Η Ευρώπη, ο Ειρηνικός και ο… μικρομεγαλισμός της Γαλλίας

«Είναι ένα κρας-τεστ βασισμένο στην πραγματικότητα όσον αφορά στις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της ΕΕ», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Politico, σχολιάζοντας τη συμφωνία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας και τις συνέπειές της για τους «27».

Ο ίδιος, αν και παραδέχθηκε πως για τους τρεις που υπέγραψαν την AUKUS η Ευρώπη «κατά κάποιο τρόπο δεν αντιμετωπίζεται ως αξιόπιστος εταίρος σε θέματα ασφαλείας», φρόντισε να αποδραματοποιήσει την κατάσταση και να ρίξει τους υψηλούς τόνους που προσπαθεί να επιβάλει κυρίως το Παρίσι: «Δεν θα πρέπει να υπερτιμούμε τη στρατηγική μας για τον Ινδικό και τον Ειρηνικό. Η ΕΕ δεν είναι ένας παίκτης στην περιοχή», είπε.

Ανώμαλη προσγείωση

Είναι φανερό ότι η διαπίστωση του συγκεκριμένου διπλωμάτη έχει στόχο να προσγειώσει εκείνους που… πετούν στα σύννεφα και πιστεύουν πως η Ευρώπη μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην άλλη άκρη του πλανήτη και να κοιτάξει στα μάτια την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Απηχεί δε τις απόψεις πολλών, στις Βρυξέλλες και σε άλλες πρωτεύουσες, που πιστεύουν πολύ απλά ότι η ΕΕ «δεν πρέπει να φυτρώνει εκεί που δεν την σπέρνουν» – και κυρίως, όχι με τρόπο που να προκαλεί αντιδράσεις.

Είναι κάτι, άλλωστε, που μπορεί κανείς να διακρίνει εμφανώς τόσο στη στάση της Γερμανίας όσο και στο πρόσφατο κείμενο που δημοσιοποίησε ο Ζοζέπ Μπορέλ – κατά σύμπτωση, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της AUKUS – και περιγράφει την επιδιωκόμενη στρατηγική της ΕΕ στη συγκεκριμένη περιοχή του πλανήτη. Στρατηγική που απέχει αρκετά από τις θέσεις που υποστηρίζει το Παρίσι, με τις οποίες δείχνει να «φλερτάρει» και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σε άλλη γραμμή το Βερολίνο

Βερολίνο και Μπορέλ, συγκεκριμένα, είναι φανερό ότι επιλέγουν συνειδητά να ρίξουν το κέντρο βάρους τους στην οικονομία και το εμπόριο και όχι στη στρατιωτική παρουσία, αποδεχόμενοι προφανώς ότι εκεί δεν μπορούν ποτέ να έχουν το πάνω χέρι. Επιδιώκουν δε να το κάνουν σε ισορροπημένη βάση, μην αποκλείοντας κανέναν: Ούτε την Κίνα, ούτε την Ιαπωνία, ούτε φυσικά την Ταϊβάν, με την οποία μάλιστα η ΕΕ φιλοδοξεί να συνάψει μια στρατηγικής φύσης συμμαχία για την παραγωγή μικροεπεξεργαστών.

Από αυτή την άποψη, μάλιστα, έχουν κάθε λόγο να ελπίζουν ότι θα ευοδωθεί το αίτημα που υπέβαλε το Πεκίνο – προφανώς ως ρελάνς στην τριμερή συμφωνία – για ένταξη στην CPTPP. Πρόκειται για μια εταιρική σχέση στην οποία συμμετέχουν 11 χώρες – ανάμεσά τους ο Καναδάς και η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, το Μεξικό και η Μαλαισία – και είναι επικεντρωμένη στην οικονομία και το εμπόριο, τα μέτωπα δηλαδή που ενδιαφέρουν κυρίως τη Γερμανία και αρκετούς ακόμη από τους «27».

Οι αυταπάτες των Γάλλων

Η Γαλλία, αντιθέτως, κινδυνεύει να «πνιγεί» μέσα στον μικρομεγαλισμό της. Η εξήγηση είναι απλή: Γνωρίζοντας ότι οικονομικά θα αποτελεί πάντα το δεύτερο βιολί στην Ευρώπη, πίσω από τη Γερμανία, θεώρησε ότι η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ της προσφέρει μια πρώτης τάξης ευκαιρία να βρεθεί στη θέση του Οδηγού». Για να το καταφέρει, όμως, θα πρέπει να μετατοπίσει το κέντρο βάρους από την οικονομία στη γεωπολιτική και να καταφέρει να στρατεύσει στο πλευρό της το Βερολίνο και όσο το δυνατόν περισσότερους εταίρους.

Αυτό ακριβώς επεδίωξαν και επιδιώκουν ο Εμανουέλ Μακρόν και η κυβέρνησή του, έχοντας τη στήριξη σημαντικού τμήματος της γαλλικής ελίτ. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι εξελίξεις στον Ειρηνικό και η συμφωνία AUKUS αντιπροσωπεύουν ένα τεράστιο πλήγμα πρωτίστως για τους Γάλλους και τα σχέδιά τους.

«Είναι πραγματικά εντυπωσιακό και θα προκληθεί σεισμός στο Παρίσι (…) Θα προκληθούν μακροπρόθεσμα αρνητικές επιπτώσεις για το γαλλικό αμυντικό και πολιτικό κατεστημένο – περισσότερες από ό,τι σε μια “συνήθη” διπλωματική διαμάχη», εκτίμησε χαρακτηριστικά ο Μπέντζαμιν Χαντάντ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου, μιλώντας επίσης στο Politico.

Αναζητώντας ρεάλπολιτίκ

Θεωρητικά, βεβαίως, δεν χωράει αμφιβολία πως εάν η Γαλλία κατάφερνε να ενώσει όλη την Ευρώπη, με αποτέλεσμα να εκφράζεται με μια φωνή στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής και να διαθέτει έναν αξιόμαχο ευρωστρατό, τότε η ΕΕ θα μπορούσε πράγματι να μετατραπεί σε ένα ισχυρό και υπολογίσιμο παίκτη στη διεθνή σκηνή – ακόμη και στον Ειρηνικό. Αθροιστικά, εξάλλου, οι «27» διαθέτουν και πολυάριθμες ένοπλες δυνάμεις και υψηλή τεχνολογία και ισχυρή πολεμική βιομηχανία.

Ωστόσο, η πολιτική και η διπλωματία δεν είναι απλή αριθμητική. Και γι’ αυτό, τέτοιου είδους αυθαίρετες και απλοϊκές εξισώσεις δεν μπορούν να λύσουν τα περίπλοκα πραγματικά προβλήματα.

Έτσι, Γαλλία και Μακρόν θα αναγκαστούν, πιθανότατα, να αναθεωρήσουν τη στάση τους και να περιορίσουν τις φιλοδοξίες τους σε μέτωπα που φαντάζουν θεωρητικά πιο εφικτά – όπως η Αφρική και η Μέση Ανατολή. Έστω και χωρίς να το παραδεχτούν.

Ειδάλλως, κινδυνεύουν να γίνουν οι γραφικοί του ευρωπαϊκού «χωριού».