Απασχόληση συνταξιούχων και υποβολή δήλωσης – Εγκύκλιος e-ΕΦΚΑ

Με τη νέα εγκύκλιο 28/2024 του e-ΕΦΚΑ, κοινοποιούνται τα προβλεπόμενα από τις διατάξεις της με αρ. Δ.15/Δ’/14831/26.02.2024 Κοινής Υπουργικής Απόφασης με την οποία, μεταξύ άλλων, εξειδικεύονται ζητήματα που αφορούν

• την ανάληψη απασχόλησης από συνταξιούχους ή υποψήφιους συνταξιούχους εξ ιδίου δικαιώματος του e-ΕΦΚΑ με υποχρέωση ασφάλισης στον Φορέα, ως

• μισθωτοί ή
• μη μισθωτοί,

σχετικά με την λειτουργία ηλεκτρονικής υπηρεσίας δήλωσης απασχόλησης των συνταξιούχων, καθώς και

• τις κυρώσεις σε περιπτώσεις μη εμπρόθεσμης υποβολής της δήλωσης απασχόλησης.

Επισημαίνεται ότι έχει ενεργοποιηθεί, στον ιστότοπο του ΕΦΚΑ, η ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα «Δήλωση Απασχόλησης Συνταξιούχων», από τον περασμένο Φεβρουάριο.

Πρόσθετα η εγκύκλιος αποσαφηνίζει τα χρονικά διαστήματα, κατά τα οποία θεωρείται εμπρόθεσμη η ηλεκτρονική υποβολή μιας τέτοιας δήλωσης.

Επίσης επισημαίνεται ότι τη σχετική υποχρέωση έχουν μόνο οι συνταξιούχοι εξ ιδίου δικαιώματος, που συνεχίζουν να εργάζονται.

Ειδικότερα:

• Όσοι εργάζονταν τη χρονική περίοδο 1η Ιανουαρίου – 1η Μαρτίου 2024 και διέκοψαν την εργασία τους, οφείλουν να υποβάλουν σχετική ηλεκτρονική δήλωση έως την 31η Ιουλίου, δηλαδή το αργότερο τέσσερις μήνες μετά την έναρξη εφαρμογής του εν λόγω μέτρου.
• Όσοι αναλαμβάνουν εργασία, μετά την 1η Μαρτίου, οφείλουν να υποβάλουν τη σχετική ηλεκτρονική αίτηση:

• έως την τελευταία μέρα του μήνα ανάληψης της απασχόλησης.
• Εναλλακτικά μπορούν να πράξουν το ίδιο μέχρι την τελευταία μέρα του μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης εάν δεν έχει υπάρξει διακοπή της απασχόλησής τους.

Διαδικασία

Εάν υπάρχει η υποχρέωση ασφάλισης μη μισθωτού, τότε πρέπει να υποβάλλεται αίτηση εγγραφής / επανεγγραφής στον ΕΦΚΑ, ηλεκτρονικά ή με φυσική παρουσία στην αρμόδια υπηρεσία του Φορέα, στην περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος δεν είναι ήδη εγγεγραμμένος για τη δραστηριότητα που αναλαμβάνει.

Η διαδικασία πρέπει να ακολουθείται από το σύνολο των συνταξιούχων εργαζόμενων, για να μπορεί να εντοπιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει να καταβάλλεται εισφορά ή πόρος υπέρ ΕΦΚΑ, ως παρακράτηση των μηνιαίων αποδοχών

Πίνακας προθεσμιών εμπρόθεσμης δήλωσης, απασχόλησης συνταξιούχου εξ ιδίου δικαιώματος και κυρώσεις:

