Οι εμβληματικοί πολιτισμοί της Εποχής του Χαλκού (3,200/3,000-1,100 π.Χ.) στο Αιγαίο δηλ. ο Κυκλαδικός, ο Μινωικός, και ο Ελλαδικός έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση βασικών πολιτισμικών και κοινωνικών καινοτομιών όπως η αστικοποίηση, οι σύνθετες κοινωνικές δομές, η τεχνολογική και η αγροτική εξειδίκευση καθώς και η ανάπτυξη της γραφής, που επηρέασαν σημαντικά τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Η αυξανόμενη οικονομική και πολιτιστική δράση που αναπτύχθηκε στο Αιγαίο κατά την Εποχή του Χαλκού σύμφωνα με πολλούς μελετητές έθεσε τις βάσεις για τα σύγχρονα οικονομικά συστήματα – συμπεριλαμβανομένου του καπιταλισμού, των πολιτικών και οικονομικών ανταλλαγών και του παγκόσμιου εμπορίου.
Στην μελέτη (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0092867421003706) που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό CELL αναλύσαμε τα αρχαιότερα γονιδιώματα (το σύνολο του γενετικού υλικού δηλ. του DNA που βρίσκεται στον πυρήνα των κυττάρων) αυτής της περιόδου. Χρησιμοποιώντας μεθόδους πληθυσμιακής γενετικής και μηχανικής μάθησης ανοίξαμε την πόρτα για την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε δεδομένα παλαιογονιδιωματικής με σκοπό την ανασύσταση της δημογραφικής ιστορίας παρελθόντων πληθυσμών. Η κύρια πρόκληση για την ομάδα μας συνίστατο στο να υπερπηδήσει προβλήματα μηχανικής μάθησης που σχετίζονται με τις ιδιότητες του αρχαίου DNA. Το αρχαίο DNA σε σύγκριση με γενετικό υλικό που μελετάται από σύγχρονους ανθρώπους είναι κατακερματισμένο και χημικά τροποποιημένο λόγω των ταφονομικών συνθηκών (π.χ. υγρασία, θερμοκρασία, pH). Χρειάστηκε να αναλύσουμε δεκάδες δείγματα ανθρώπων της Εποχής του Χαλκού για να μπορέσουμε να εντοπίσουμε έξι δείγματα στα οποία το γενετικό υλικό διατηρήθηκε επαρκώς. Όταν επιλύθηκε αυτό το πρόβλημα, καταφέραμε να δοκιμάσουμε διαφορετικά σενάρια δημογραφικών μεταβολών στην ιστορία του Αιγαίου κατά την Εποχή του Χαλκού.
Η ανάλυση των αρχαίων γονιδιωμάτων έδειξε ότι οι πληθυσμοί του Αιγαίου ήταν γενετικά όμοιοι παρά τον πολιτιστικό τους διαχωρισμό (Κυκλαδικό, Μινωικό, Ελλαδικό) ιδιαίτερα κατά την πρώιμη φάση της Εποχής του Χαλκού (3,200-2,000 π.Χ.) και είχαν γενετική συνέχεια με τους προγενέστερους Νεολιθικούς πληθυσμούς του Ελλαδικού χώρου (6,500-3,300 π.Χ.). Επηρεάστηκαν όμως και από μια σχετικά μικρής κλίμακας μετανάστευση από τα ανατολικά του Αιγαίου. Αυτή η γονιδιακή ροή, αν και σε μικρή κλίμακα, συμπίπτει με πολιτιστικές καινοτομίες που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στο Αιγαίο και επιβεβαιώνει προηγούμενες αρχαιολογικές θεωρίες.
