Capital Economics: 8 καίρια ερωτήματα για την κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας

Σε οκτώ βασικά ερωτήματα αναφορικά με την κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία επιχειρεί να απαντήσει η Capital Economics σε σημερινή της ανάλυση.

Ειδικότερα:

1.Τι είναι το στρατιωτικό τέλος του παιχνιδιού; Η κατάσταση στο έδαφος αλλάζει ραγδαία, και τα γεγονότα εν μία νυκτί σηματοδοτούν μια σημαντική κλιμάκωση της σύγκρουσης. Αυτό δεν περιορίζεται πλέον σε δύο αυτονομιστικές περιοχές στο Donbass. Είναι αυτονόητο ότι το τέλος του παιχνιδιού είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Θεωρείται ακόμα πιθανό η σύγκρουση να περιοριστεί γρήγορα εάν η Ρωσία ακυρώσει τις αεροπορικές επιδρομές στην Ουκρανία έχοντας χτυπήσει βασικούς στρατιωτικούς στόχους. Σε αυτό το σενάριο, η Ρωσία θα διατηρήσει τον έλεγχο των αυτονομιστικών περιοχών, αλλά θα αποσύρει τα στρατεύματα από την υπόλοιπη χώρα ανοίγοντας το δρόμο για μια ανήσυχη εκεχειρία.

Από την άλλη πλευρά, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τα γεγονότα της νύχτας θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον προάγγελο μιας πιο θεμελιώδους επανασχεδίασης του χάρτη της Ευρώπης.

Αυτό θα μπορούσε να προμηνύει ένα νέο και ακόμη πιο επικίνδυνο στάδιο της σύγκρουσης, εάν προσελκύσει μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Βαλτικής. Μια εύλογη ενδιάμεση υπόθεση είναι ότι υπάρχει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία που οδηγεί σε αλλαγή του καθεστώτος και της κυβέρνησής της. Σε αυτό το στάδιο, ωστόσο, δεδομένης της ακραίας αβεβαιότητας, είναι καλύτερο να σκεφτόμαστε με βάση τα σενάρια και στη συνέχεια να σκεφτόμαστε τις μακροοικονομικές συνέπειες και τις συνέπειες της αγοράς αντί να λαμβάνουμε ισχυρές θέσεις για πιθανά αποτελέσματα.

2.Ποια θα είναι η απάντηση από τη Δύση; Τα σημερινά γεγονότα θα πυροδοτήσουν περαιτέρω κυρώσεις στη Ρωσία από τις δυτικές κυβερνήσεις, αλλά υπάρχει ένα ευρύ φάσμα πιθανών μέτρων . Στο πιο ήπιο άκρο του φάσματος είναι οι κυρώσεις σε ολιγάρχες και συναφείς εταιρείες. Οι δυτικές κυβερνήσεις επέβαλαν ήδη τέτοια μέτρα νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα και σαφώς δεν απέτρεψαν τη Ρωσία.

Μεταξύ των πιο αυστηρών μέτρων που έχουν τεθεί –τα οποία μας φαίνονται αρκετά πιθανά– είναι οι απαγορεύσεις στις εξαγωγές ορισμένων τεχνολογιών στη Ρωσία από τη Δύση καθώς και κυρώσεις στις μεγάλες ρωσικές τράπεζες, που θα περιόριζαν τις αλληλεπιδράσεις της Ρωσίας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ, επηρεάζοντας την ικανότητά τους να έχει πρόσβαση σε δολάρια.

Στο πιο ακραίο άκρο του φάσματος βρίσκονται μερικές από τις λεγόμενες «πυρηνικές» επιλογές, οι οποίες περιλαμβάνουν την αποκοπή της Ρωσίας από το σύστημα χρηματοοικονομικών μηνυμάτων SWIFT ή/και την επιβολή κυρώσεων σε ρωσικές εταιρείες ενέργειας, βλάπτοντας την ικανότητά της να εξάγει τα βασικά ενεργειακά της προϊόντα. Αυτό θα έκανε τη μεγαλύτερη ζημιά στην οικονομία της Ρωσίας. Ωστόσο, θα υπήρχε επίσης παράπλευρη ζημία στην Ευρώπη λόγω της εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο.