Πίνακας 1

Νομοθετικό πλαίσιο

1. Οι διατάξεις του άρθρου 114 ν. 5078/2023, με το οποίο αντικαθιστά το άρθρο 20 του ν. 4387/2016.
2. Η με αριθμ. Δ.15/Δ’/14831/26.02.2024 Κοινή Υπουργική Απόφαση (Β’1391), για εφαρμογή του άρθρου 20 του 4387/2016, όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση με το άρθρο 114 του ν. 5078/2023.
3. Οι υπ. αρ. 1, 7, 10 και 11/2024 εγκύκλιες οδηγίες του e-ΕΦΚΑ, για εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων, με τις οποίες:

• γνωστοποιήθηκε το νέο θεσμικό πλαίσιο που διέπει, από 1.1.2024, τους απασχολούμενους συνταξιούχους εξ ιδίου δικαιώματος (λόγω γήρατος/αναπηρίας) και
• παρασχέθηκαν οδηγίες για την εφαρμογή του ως προς

• τις καταβαλλόμενες εισφορές και
• την θέσπιση πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ, μη ανταποδοτικού χαρακτήρα

που βαρύνει τους συνταξιούχους οι οποίοι παράλληλα έχουν απασχόληση ή ασκούν δραστηριότητα ή έχουν ιδιότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ ως

Καταργούμενες διατάξεις

Στο άρθρο 156 του νόμου παρατίθενται οι καταργούμενες διατάξεις. Η καταργούμενη διάταξη που σχετίζεται με την εφαρμογή του κοινοποιούμενου άρθρου 114 αναφέρεται στην περ. η και είναι η παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 2676/1999 (Α’1).

Έναρξη ισχύος

Η ισχύς του άρθρου 114 αρχίζει την 1η.1.2024. Ειδικά η παράγραφος 7 που αναφέρεται στην αξιοποίηση του χρόνου απασχόλησης, ισχύει αναδρομικά από την 13η.5.2016 (Ενότητα Ε’ – έναρξη ισχύος, άρθρο 195 παρ. 7).

Παρουσίαση των οδηγιών της εγκυκλίου 28/2024

Πεδίο Εφαρμογής

Οι ήδη συνταξιούχοι του e-ΕΦΚΑ καθώς και τα πρόσωπα που υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ:

α. λόγω γήρατος

β. λόγω αναπηρίας (από κοινή νόσο, εργατικό ατύχημα, ατύχημα εκτός εργασίας, επαγγελματική νόσο)

γ. γήρατος λόγω αναπηρίας του ν. 612/1977 (Α’ 164) και των νόμων που παραπέμπουν σε αυτόν,

δ. του τρίτου εδαφίου της περ. α’ της παρ. 1 των άρθρων 1 και 26 του π.δ. 169/2007 (Α’ 210), και από 01.01.2024 ανέλαβαν ή αναλαμβάνουν, υποχρεωτικώς υπακτέα, στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ απασχόληση/δραστηριότητα ή ιδιότητα, υποχρεούνται να δηλώσουν την έναρξη αυτής στον e-ΕΦΚΑ καθώς και τυχόν συνδρομή ιδιότητας που αποκλείει την καταβολή πόρου ή την καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς και πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ.

Προθεσμία εμπρόθεσμης δήλωσης της έναρξης απασχόλησης

1. Τα πρόσωπα του πεδίου εφαρμογής που ανέλαβαν υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ απασχόληση

– οποτεδήποτε και συνεχίζουν να απασχολούνται την 01.03.2024 ή

– από 01.01.2024 και διέκοψαν την απασχόλησή τους μέχρι την 01.03.2024 υποχρεούνται να δηλώσουν την έναρξη της απασχόλησής τους εντός τεσσάρων (4) μηνών από την έναρξη ισχύος (01.03.2024) της αρ. Δ.15/Δ’/14831/26.02.2024 ΚΥΑ.

2. Τα πρόσωπα του πεδίου εφαρμογής που αναλαμβάνουν υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ απασχόληση από 01.03.2024 και μετέπειτα, υποχρεούνται να δηλώσουν την έναρξη της απασχόλησής τους μέχρι την τελευταία ημέρα του μήνα ανάληψης της απασχόλησης ή μέχρι την τελευταία ημέρα του μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης χωρίς διακοπή της απασχόλησής τους.

