Ρωσία: Η μάχη να συγκρατηθεί το ρούβλι ανέδειξε τις ρωγμές στην ελίτ του Κρεμλίνου

Μπορεί οι προσπάθειες για να διασωθεί το ρούβλι από την κατακρήμνιση την περασμένο εβδομάδα να απέδωσαν καρπούς με μια σειρά παρεμβάσεις -τουλάχιστον προς το παρόν- ωστόσο παράλληλα αποκάλυψαν κάτι που τεχνηέντως επιχειρούν να αποκρύψουν στο Κρεμλίνο: το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα πολιτικής μεταξύ της ελίτ των Ρώσων αξιωματούχων.

Καθώς το νόμισμα πλησίαζε στο επίπεδο των 100 ρουβλίων ανά δολάριο, οι αρχές ξεκίνησαν δράση. Αλλά στο παρασκήνιο η επιχείρηση διάσωσης έδειξε μια κυβέρνηση που σπάνια ήταν τόσο διχασμένη σε θέματα κρίσιμων οικονομικών προτεραιοτήτων. Μια ευπάθεια τη στιγμή που η χώρα προσπαθεί να συντηρήσει τη μεγαλύτερη σύγκρουση στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το «παραθυράκι» στο πλαφόν που φέρνει δισ. στα ρωσικά ταμεία

Όπως επισημαίνει το Bloomberg, οι προσπάθειες να συγκρατηθεί το ρούβλι επικεντρώθηκαν τόσο στο τι προκάλεσε την πτώση όσο και στο τι πρέπει να γίνε γι’ αυτό. Μετά από μακρά  προειδοποιήσεις για επιδείνωση των εμπορικών μεγεθών και υψηλές κρατικές δαπάνες, η κεντρική τράπεζα με επικεφαλής την Ελβίρα Ναμπιουλίνα ανακοίνωσε ότι θα απέχει από αγορές σε ξένο συνάλλαγμα και στη συνέχεια συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση την Τρίτη που οδήγησε σε μια επιθετική αύξηση των επιτοκίων.

Η κατάρρευση στο ρούβλι προκαλεί ρωγμές στο Κρεμλίνο – Στη… σέντρα η Ναμπιουλίνα

Πρωταγωνιστής αστάθειας

Στο επίκεντρο της διαμάχης στους κόλπους του Κρεμλίνο βρίσκεται ένα νόμισμα που ήταν το πιο ασταθές στον κόσμο φέτος, αφήνοντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να επιδιώκουν μια ριζική λύση όπως οι έλεγχοι κεφαλαίων, αλλά με μικρή συναίνεση για το πώς και πότε θα τα εφαρμόσουν.

Με το ρούβλι να βρίσκεται σε κλοιό ισχυρών πιέσεων στις αρχές της εβδομάδας, ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν έριξε την ευθύνη στην Τράπεζα της Ρωσίας για την «ήπια» νομισματική πολιτική της.

«Η ρωσική κεντρική τράπεζα φαίνεται να παρασύρεται στο να «αποδείξει την υπευθυνότητάς της» απαντώντας στην κριτική από κυβερνητικούς οικονομολόγους και υπουργούς», ανέφεραν σε έκθεσή τους οι αναλυτές της Commerzbank AG: «Η αντίδρασή της να συμμορφωθεί με την απαιτούμενη δράση θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο από έναν από τους μοναδικούς εναπομείναντες αξιόπιστους θεσμούς της σημερινής Ρωσίας».

Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg οι συζητήσεις για τους ελέγχους κεφαλαίων πυροδότησαν επίσης κόντρας μεταξύ του υπουργού Οικονομικών Άντον Σιλουάνοφ – ο οποίος υποστήριζε τις σκληρές υποχρεωτικές πωλήσεις ξένων εσόδων για τους εξαγωγείς- με την κεντρική τράπεζα.

Σε διάστημα λίγων ημερών, το ρούβλι βρισκόταν σε ανάκαμψη, ειδικά όταν η αγορά έμαθε ότι οι αυστηρότεροι έλεγχοι κεφαλαίων επανήλθαν στην ατζέντα της κυβέρνησης. Σύντομα εγκατέλειψε τις τάξεις των νομισμάτων που έχουν υποχωρήσει όπως το πέσο της Αργεντινής και η τουρκική λίρα, για να καταγράψει την καλύτερη απόδοση στον κόσμο με άνοδο περίπου 6% έναντι του δολαρίου.