3.Πώς θα επηρεάσουν οι κυρώσεις τη Ρωσία; Η οικονομία της Ρωσίας βρίσκεται σε πολύ ισχυρότερη θέση για να ξεπεράσει τις δυτικές κυρώσεις από ό,τι το 2014, αλλά οι κυρώσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν πραγματική ζημιά. Ο αντίκτυπος των μέτρων των ΗΠΑ στις μεγάλες ρωσικές τράπεζες θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου που έχουν τα ιδρύματα των ΗΠΑ να τερματίσουν τις σχέσεις τους με τις ρωσικές τράπεζες και κατά πόσον υπάρχουν εξαιρέσεις (π.χ. για το εμπόριο εμπορευμάτων). Αν και υπάρχουν πολλές μεταθέσεις, ως εύλογη εκτίμηση, πιστεύουμε ότι αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να μειώσουν το ρωσικό ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 1% και να ωθήσουν την κεντρική τράπεζα να αυξήσει το επιτόκιο πολιτικής της από 9,50% τώρα σε τουλάχιστον 12,00%.

Οι αυστηρότεροι τύποι κυρώσεων που έπληξαν τις ρωσικές ενεργειακές εταιρείες ή αποκλείουν τη Ρωσία από το SWIFT θα ήταν συνολικά πιο επιζήμιοι. Οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου θα μπορούσαν να μειωθούν απότομα εάν οι κυρώσεις στοχεύουν τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας ή εάν η Ρωσία αντεπιτεθεί στη Δύση. Αυτές οι εξαγωγές ενέργειας ανέρχονται σε 240 δισ. δολάρια, ή 15% του ΑΕΠ της Ρωσίας ετησίως. Θα μπορούσαν επίσης να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στις ρωσικές τράπεζες, των οποίων οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα είναι πολύ μεγαλύτερες από τα βραχυπρόθεσμα περιουσιακά τους στοιχεία σε συνάλλαγμα, και η κεντρική τράπεζα ενδέχεται να αντιμετωπίσει πίεση να χρησιμοποιήσει τα μεγάλα αποθέματά της σε συνάλλαγμα για να στηρίξει τις εμπορικές τράπεζες. Είναι εύλογο ότι τέτοιες επιθετικές κυρώσεις θα μπορούσαν να μειώσουν το ΑΕΠ κατά 5%, να ωθήσουν το ρούβλι προς το 100/$ και να αναγκάσουν την κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια κατά άλλες 500 μονάδες βάσης.

4.Πώς θα αντιδράσουν οι αγορές εμπορευμάτων; Ο κεντρικός ρόλος της Ρωσίας στον παγκόσμιο ενεργειακό εφοδιασμό δεν μπορεί να υποβαθμιστεί και οι αγορές εμπορευμάτων έχουν ήδη αρχίσει να τιμολογούν τον κίνδυνο διακοπής των εξαγωγών ενέργειας της Ρωσίας στη Δύση. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ και περίπου το 30% των εισαγωγών αργού της. Ακόμα κι αν η Δύση σταματήσει να επιβάλλει κυρώσεις στις εξαγωγές ενέργειας της Ρωσίας, πιστεύουμε ότι το ασφάλιστρο κινδύνου στις τιμές της ενέργειας θα παραμείνει υψηλό για αρκετό καιρό ακόμη. Αντίστοιχα, έχουμε αυξήσει τις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις μας για τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Επιπλέον, εάν η κατάσταση κλιμακωθεί, θα μπορούσαμε να δούμε το εμπόριο πετρελαίου σε ένα εύρος περίπου 120-140 $ ανά βαρέλι και το ευρωπαϊκό αέριο να αυξάνεται κοντά στο υψηλό του στα μέσα Δεκεμβρίου των 180 ευρώ ανά MWh. Ωστόσο, οι τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσαν να μειωθούν απότομα το δεύτερο τρίμηνο, όταν η ευρωπαϊκή εποχική ζήτηση πέφτει κατακόρυφα.