Επισημαίνεται ότι οι Ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι και αγρότες, με υποχρέωση ασφάλισης, ως Μη Μισθωτοί, πριν ή μετά την υποβολή δήλωσης στην ηλεκτρονική υπηρεσία «Δήλωση Απασχόλησης Συνταξιούχων», έχουν υποχρέωση εγγραφής/επανεγγραφής/ μεταβολής στο μητρώο μη μισθωτών.

Ειδικότερα, εφόσον προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης Μη Μισθωτού, πρέπει να υποβάλλεται Αίτηση Εγγραφής/Επανεγγραφής στον Φορέα (άρθρο 22 ν.4892/2022), ηλεκτρονικά μέσω του ιστότοπου του e-ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr) ή με φυσική παρουσία, στην αρμόδια Υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ σε περίπτωση που δεν είναι ήδη εγγεγραμμένοι για την δραστηριότητα αυτή.

Ηλεκτρονική υπηρεσία Δήλωσης Απασχόλησης Συνταξιούχων

Για την υποβολή της δήλωσης απασχόλησης λειτουργεί, από 26/2/2024, στον ιστότοπο του e– ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr/Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες/Συνταξιούχοι) η ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα «Δήλωση Απασχόλησης Συνταξιούχων».

Η είσοδος στην ηλεκτρονική πλατφόρμα πραγματοποιείται κατόπιν αυθεντικοποίησης με τη χρήση των κωδικών – διαπιστευτηρίων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης (taxisnet).

Στην ηλεκτρονική υπηρεσία δηλώνονται υπεύθυνα:

1. Στοιχεία έναρξης απασχόλησης – Χαρακτηριστικά απασχόλησης/συνταξιοδότησης – Η συνδρομή των προϋποθέσεων για εξαίρεση από την υποχρέωση καταβολής πόρου υπέρ e- ΕΦΚΑ ή εξαίρεσης καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ.
2. Στοιχεία διακοπής απασχόλησης – Παύση ισχύος των προϋποθέσεων εξαίρεσης από την καταβολή εισφορών ή/και πόρου.

Τα προαναφερθέντα πρόσωπα που υποχρεούνται στην υποβολή δήλωσης απασχόλησης συνταξιούχου, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, πρέπει να δηλώσουν σε αυτήν και τη διακοπή της απασχόλησής τους ή την παύση ισχύος των προϋποθέσεων εξαίρεσής τους από την καταβολή εισφορών και πόρου ή πόρου.

Η δήλωση υποβάλλεται μέχρι το τέλος του μήνα διακοπής της απασχόλησης ή παύσης ισχύος των προϋποθέσεων εξαίρεσης από την καταβολή πόρου ή εισφοράς και πόρου.

Παράλειψη ή εκπρόθεσμη υποβολή δήλωσης της απασχόλησης και χρηματική κύρωση.

Παράλειψη ή εκπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για την έναρξη της απασχόλησης επιφέρει χρηματική κύρωση ίση με δώδεκα (12) μηνιαίες κύριες και επικουρικές συντάξεις. Όσα πρόσωπα έχουν δηλώσει την έναρξη της απασχόλησής τους στο Φορέα με άλλο τρόπο (π.χ. υποβολή χειρόγραφης αίτησης/δήλωσης στις κατά τόπους του e-ΕΦΚΑ) οφείλουν να επαναλάβουν τη σχετική δήλωση ηλεκτρονικά στην πλατφόρμα.

Για τον προσδιορισμό του ποσού λαμβάνεται υπόψη το πληρωτέο ποσό της σύνταξης του μήνα διαπίστωσης της παράβασης.

