Κομισιόν: Διαρκής η μάστιγα των φυτοφαρμάκων στην ΕΕ

Σταθερές κατά μέσον όρο παρέμειναν την περασμένη δεκαετία οι πωλήσεις των φυτοφαρμάκων στις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα στοιχεία που ανακοίνωσε την Τετάρτη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA) βασιζόμενος σε δεδομένα της Eurostat είναι απογοητευτικά για τη βιοποικιλότητα της Γηραιάς Ηπείρου και για την υγεία των πολιτών της τον υπέροχο 21ο αιώνα που ήδη διανύει την τρίτη δεκαετία του: 350.000 τόνοι ήταν η ετήσια κατανάλωση από τους «27» την περίοδο 2011-2020.

Ο Οργανισμός απηύθυνε έκκληση στις εθνικές κυβερνήσεις για να μειώσουν την κατανάλωση φυτοφαρμάκων, τα οποία εξακολουθούν να πωλούνται νομίμως και ευρέως στην Ευρώπη παρά τη βεβαιωμένη καταστροφή που επιφέρουν στα εδάφη που καλλιεργούν, στο νερό που πίνουν και στον αέρα που αναπνέουν οι Ευρωπαίοι. Και παρά τις απαγορεύσεις από πολλές εθνικές κυβερνήσεις.

Δεν είναι η αυστηρή νομοθεσία που λείπει από την ΕΕ. Η ατραζίνη για παράδειγμα, ένα πολύ επιβαρυντικό για τα υπόγεια ύδατα και ανθεκτικό ζιζανιοκτόνο (περισσότερο γνωστό επειδή αλλάζει το φύλο των βατράχων, μετατρέποντας τους αρσενικούς σε θηλυκούς) έχει απαγορευθεί στην ΕΕ από το 2007. Και όμως, ο μεγαλύτερος αριθμός υπερβάσεων που κατέγραψε η έρευνα του ΕΕΑ την περασμένη δεκαετία αφορούσε την ατραζίνη, που παρά την απαγόρευσή της πωλούνταν νομίμως, με τις κυβερνήσεις που την απαγορεύουν να εισπράττουν το νόμιμο ΦΠΑ.

ΕΕ: Βέλτιστες πρακτικές για μείωση της χρήσης των χημικών φυτοφαρμάκων

Τα ευάλωτα παιδιά

«Για τον άνθρωπο η έκθεση σε χημικά φυτοφάρμακα, κυρίως μέσω των τροφίμων αλλά και του αέρα σε περιοχές εντατικής γεωργίας, συνδέεται με την ανάπτυξη καρδιακών, αναπνευστικών και νευρολογικών παθήσεων και με την ανάπτυξη καρκίνων», υπογραμμίζεται στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

Είναι δα εμπειρική η παρατήρηση της εκτίναξης των κρουσμάτων καρκίνου στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας τις τελευταίες δεκαετίες. Εκεί όπου οι κάτοικοι των μολυσμένων μεγαλουπόλεων διοργανώνουν αποδράσεις για «αναπνεύσουν λίγο καθαρό αέρα» και να απολαύσουν τη φύση.

«Είναι ανησυχητική η παρατήρηση ότι όλα τα ελεγχόμενα φυτοφάρμακα ανιχνεύθηκαν σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε παιδιά από όσο στους ενήλικες», σημειώνει ο ΕΕΑ. Σε επιμέρους εργαστηριακές μελέτες που διεξήχθησαν στην Ισπανία, τη Λετονία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και την Ολλανδία την περίοδο 2014-2021 ανιχνεύθηκαν τουλάχιστον δύο επικίνδυνα για την υγεία φυτοφάρμακα στους οργανισμούς του 84% των πολιτών.

«Η ρύπανση από φυτοφάρμακα οδηγεί σε απώλεια της βιοποικιλότητας σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο. Προκαλεί σημαντική μείωση των πληθυσμών των εντόμων, απειλώντας τον ουσιαστικό ρόλο τους στην παραγωγή καρπών», σημειώνει ο ευρωπαϊκός Οργανισμός. Και μνημονεύει μια πρόσφατη γερμανική μελέτη, η οποία διαπίστωσε μείωση κατά 76% των ιπτάμενων εντόμων σε προστατευόμενες περιοχές σε μια περίοδο 27 ετών. Η γερμανική μελέτη θεωρεί ότι τα φυτοφάρμακα ευθύνονται ως επί το πλείστον για τη μείωση του πληθυσμού των χρήσιμων για τις γεωργικές καλλιέργειες εντόμων.

Γαλλία και Γερμανία στο στόχαστρο

Είναι απογοητευτική η διαπίστωση της έρευνας ότι η μεγαλύτερη κατανάλωση φυτοφαρμάκων σε απόλυτους αριθμούς και η μεγαλύτερη αύξηση της χρήσης τους την περίοδο 2011-2020 κατεγράφη στις μεγάλες σε έκταση και μεγαλύτερες σε πληθυσμό (και επίσης ισχυρότερες οικονομικά και θεσμικά) χώρες της ΕΕ, στη Γερμανία και στη Γαλλία.

Οι δύο αυτές χώρες μαζί με τις επίσης μεγάλες σε έκταση και συγκριτικά πλούσιες Ισπανία και Ισπανία καταναλώνεται η μεγαλύτερη ποσότητα παρασιτοκτόνων και επιβαρυντικών για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο λιπασμάτων στην Ευρώπη. Πρόκειται άλλωσε για τις τέσσερις μεγαλύτερες γεωργικές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου.

Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση στην κατανάλωση απαγορευμένων και επικίνδυνων χημικών φυτοφαρμάκων παρατηρήθηκε στη Λετονία και στην Αυστρία. Αντίθετα, σε 11 χώρες σημειώθηκε μείωση των πωλήσεων και της χρήσης φυτοφαρμάκων. Ουσιαστικότερες μειώσεις καταγράφηκαν στη Δημοκρατία της Τσεχίας, στην Πορτογαλία και στη Δανία.

Τα ευχολόγια της European Green Deal

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, στο 83% των γεωργικών εδαφών από τα οποία οι ειδικοί πήραν δείγματα σε μια μελέτη που πραγματοποίησαν το 2019, εντοπίστηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Ο Οργανισμός απευθύνει έκκληση στις κυβερνήσεις των «27» να εφαρμόσουν τη νομοθεσία που οι ίδιες έχουν υιοθετήσει και να μειώσουν την εξάρτηση του αγροτικού τους τομέα από τα φυτοφάρμακα, δημιουργώντας κίνητρα για την ανάπτυξη άλλων μοντέλων γεωργικής παραγωγής και ανάπτυξης, όπως είναι οι αγροοικολογικές καλλιέργιες.

Σημειωτέον ότι η περιβόητη Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal) για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την απεξάρτηση από τον άνθρακα έχει συμπεριλάβει στους στρατηγικούς της στόχους για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας τη μείωση κατά 50% έως το έτος 2030 της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων. Ειδικότερα προβλέπει τη μείωση κατά 50% των πλέον βλαβερών για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον παρασιτοκτόνων και την αύξηση των οργανικών καλλιεργειών σε ποσοστό τουλάχιστον 25% επί των συνολικών καλλιεργούμενων εδαφών στην ΕΕ.