Δεν είναι εύκολο να είσαι πράσινος

Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν, ο Μπόρις Τζόνσον είπε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ότι «όταν ο Κέρμιτ ο βάτραχος τραγούδησε το «Δεν είναι εύκολο να είσαι πράσινος», θέλω να σας πω ότι έκανε λάθος». Λίγες μέρες μετά τα τις δηλώσεις του Τζόνσον, προκλήθηκαν νέα προβλήματα στον τομέα της ενέργειας σε ολόκληρο τον κόσμο, είτε αυτά αφορούσαν τις ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη είτε τις διακοπές ρεύματος στην Κίνα. Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση αλλάζει τα πάντα. Το βασικότερο, όμως, από όλα είναι ότι κάνει το κόστος της πράσινης μετάβασης πιο περίπλοκο.

Ακόμη και πριν από την πανδημία, η παγκόσμια παραγωγή ενέργειας δεν κατάφερε να συμβαδίσει με τη ζήτηση. Η παραγωγή σχιστόλιθου – η κύρια πηγή στον κόσμο για επιπλέον προσφορά πετρελαίου την τελευταία δεκαετία – σημείωσε σημαντική μείωση. Κατά τη διάρκεια του Lockdown, η ζήτηση ενέργειας κατέρρευσε και η έλλειψη εγκαταστάσεων αποθήκευσης οδήγησε τις τιμές του πετρελαίου σε αρνητικά επίπεδα. Οι παραγωγοί μείωσαν τις επενδύσεις κατά 30%, την περσινή χρονιά. Οι παγκόσμιες κεφαλαιακές δαπάνες πετρελαίου και φυσικού αερίου μειώθηκαν από σχεδόν 800 δισεκατομμύρια δολάρια, το 2013, σε λιγότερο από 350 δισεκατομμύρια δολάρια, τη φετινή χρονιά, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Οι κορυφαίοι παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου, Chesapeake Energy και Whiting Petroleum, έχουν καταρρεύσει. Οι επιζώντες θέλουν χρειάζονται κάτι που να τους αποπνέει σιγουριά. Ο αριθμός των εξεδρών εξόρυξης πετρελαίου στη Πέρμια Λεκάνη μειώθηκε κατά το ήμισυ, το 2019. Παράλληλα, παρατηρήθηκε ότι και σε άλλες χώρες εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, ο αριθμός των εξεδρών εξόρυξης μειώθηκε κατά το ήμισυ σε σχέση με πριν την πανδημία, σύμφωνα με την Goldman Sachs.

Η κατάρρευση των κεφαλαιουχικών δαπανών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο επιταχύνθηκε με την άνοδο των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και κυβερνητικών επενδύσεων. Από την αρχή του έτους, ο πράσινος ακτιβιστής επενδυτής, Engine No. 1, κατέλαβε τρεις θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο της Exxon Mobil. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ακύρωσε τις εργασίες για τον αγωγό Keystone XL, ο οποίος θα μετέφερε πετρέλαιο από τον Καναδά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου δεν θα επιχειρήσουν να πραγματοποιήσουν νέα ακριβά έργα, καθώς φοβούνται ότι θα καταλήξουν σε «περιουσιακά στοιχεία». Ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών, Μοχάμεντ Μπαρκίντο, πρόσφατα, εξέφρασε τη λύπη του για «μια παγκόσμια εκστρατεία (κατά) της βιομηχανίας πετρελαίου για να απομακρύνει τους επενδυτές πετρελαίου και φυσικού αερίου». Η Royal Dutch Shell προβλέπει ότι η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου θα μειωθεί κατά 1% -2% σε ετήσια βάση.

Οι ακτιβιστές μπορεί να έχουν τις καλές προθέσεις, πολλοί, όμως, παραβλέπουν το γεγονός ότι οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι από μόνες τους αρκετά ενεργοβόρες. Αυτό σημαίνει ότι, βραχυπρόθεσμα, θα χρειαστούμε περισσότερο από αυτό το «μαύρο υγρό». Ο περιβαλλοντολόγος, Τζέρεμι Γκράνθαμ (πρώην αφεντικό μου στην GMO) επισημαίνει ότι χρειάζονται συνήθως 4 έως 5 χρόνια, ώστε να ανακτηθεί η ενέργεια που καταναλώνεται για την κατασκευή ανεμογεννητριών και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο Τζον Χες, ο διευθύνων σύμβουλος του αμερικανικού ανεξάρτητου παραγωγού πετρελαίου που φέρει το όνομά του, προβλέπει ότι 16 τρισεκατομμύρια δολάρια προγραμματισμένων πράσινων επενδύσεων θα «υπερτροφοδοτήσουν» τη ζήτηση πετρελαίου στο εγγύς μέλλον.