Η παράλειψη ή εκπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης διαπιστώνεται είτε με διασταύρωση των στοιχείων των ΑΠΔ και του Μητρώου μη μισθωτών με την ηλεκτρονική πλατφόρμα δήλωσης απασχόλησης, είτε από επιτόπιους ελέγχους.

Επιβολή χρηματικής ποινής

Ειδικότερα, η ανωτέρω χρηματική κύρωση επιβάλλεται :

– Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παράλειψη ή εκπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης σύμφωνα με τα οριζόμενα και μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών ή/και πόρου για το διάστημα της απασχόλησης, το αρμόδιο όργανο του e-ΕΦΚΑ για τον καταλογισμό των ασφαλιστικών εισφορών καταλογίζει τις ασφαλιστικές εισφορές και το ποσό του πόρου υπέρ e- ΕΦΚΑ, καθώς και τη χρηματική κύρωση των δώδεκα μηνιαίων κύριων και επικουρικών συντάξεων.

– Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παράλειψη ή εκπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης απασχόλησης σύμφωνα με τα οριζόμενα, αλλά προκύπτει ότι έχει υποβληθεί ΑΠΔ, στην οποία περιλαμβάνεται ο απασχολούμενος ως συνταξιούχος ή έχει γίνει εγγραφή του απασχολούμενου συνταξιούχου στο μητρώο μη μισθωτών του e-ΕΦΚΑ, ανεξαρτήτως εάν έχει καταβληθεί ο πόρος, ο απασχολούμενος συνταξιούχος ειδοποιείται από τον e– ΕΦΚΑ για την υποχρέωσή του να προβεί στη δήλωση της απασχόλησης εντός δεκαπέντε (15) εργασίμων ημερών. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης επιβάλλεται η χρηματική κύρωση των δώδεκα μηνιαίων κύριων και επικουρικών συντάξεων από τα αρμόδια όργανα του e-ΕΦΚΑ.

Το ποσό της οφειλής δύναται να αποπληρωθεί με παρακράτηση έως ενός τετάρτου (1/4) από την κύρια σύνταξη και με συμψηφισμό σύμφωνα με το άρθρο 46 του ν. 4670/2020 από την επικουρική. Άλλως, εισπράττεται σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν. 4978/2022).

Παραδείγματα:

• Συνταξιούχος του e-ΕΦΚΑ από το 2021 που δραστηριοποιείται ως ελεύθερος επαγγελματίας από τον 7/2024 (μετά την έναρξη ισχύος της ΚΥΑ) με δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του π. ΟΑΕΕ. Ο εν λόγω συνταξιούχος έχει υποχρέωση έως 31.07.2024 να δηλώσει την απασχόλησή του αυτή στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
• Συνταξιούχος του e-ΕΦΚΑ από το 2021 προσλαμβάνεται στις 10.07.2024, ως μισθωτός σε εργοδότη που εδρεύει στην Ελλάδα. Ο εν λόγω συνταξιούχος έχει υποχρέωση έως 31.07.2024 να δηλώσει την απασχόλησή του αυτή στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
• Τα πρόσωπα που απασχολούνται σε εργοδότες (ατομικές επιχειρήσεις) με τους οποίους είναι σύζυγοι ή συγγενείς μέχρι β’ βαθμού ασφαλίζονται στο τ. Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. και στο τ. Ε.Τ.Ε.Α.Μ. υποχρεωτικά αλλά όχι και αυτοδίκαια, με την προϋπόθεση ότι για την εργασία τους αυτή δεν υπάγονται υποχρεωτικά ή προαιρετικά στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ή επικουρικής ασφάλισης. Αυτό σημαίνει ότι για να αρχίσει και να τελειώσει η ασφαλιστική σχέση των προσώπων αυτών, θα πρέπει να αναγγελθεί έγγραφα στον Φορέα η έναρξη και η διακοπή της απασχόλησης από το απασχολούμενο πρόσωπο ή από τον αποδέκτη των υπηρεσιών του.