Το άρθρο-παρέμβαση

Ο Maxim Oreshkin, οικονομικός βοηθός του Πούτιν και πρώην τραπεζίτης στη ρωσική μονάδα της Societe Generale SA, είχε γράψει μια στήλη για ένα κρατικό πρακτορείο ειδήσεων που δεν ανέφερε ούτε πόλεμο ούτε κυρώσεις. Δημοσιεύτηκε κοντά στην κορύφωση της πτώσης του ρουβλίου, υποστήριξε ένα «ισχυρό» εθνικό νόμισμα για να βοηθήσει τον μετασχηματισμό της οικονομίας και δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι εναπόκειται στην κεντρική τράπεζα να χρησιμοποιήσει «όλα τα απαραίτητα εργαλεία για την ομαλοποίηση της κατάστασης στο εγγύς μέλλον».

Στις συζητήσεις για τα capital controls, η Ναμπιουλίνα διαφώνησε ανοικτά με τον  Σιλουάνοφ, ο οποίος έγινε υπουργός Οικονομικών μετά την αποχώρηση του προκατόχου του από την κυβέρνηση το 2011 λόγω δημόσιας διαμάχης με τον τότε πρόεδρο Νμίτρι Μεντβέντεφ για τις στρατιωτικές δαπάνες.

Ο Σιλουάνοφ αρχικά τάχθηκε υπέρ της αναγκαστικής μετατροπής από εξαγωγείς έως και του 90% των ξένων εσόδων τους, ένα αυστηρό μέτρο στο οποίο αντιτίθεται η Τράπεζα της Ρωσίας, είπαν οι πηγές στο Bloomberg, οι οποίες ωστόσο δεν κατονομάζονται .

Άλλοι παρόντες στις συναντήσεις, όπως ο υπουργός Οικονομίας Μαξίμ Ρεσέτνικοφ, δεν πήραν ισχυρή θέση και τελικά τάχθηκαν με τον Όρεσκιν κατά της κεντρικής τράπεζας.

Η απόφαση – που ελήφθη πριν συναντηθούν οι κορυφαίοι αξιωματούχοι με τον Πούτιν – ήταν να σταματήσουν οι υποχρεωτικοί περιορισμοί και αντ ‘αυτού να προετοιμαστούν συστάσεις για τους εξαγωγείς να παραδώσουν περισσότερα από τα ξένα έσοδά τους για να βοηθήσουν στη σταθεροποίηση του ρουβλίου. Οι επίσημοι έλεγχοι κεφαλαίων μπορεί να εξακολουθήσουν να είναι μια επιλογή εάν η υποτίμηση επιδεινωθεί ξανά, είπαν οι πηγές.

«Οι συζητήσεις γύρω από το ρούβλι απέδειξαν ότι η επιρροή στην οικονομία μετατοπίζεται από την κυβέρνηση στις εταιρείες, των οποίων οι αποφάσεις κατευθύνουν το νόμισμα περισσότερο από πριν. […] Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο, η Τράπεζα της Ρωσίας πρέπει να αλλάξει τα επιτόκιά της πιο επιθετικά από ποτέ, καθώς τα υψηλότερα επιτόκια δεν προσελκύουν πλέον ροές από ξένους επενδυτές ομολόγων» σχολίασε στο Bloomberg ο ρώσος οικονομολόγος, Alexander Isakov.

«Η αστάθεια του ρουβλίου ενισχύεται από τη χαμηλότερη ρευστότητα της αγοράς συναλλάγματος και τη μη τακτική μετατροπή από τους εξαγωγείς», ανέφεραν σε έκθεσή τους οι αναλυτές της Raiffeisenbank, θέτοντας το «δίκαιο εύρος» του ρωσικού νομίσματος όπως υπονοείται από τα θεμελιώδη μεγέθη στα 85 έως 95 ανά δολάριο.

Για τον Oleg Vyugin, πρώην ανώτατο στέλεχος της κεντρικής τράπεζας και του υπουργείου Οικονομικών, οι «μονομαχίες» αυτής της εβδομάδας αντικατοπτρίζουν τη δυσκολία της κίνησης κεφαλαίων που γίνεται όλο και πιο σκοτεινή, μέσω εμπόρων που δανείζονται και πληρώνουν τους εξαγωγείς σε ρούβλια, αλλά εισπράττουν έσοδα σε σκληρό νόμισμα. Η διαφορά οδηγεί σε απροσδόκητο κέρδος για μεσάζοντες εκτός της εμβέλειας της κυβέρνησης, είπε.

Το αποτέλεσμα είναι «φυγή κεφαλαίων μέσω εξαγωγών» σε μια εποχή που το εμπόριο γίνεται ήδη πολύ λιγότερο δολαριοποιημένο, υπογράμμισε ο Vyugin. Η πρόταση για υποχρεωτικές πωλήσεις νομισμάτων σημαίνει ότι το υπουργείο Οικονομικών «δεν κατανοούσε πλήρως το πρόβλημα, αλλά η κεντρική τράπεζα είδε ότι τέτοιοι έλεγχοι ήταν δυνατοί αλλά θα ήταν δύσκολο να επιβληθούν», κατέληξε.