Ταυτόχρονα, η συμβατική ζήτηση πετρελαίου ανακάμπτει ταχύτερα από το αναμενόμενο. H οδική κυκλοφορία στην Αμερική επανήλθε στα επίπεδα που βρισκόταν πριν το 2019. Ταυτόχρονα, πολλά άλλα γεγονότα αναμένεται να συμβούν, καθώς η παγκόσμια αεροπορική βιομηχανία ανοίγει ξανά. Τα αποθέματα πετρελαίου μειώνονται με ταχείς ρυθμούς. Το γεγονός ότι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης πετρελαίου διαπραγματεύονταν κάτω από την τρέχουσα τιμή (αυτό που είναι γνωστό στην αγορά ως «καθυστέρηση») έχει καταστήσει ασύμφορη την αποθήκευση πετρελαίου. Το Cushing, στην Οκλαχόμα, την κύρια εγκατάσταση αποθήκευσης πετρελαίου στις ΗΠΑ, λειτουργεί με το ήμισυ της παραγωγικής της ικανότητας. Η Goldman προβλέπει ότι το αργό Brent θα μπορούσε να φτάσει τα 90 δολάρια, μέχρι το τέλος του έτους, αλλά προσθέτει ότι η άνοδος του πετρελαίου θα μπορούσε να αποδειχθεί «μη γραμμική», εάν εξαντληθεί το απόθεμά του. Ο υπουργός Ενέργειας του Ομάν, Μοχάμεντ αλ-Ρούμι, προτείνει ότι αυτό που αποκαλεί «ενεργειακή πείνα» θα μπορούσε να οδηγήσει τη τιμή πετρελαίου στα 200 δολάρια το βαρέλι. Ωστόσο, ο ΟΠΕΚ δεν σπεύδει να βοηθήσει – στη συνεδρίασή του, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, τα μέλη αρνήθηκαν να αυξήσουν την προσφορά.

Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου οπουδήποτε κοντά στα 200 δολάρια το βαρέλι θα σταματήσει την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι, κυριολεκτικά, ανίσχυροι μπροστά σε μια ενεργειακή κρίση. Η έκδοση περισσότερων χρημάτων, σε μία τέτοια στιγμή, θα πυροδοτούσε, κυρίως, τον πληθωρισμό, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της πετρελαϊκής κρίσης του 1973. Το “Everything Bubble” («η φούσκα των πάντων») σε μετοχές, ομόλογα, κρυπτονομίσματα, μη ανταλλάξιμα tokens και κάρτες μπέιζμπολ, θα μπορούσε να σκάσει ανά πάσα στιγμή. Οι υψηλότερες τιμές ενέργειας θα αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων. «Λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι τα φθηνά τρόφιμα, ρούχα και στέγαση εξαρτώνται από τις φθηνές τιμές ενέργειας και ότι οι πατάτες παράγονται, ουσιαστικά, από ορυκτά καύσιμα», έγραψε ο αείμνηστος Howard T. Odum στο βιβλίο του “Environment, Power and Society”.

Ο Odum πίστευε ότι όλη η οικονομική δραστηριότητα σχετιζόταν με τη μεταφορά ενέργειας. Επινόησε τον όρο «emergy» για να περιγράψει την ποσότητα ενέργειας που απαιτείται για τη δημιουργία ενός συγκεκριμένου επιπέδου παραγωγής. Το βιοτικό επίπεδο, είπε, υπολογίζεται καλύτερα από την ετήσια χρήση emergy ανά άτομο. Μειώστε την ποσότητα ενέργειας που ανατροφοδοτεί το σύστημα και η παραγωγή του θα μειωθεί. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί κάποτε να αντικαταστήσουν τη φθηνή ενέργεια που παράγεται από υδρογονάνθρακες. Ωστόσο, σε αντίθεση με όσα αναφέρει ο πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, η μετάβαση δεν θα είναι εύκολη.

Εν όψει των ελλείψεων ενέργειας, η παγκόσμια οικονομία θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες πρέπει να συρρικνωθούν και πολλές επιχειρήσεις, που εξαρτώνται από τη φθηνή ενέργεια (ή το φθηνό εργατικό δυναμικό), θα καταστούν μη βιώσιμες. Ο Odum πίστευε ότι ο πραγματικός πλούτος είναι η αποθηκευμένη ενέργεια. Τα μετρητά και τα ονομαστικά ομόλογα είναι απλώς δικαιώματα στον πλούτο. Μεγάλο μέρος αυτού του χάρτινου κινδυνεύει προς εξαφάνιση. Καθώς η οικονομία συστέλλεται και οι τιμές καταναλωτή αυξάνονται, τα ομόλογα που προστατεύουν τον πληθωρισμό και αποδίδουν αρνητικές τιμές, μπορεί να θεωρηθούν ένα ασφαλέστερο στοίχημα. Ο χρυσός, ο οποίος έχει το υψηλότερο ενσωματωμένο ενεργειακό περιεχόμενο από οποιοδήποτε φυσικό υλικό, σύμφωνα με τον Odum, φαίνεται ιδιαίτερα ελκυστικός.

Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου θα πρέπει να δώσουν κίνητρο για περισσότερες επενδύσεις. Ωστόσο, πριν συμβεί αυτό, οι τιμές των μετοχών των παραδοσιακών προμηθευτών ενέργειας θα πρέπει να αυξηθούν. Οι εταιρείες πετρελαίου μπορεί να μην είναι πια όπως τις γνωρίζαμε τις προηγούμενες δεκαετίες. Εν τω μεταξύ, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως καπνοβιομηχανίες. Ανταποκρινόμενοι από επενδυτές ESG, το κόστος κεφαλαίου τους αυξήθηκε. Ωστόσο, το Finance 101 διδάσκει ότι ένα υψηλό κόστος κεφαλαίου ισοδυναμεί με υψηλές αποδόσεις. Για όσους δεν μπορούν να επενδύσουν στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, υπάρχει πάντα η προθεσμιακή αγορά. Με τις προθεσμιακές αγορές, σήμερα, να παρουσιάζουν οικονομική καθυστέρηση, πληρώνεσαι ακόμη και για προβείς σε κερδοσκοπία.