Από την στιγμή που θα γίνει αναγγελία της έναρξης, η ασφάλιση είναι υποχρεωτική σε όλα τα στάδια αυτής μέχρι την αναγγελία της διακοπής.

Συνεπώς, συνταξιούχος εξ ιδίου δικαιώματος που θα απασχοληθεί σε εργοδότη (ατομική επιχείρηση) με τον οποίο είναι σύζυγος ή συγγενής μέχρι β’ βαθμού, εφόσον δεν υπάγεται υποχρεωτικά ή προαιρετικά στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, από την στιγμή που θα γίνει αναγγελία της έναρξης, και μέχρι την αναγγελία της διακοπής, έχει υποχρέωση ασφάλισης στο τ. Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. και στο τ. Ε.Τ.Ε.Α.Μ και υποχρέωση δήλωσης της απασχόλησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.

• Συνταξιούχος εξ ιδίου δικαιώματος που θα εργαστεί στον χώρο του θεάματος ακροάματος είτε με εξαρτημένη εργασία (ν. 1210/1981), είτε ως αυτοτελώς απασχολούμενος (άρθρα 4 έως 10 του ν.1296/1982) έχει υποχρέωση ασφάλισης στο τ. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. και υποχρέωση δήλωσης της απασχόλησης αυτής στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
• Συνταξιούχος εξ ιδίου δικαιώματος, που ταυτόχρονα λαμβάνει αμοιβή ως μέλος Δ.Σ. Ανώνυμης Εταιρείας, έχει την υποχρέωση να καταβάλλει εισφορές σύμφωνα με το άρθρο 38 του ν. 4387/2016, και ταυτόχρονα να δηλώσει την απασχόλησή του αυτή στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
• Συνταξιούχος λόγω θανάτου του e-ΕΦΚΑ προσλαμβάνεται μετά την 01.01.2024, ως μισθωτός σε εργοδότη που εδρεύει στην Ελλάδα. Ο εν λόγω συνταξιούχος δεν έχει υποχρέωση να δηλώσει την απασχόλησή του αυτή στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, αφού δεν είναι συνταξιούχος του e-ΕΦΚΑ από ίδιο δικαίωμα.
• Συνταξιούχος του e-ΕΦΚΑ (π. ΟΓΑ) από τον 7ο/2024 που συνεχίζει την δραστηριότητά του ως αγρότης ειδικού καθεστώτος αποκομίζοντας εισόδημα απ’ αυτήν. Ο εν λόγω συνταξιούχος έχει υποχρέωση έως 31.07.2024 να δηλώσει την απασχόλησή του στην ηλεκτρονική πλατφόρμα καθώς και την εξαίρεσή του από την καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς και πόρου.
• Συνταξιούχος του Δημοσίου από το 2023 και από τον 7ο/2024 αποκτά εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα. Ο εν λόγω συνταξιούχος έχει υποχρέωση έως 31.07.2024 να δηλώσει την απασχόλησή του στην ηλεκτρονική πλατφόρμα καθώς και την εξαίρεσή του ή μη από την καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς και πόρου αναλόγως του ύψους του εισοδήματός του από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα. Εφόσον αυτό υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων ευρώ (10.000 €) υποχρεούται σε καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς και πόρου.
• Συνταξιούχος e-ΕΦΚΑ (π. ΙΚΑ ΕΤΑΜ) λόγω γήρατος από τον 2/2018, που συμμετέχει ως μέλος σε πολυπρόσωπη ΙΚΕ. Ο εν λόγω συνταξιούχος δεν έχει υποχρέωση ασφάλισης ως μη μισθωτός και ως εκ τούτου δεν πρέπει να υποβάλλει δήλωση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για τη δραστηριότητα που ασκεί.

* Ο κ. Παλαιολόγος Ι Λιάζος είναι Οικονομολόγος Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών