Το καπιταλιστικό παιχνίδι του Λάρι Φινκ

Project Syndicate

Η τελευταία ετήσια επιστολή στους μετόχους του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της BlackRock, Λάρι Φινκ, έχει ξεσηκώσει τον επιχειρηματικό κόσμο. Η BlackRock είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο και ο Φινκ, απευθυνόμενος στους διευθύνοντες συμβούλους των εταιρειών των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία διαχειρίζεται η εταιρεία του για λογαριασμό επενδυτών, βρήκε την ευκαιρία να υποστηρίξει μια πιο οικολογικά βιώσιμη, κοινωνικά συνειδητή, στραμμένη προς το μέλλον μορφή καπιταλισμού με ρίζες στα συμφέροντα των μεριδιούχων-συμμετεχόντων σε ένα σύστημα, αντί των μετόχων.

Η εκδοχή του Φινκ για τον καπιταλισμό των μεριδιούχων (stakeholders) βασίζεται στη σταθερή παροχή κερδών για τους μετόχους (shareholders). Πρόκειται για προδοσία της αληθινής πρόθεσης του καπιταλισμού των μεριδιούχων να δημιουργήσει αξία για δημόσιο όφελος.

Σκεφτείτε την κλιματική αλλαγή. Ο Φινκ γιορτάζει την πρόοδο σε όρους δολαρίου, δηλώνοντας ότι οι βιώσιμες επενδύσεις έχουν φτάσει τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, ο στόχος δεν πρέπει να είναι απλώς η επένδυση τρισεκατομμυρίων περισσότερων στη βιώσιμη ανάπτυξη. Αντίθετα, αυτά τα τρισεκατομμύρια θα πρέπει να συντονίζονται δημοκρατικά, από τους ενδιαφερόμενους, για να υποστηρίξουν φιλόδοξα σχέδια όπως η παγκόσμια απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Μια οικονομία ουδέτερη από άνθρακα είναι αυτή που θα μεγιστοποιούσε τα οφέλη για όλους τους μεριδιούχους-συμμετέχοντες.

Ενα υγιές οικοσύστημα συνεπάγεται ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων αλλά εξαρτάται και από τη συνεργασία. Η πανδημία COVID-19 παρείχε δύο παραδείγματα διάχυτων απειλών για την υγεία των οικονομικών συστημάτων. Το πρώτο ήταν η ανάπτυξη και παραγωγή εμβολίων. Οι έξι πρωτοπόροι του εμβολίου έλαβαν περίπου 12 δισεκατομμύρια δολάρια δημόσιο χρήμα. Αυτό καθιστά τα εμβόλια δημόσιο αγαθό, αλλά δεν έχει αντιμετωπιστεί έτσι. Υπό τον καπιταλισμό των μεριδιούχων, η φαρμακευτική παραγωγή θα πετύχαινε δικαιότερη ισορροπία μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών κινδύνων και ανταμοιβών και θα προσανατολιζόταν στην παροχή παγκόσμιας πρόσβασης σε αυτά. Το δεύτερο παράδειγμα ήταν η διανομή κεφαλαίων για την ανάκαμψη της πανδημίας. Επρεπε να συνδεθούν ισχυρότεροι όροι με τα κεφάλαια διάσωσης που πολλές κυβερνήσεις παρείχαν σε εταιρείες.

Αποτυγχάνοντας να αντιμετωπίσει το ευρύτερο τοπίο των θεσμικών σχέσεων μεταξύ διαφορετικών τομέων και τομέων της κοινωνίας, ο Φινκ διατηρεί την παραδοσιακά αυστηρή διάκριση μεταξύ των μεριδιούχων-ενδιαφερομένων και των μετόχων. Σκεφτείτε τα αποτελέσματα: η BlackRock είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος μέτοχος στο Fox News σε μια εποχή που οι προσωπικότητες του δικτύου αυτού προσπαθούν ανοιχτά να υπονομεύσουν την αμερικανική δημοκρατία και το κράτος δικαίου, ξεχνώντας φαινομενικά ότι ο καπιταλισμός των ΗΠΑ βασίζεται και στα δύο.

Η Mariana Mazzucato είναι καθηγήτρια Οικονομικών και Καινοτομίας στο Τμήμα Economics of Innovation and Public Value στο University College London και ιδρυτική διευθύντρια του UCL Institute for Innovation and Public Purpose.