειδή είναι φθηνότερες, πρέπει οι επενδυτές να προχωρήσουν ξανά στην αγορά τους. Το στοίχημα ότι οι αναπτυξιακές μετοχές θα ανέβουν ξανά εγκυμονεί μεγάλο κίνδυνο. Εάν ένας επενδυτής αγοράσει περισσότερο μετοχές ανάπτυξης, θα αυξήσει το στοίχημά του και συνεπώς το ρίσκο του χαρτοφυλακίου του. Γενικά, αυτές που έχουν υποχωρήσει περισσότερο είναι πιο εύθραυστες και, σε περίπτωση ανάκαμψης, δεν είναι σίγουρο ότι αυτές οι μετοχές θα ανακάμψουν περισσότερο. Οι μετοχές που έχουν τη μικρότερη πτώση είναι πάντα αυτές που ανακάμπτουν καλύτερα σε περίοδο ανάκαμψης.

Τέλος, στα σύνορα μεταξύ ψυχολογίας, νευροεπιστημών και κοινωνικών επιστημών, η συμπεριφορική χρηματοοικονομική είναι ένα πεδίο έρευνας που γνώρισε μια πραγματική άνθηση από τη δεκαετία του 1970, και έδωσε δύο βραβεία Νόμπελ οικονομίας το 2002 και το 2017 (Ντάνιελ Κάνεμαν, Βέρνον Σμιθ το 2002 και Ρίτσαρντ Θέιλερ το 2017, βλ. Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, οικονομικοί επιστήμονες στο δημοκρατικό διάλογο, Το Βήμα, 22.11.2020)

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece

Δρ. Αιμίλιος Γαλαριώτης
Καθηγητής Χρηματοοικονομικής
Αντιπρύτανης Έρευνας
Audencia Business School, France