Η Ρωσία είναι επίσης σημαντικός εξαγωγέας γεωργικών προϊόντων, ιδιαίτερα δημητριακών. Μαζί, η Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν μεταξύ 25-30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού και περίπου το 80% του παγκόσμιου ηλιόσπορου. Οι περισσότερες από αυτές τις εξαγωγές αναχωρούν από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, στο επίκεντρο όπου μπορεί να προκύψουν στρατιωτικές συγκρούσεις. Πέρα από το ζήτημα του λιμανιού, υπάρχει επίσης ο κίνδυνος ζημιών στις καλλιέργειες της Ουκρανίας λόγω των μαχών στο έδαφος. Δεδομένης της κλίμακας και της σοβαρότητας των κινδύνων, έχουμε επίσης αυξήσει τις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις μας για τα περισσότερα γεωργικά προϊόντα κατά περίπου 25%.

Και τέλος, η Ρωσία είναι επίσης μεγάλος παίκτης στα βιομηχανικά μέταλλα, ιδιαίτερα το αλουμίνιο, το νικέλιο και το παλλάδιο. Αναμφισβήτητα, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα οι παραγωγοί μετάλλων να υπόκεινται σε κυρώσεις από τη Δύση, καθώς είχαν στοχοποιηθεί στο παρελθόν (ή πιο συγκεκριμένα οι ιδιοκτήτες τους έχουν στοχοποιηθεί). Και πάλι, τώρα αναμένουμε ότι οι τιμές των βιομηχανικών μετάλλων θα παραμείνουν υψηλότερες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

5.Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό; Το βασικό αποτέλεσμα θα προέλθει από τις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Εάν η τιμή του πετρελαίου Brent αυξηθεί στα $130 pb και οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου αυξηθούν στα 180 € ανά MWh τις επόμενες εβδομάδες, η συμβολή της ενέργειας στον μέσο ονομαστικό πληθωρισμό στις μεγάλες προηγμένες οικονομίες θα αυξηθεί, αντί να μειωθεί όπως είχαμε υποθέσει προηγουμένως. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός θα ήταν περίπου 1% pt υψηλότερος από ό,τι με τις προηγούμενες προβλέψεις μας για την ενέργεια στο εγγύς μέλλον, αφήνοντάς τον κατά μέσο όρο 6% το δεύτερο τρίμηνο αντί 5%.

Οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων θα μπορούσαν επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, δεδομένου ότι η Ρωσία και η Ουκρανία εξάγουν πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου σιταριού και η Ουκρανία είναι ένας σημαντικός εξαγωγέας καλαμποκιού. Ωστόσο, η μετάβαση από τις τιμές των γεωργικών προϊόντων στις τιμές καταναλωτή τείνει να είναι αρκετά αδύναμη, επομένως αυτή η επίδραση μπορεί να προσθέσει 0,2 έως 0,4% πόντους στον συνολικό πληθωρισμό τους επόμενους μήνες. Ο βασικός πληθωρισμός θα πρέπει να εξακολουθήσει να υποχωρεί αργότερα μέσα στο έτος, εν μέρει λόγω των επιπτώσεων της βάσης, αλλά τώρα φαίνεται ότι ο μέσος πληθωρισμός της προηγμένης οικονομίας θα μπορούσε ακόμα να φτάσει το 4% μέχρι τον Δεκέμβριο.

6.Πώς θα αντιδράσουν οι κεντρικές τράπεζες των προηγμένων οικονομιών; Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα σταθμίζουν τους ανοδικούς κινδύνους για τον πληθωρισμό έναντι των καθοδικών κινδύνων για τη δραστηριότητα. Η σύγκρουση δεν θα εκτροχιάσει τα σχέδια για σύσφιξη των πολιτικών φέτος, αλλά τα γεγονότα των τελευταίων είκοσι τεσσάρων ωρών έχουν ανατρέψει τις ισορροπίες . Οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι για την ευρωζώνη λόγω των στενότερων δεσμών της με τη Ρωσία. Πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ είναι λιγότερο πιθανό να ορίσει μια σταθερή ημερομηνία λήξης για το QE στη 10ηΣυνάντηση πολιτικής τον Μάρτιο και θα διατηρήσει μεγαλύτερη ευελιξία σχετικά με μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων. Η ΕΚΤ είναι επίσης πιθανό να αντισταθεί σε οποιαδήποτε ανοδική πίεση στις αποδόσεις των περιφερειακών ομολόγων. Για τη Fed, η σύγκρουση καθιστά ακόμη λιγότερο πιθανή μια αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης τον Μάρτιο, αν και εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι θα αυξήσει τα επιτόκια τέσσερις φορές φέτος. Κοιτάζοντας πιο μπροστά, η ισορροπία των κινδύνων θα μπορούσε να αλλάξει ξανά αργότερα μέσα στο έτος, εάν η απειλή για την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη εξασθενίσει και οι αγορές μετοχών των ΗΠΑ ανακάμψουν.

