Η επιστροφή του (πραγματικού) κρατισμού

Κάποια χρόνια πριν, όταν ανέβηκε στην εξουσία στις ΗΠΑ ο Τζορτζ Μπους τζούνιορ και διατύπωσε τις απόψεις του περί «συμπονετικού» συντηρητισμού, κάποια σοβαρά αστικά έντυπα στην Ελλάδα κυκλοφόρησαν με τίτλους «Η επιστροφή του κράτους». Τα είχα ειρωνευθεί αυτά τότε επιμένοντας πως η αποτυχία εκείνης της οικονομικής πολιτικής θα έστελνε εκείνους τους τίτλους στο καλάθι της λήθης. Ετσι και σύντομα έγινε. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα δεν δέχθηκε αυτές τις πολιτικές, επαναστάτησαν οι βουλευτές και γερουσιαστές του, αναδείχθηκε σαν πολιτικός ηγέτης ο Νιουτ Γκίνγκριτς και ο Μπους χαρακτηρίστηκε προδότης των συντηρητικών αρχών. Και εκείνη βέβαια η οικονομική πολιτική απέτυχε παταγωδώς.

Τώρα, σε μιαν άλλη εποχή, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο Τζο Μπάιντεν, με ένα πιο ιδεολογικοποιημένο προς τα αριστερά Κογκρέσο και με δύσκολες οικονομικές πραγματικότητες, εξήγγειλε μια πολιτική σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση με το παρελθόν. Δεν πρόκειται αυτή τη φορά ο Πρόεδρος να παλινδρομήσει. Γιατί οι πολιτικοί μηχανισμοί που τον πιέζουν προς την κατεύθυνση του μεγάλου κρατικού παρεμβατισμού είναι ισχυρότατοι. Δεν μπορώ όμως να πω με σιγουριά πως οι πολιτικές του αυτές θα πετύχουν. Ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που απεχθάνεται τις μεγάλες δαπάνες και τον κρατισμό και που κυριαρχείται από συντηρητικές ιδέες και δοξασίες.

Τι ακριβώς έχει εξαγγείλει ο πρόεδρος Μπάιντεν; Εχει ήδη ψηφίσει τρεις νόμους με παραπλανητικούς τίτλους (σύμφωνα με τον «Economist») για «καταπολέμηση του πληθωρισμού» και αφορούν τις υποδομές του κράτους, τη βιομηχανία υπολογιστών και το πράσινο. Από πουθενά δεν προκύπτει πως αφορούν την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Δεν λένε απλώς την πραγματικότητα για να μην ξεσηκώσουν το αντικρατικιστικό του ακροατήριο. Το θέμα όμως είναι πως αυτοί οι τρεις νόμοι θα στοιχίσουν 2 τρισ. δολάρια στην αμερικανική οικονομία!

Στόχος είναι μέσω του βραχίονα του κράτους οι ΗΠΑ να εκβιομηχανιστούν ξανά, να ενισχύσουν την εθνική τους ασφάλεια, να αναζωογονήσουν παρηκμασμένες βιομηχανικές και άλλες περιοχές, να ενθουσιάσουν τους νυν και πρώην εργαζομένους στον βιομηχανικό τομέα και να μειώσουν τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα. Εδώ και πολλά χρόνια αυτή είναι η περισσότερο επιθετική, και οικονομικά, κρατικιστική πολιτική που έχουν υιοθετήσει οι ΗΠΑ. Το αν θα επιτύχει συγκεντρώνει πολλά ερωτηματικά. Ιδιαίτερα αν διαπιστώσει κανείς πως η κυβέρνηση «φοβάται» να την παρουσιάσει με το πραγματικό της όνομα.

Οι επιδιώξεις του Προέδρου είναι σαφώς καλοπροαίρετες. Σκοπεύει να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των φανατικών του κλίματος και των λόμπι των επιχειρήσεων που έχουν ξοδέψει πολλά για την ονομαζόμενη πράσινη ανάπτυξη και να κατορθώσει να αποκαταστήσει τις παρατημένες βιομηχανικές υποδομές περιοχών ολόκληρων στην Αμερική, τις οποίες η κοινωνία της γνώσης έχει ρίξει έξω και των οποίων οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται και γίνονται εύκολα θύματα των λαϊκιστών. Παράλληλα δείχνει να καθησυχάζει και όσους αγωνιούν για την κινεζική οικονομική απειλή. Το ζήτημα όμως είναι αν οι πολιτικές αυτές μπορούν να φέρουν τα προδοκώμενα θετικά αποτελέσματα δίχως να προκαλέσουν δυσλειτουργίες (δημόσια ελλείμματα, καινούργια ανεργία, αντίδραση σε φόρους, νέοι κανονισμοί στην οικονομία, δυσκολίες με συμμάχους λόγω περιορισμών στις εισαγωγές ή λόγω εθνικών επιδοτήσεων κ.ά.). Προβλήματα δηλαδή που είχαν ξαναεμφανιστεί στο παρελθόν και προκάλεσαν την επαναστατική στροφή στην οικονομία της αγοράς.