Η ίδια μελέτη για πρώτη φορά καταδεικνύει ότι οι πληθυσμοί της Μέσης Εποχής του Χαλκού (2,000 π.Χ.) διαφέρουν από τους προγόνους τους, επιδεικνύοντας ~ 50% γενετική ομοιότητα με πληθυσμούς από περιοχές βόρεια και ανατολικά της Μαύρης και της Κασπίας Θάλασσας. Η μελέτη μας δείχνει ότι η μετανάστευση από την περιοχή των Στεπών της Ευρασίας που παρατηρείται στην κεντρική Ευρώπη επεκτείνεται γεωγραφικά και έχει επηρεάσει τους πληθυσμούς του Αιγαίου. Οι μετακινήσεις που συντελέστηκαν κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού δηλαδή 4,000 χρόνια πριν συνέβαλαν στη διαμόρφωση του γονιδιώματος των σύγχρονων Ελλήνων. Με βάση τη μελέτη, οι σημερινοί Έλληνες μοιράζονται το 90% της καταγωγής τους με τους πληθυσμούς που ζούσαν στην Βόρεια Ελλάδα πριν από 4,000 χρόνια.
Μέσα από την μελέτη των γονιδιωμάτων μπορέσαμε να μελετήσουμε και άλλες παραμέτρους των αρχαίων κοινωνιών όπως ο βαθμός ενδογαμίας, τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και η παρουσία και η εξέλιξη γενετικών ασθενειών.
Με αυτό τον τρόπο η μελέτη της παλαιογονιδιωματικής προσφέρει πληροφορίες για θέματα όπως οι δομές της οικογένειας και της κοινωνίας που δεν μπορούν εύκολα να διερευνηθούν με άλλο τρόπο αλλά και θέματα που αφορούν στην σύγχρονη ιατρική και γενετική επιστήμη.
*Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας, Διευθύντρια Εργαστηρίου Φυσικής Ανθρωπολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Latest News
Στην κορυφή διεθνώς τα μεταπτυχιακά προγράμματα του ΟΠΑ
Πώς αξιολογήθηκαν τα μεταπτυχιακά του ΟΠΑ με βάση τον έγκυρο διεθνή φορέα αξιολόγησης “Eduniversal Best Masters Rankings” για το 2024
Ελπίδες για ισχυρή ανάκαμψη της Ευρωζώνης στο 2ο εξάμηνο του 2024
Διευρύνεται η διαφορά επιδόσεων ανάμεσα σε ΗΠΑ και άλλες χώρες των G7, σύμφωνα με την Consensus Economics
Συμφωνία Συνεργασίας ΟΠΑ - ΕΥΔΑΠ
Οι δυο οργανισμοί ενώνουν τις δυνάμεις τους στους τομείς της εκπαίδευσης, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας
Μια Τομεακή Ερμηνεία της Έξαρσης του Πληθωρισμού στην Ελλάδα
Από το συνολικό δείκτη τιμών καταναλωτή αλλά και τις τιμές σε διάφορους τομείς, φαίνεται ότι οι τάσεις στην Ελλάδα και την ευρωζώνη κινούνται με διαφορετικό ρυθμό και ένταση
Επίτιμος διδάκτωρ του ΠΑΠΕΙ ο αείμνηστος Ιωάννης Αγγελικούσης
Το δίπλωμα επιδόθηκε στη σύζυγο και στην κόρη του εκλιπόντος
Οι υπηρεσίες φρενάρουν τη μείωση του πληθωρισμού - Τα αίτια
Οι τιμές των υπηρεσιών αντιπροσωπεύουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του συνολικού πληθωρισμού
Μνημόνιο Συνεργασίας Hellenic Hull-Πανεπιστήμιο Πειραιά
Μνημόνιο συνεργασίας για την ενίσχυση της εκπαίδευσης στον τομέα της ναυτασφάλισης υπογράφουν η Hellenic Hull και το Πανεπιστήμιο Πειραιά
Τι προβλέπουν 20 οίκοι για την ελληνική οικονομία το 2024-2025
Σύμφωνα με τη Focus Economics οι επενδύσεις συρρικνώθηκαν λόγω των αυστηρότερων συνθηκών χρηματοδότησης