7.Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της χρηματοπιστωτικής αγοράς; Οι ρωσικές χρηματοπιστωτικές αγορές βρίσκονται ήδη σε πλήρη κατάρρευση και οι παγκόσμιες αγορές βρίσκονται σε σταθερή κατάσταση κινδύνου σήμερα το πρωί. Τα ασφαλή καταφύγια έχουν αυξηθεί και τα επικίνδυνα περιουσιακά στοιχεία μειώθηκαν απότομα, επιταχύνοντας το μοτίβο της περασμένης εβδομάδας περίπου – οι επενδυτές είχαν ήδη προεξοφλήσει κάποιες πιθανότητες αυτού του σεναρίου. Αν δεν βελτιωθεί η κατάσταση στην Ουκρανία, η παγκόσμια απομάκρυνση του κινδύνου που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη πιθανότατα θα συνεχιστεί. Υπάρχουν λίγοι προφανείς παραλληλισμοί με αυτήν την κρίση, αλλά οι σημαντικοί χρηματιστηριακοί δείκτες σημείωσαν πτώση 20-25% μετά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990, αν και ανέκαμψαν όταν η αμερικανική παρέμβαση οδήγησε στο άμεσο τέλος του πολέμου. Αυτό υποδηλώνει ότι μια άλλη πτώση 10-20% από τα τρέχοντα επίπεδα είναι αρκετά εύλογη.

Πέρα από το πώς εξελίσσεται ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, ο βασικός παράγοντας που θα καθορίσει πόσο άσχημες θα είναι οι επιπτώσεις της αγοράς είναι το πώς αντιδρούν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Πριν κλιμακωθεί η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας τις τελευταίες δύο εβδομάδες, οι μετοχές ήταν ήδη υπό πίεση από την άνοδο των επιτοκίων χωρίς κίνδυνο στις αρχές του 2022, καθώς η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες σηματοδοτούσαν έναν πιο επιθετικό ρυθμό σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής. Εάν η σύγκρουση ωθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναστείλουν, ή τουλάχιστον να επιβραδύνουν, τη διαδικασία σύσφιξης, αυτό μπορεί να μετριάσει το πλήγμα σε επικίνδυνα περιουσιακά στοιχεία.

8.Πώς θα πάει η παγκόσμια οικονομία; Φυσικά δεν υπάρχει ακριβής ιστορικός παραλληλισμός με την τρέχουσα κρίση και πολλά εξαρτώνται από τις ενέργειες της Ρωσίας και το πώς αντιδρούν οι δυτικές κυβερνήσεις. Προηγούμενα μεγάλα στρατιωτικά γεωπολιτικά γεγονότα είχαν συχνά μικρή αισθητή επίδραση σε διάστημα έξι μηνών, και αυτό μπορεί να αποδειχθεί ότι ισχύει και αυτή τη φορά. Ωστόσο, κατά μέσο όρο, το ρεκόρ δείχνει μια μικρή δυσμενή επίδραση στην επιχειρηματική εμπιστοσύνη και την αύξηση του ΑΕΠ στις μεγάλες προηγμένες οικονομίες και υποστηρίζει το ένστικτό μας ότι, ενώ ο πληθωρισμός τείνει να αυξάνεται μετά από τέτοιες κρίσεις, οι κεντρικές τράπεζες συνήθως καθορίζουν την πολιτική κάπως πιο χαλαρή από ό,τι θα είχαν κάνει σε διαφορετική περίπτωση.