Ανάλυση: Προϋπολογισμοί στον αέρα

Σε σχετικά ανύποπτη στιγμή ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης είχε αναφέρει ότι κάθε 10 ευρώ αύξησης στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου ισοδυναμεί σε 600 εκατ. ευρώ χαμένα από το ΑΕΠ. Ηδη την τελευταία εβδομάδα έχει ανέβει πάνω από 20 ευρώ και το κοντέρ γράφει…

Εάν η τιμή του φυσικού αερίου έφθανε τα 190 ευρώ, που απειλούσε μεσοβδόμαδα ο νούμερο δύο της ρωσικής κυβέρνησης Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, θα μπορούσε να σημαίνει απώλειες του ΑΕΠ ύψους 7,2 δισ. ευρώ για την ελληνική οικονομία μόνο από την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου.

Το πιθανότερο είναι να μη φτάσει ποτέ τα 190 ευρώ/KWh, δηλαδή δύο και κάτι φορές από τα σημερινά επίπεδα, η τιμή του φυσικού αερίου, αλλά ένα πρόβλημα υπάρχει, σχεδόν αξεπέραστο. Οι προϋπολογισμοί όλων των χωρών βρίσκονται ήδη στον «αέρα» και αν δεν έχουμε ακόμα συμπληρώσει ούτε δύο μήνες μέσα στο 2022.

Αν προστεθεί στον συλλογισμό και το επίσης μεγάλο πρόβλημα με τις τιμές του πετρελαίου, τότε η κατάσταση λαμβάνει διαστάσεις σημαντικής – και – δημοσιονομικής κρίσης. Σε αυτό το πλαίσιο χώρες με προβληματικό εμπορικό ισοζύγιο όπως η Ελλάδα που επιπλέον επηρεάζονται ως προς το μεταφορικό κόστος από τις υψηλές τιμές του, βρίσκονται κυριολεκτικά στο «κόκκινο». Μόνο τον Δεκέμβριο το κόστος εισαγωγών καυσίμων εκτινάχθηκε περίπου κατά 800 εκατ. ευρώ, ή κατά 80% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2020.

Ο υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρας έχει χτυπήσει καμπανάκι για τις επιπτώσεις από ενδεχόμενη επιδείνωση της κατάστασης στην Ουκρανία, αναγνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε αναθεώρηση των εκτιμήσεων για τις προοπτικές της οικονομίας και σε επανασχεδιασμό των κυβερνητικών κινήσεων και των στόχων. Το σχέδιο δράσης του οικονομικού επιτελείου βασίζεται στο σενάριο της σταδιακής υποχώρησης του ρυθμού αύξησης του πληθωρισμού, πράγμα που υπό τη σκιά των νέων γεωπολιτικών εξελίξεων καθίσταται επισφαλές.

Η κατάσταση τείνει να γίνει εκρηκτική και μόλις καταλαγιάσουν οι ανησυχίες για την επάρκεια θα επανέλθει η συζήτηση στις τιμές της ενέργειας και της επιπτώσεις της στην οικονομία.

Την ίδια άποψη είχε και η Κομισιόν στην τελευταία έκθεση εποπτείας που συνέταξε για την Ελλάδα. Οπως αναφέρει, οι αβεβαιότητες σε δημοσιονομικό επίπεδο παραμένουν υψηλές ακριβώς λόγω του ενεργειακού κόστους. Ενώ ωστόσο παρατηρούσε το πρόβλημα, υπενθύμιζε στην κυβέρνηση ότι δεν θα έπρεπε να ξεπεράσει ένα όριο. Εν προκειμένω να διασφαλίσει ότι ο λογαριασμός για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που καταβάλει τις επιδοτήσεις να μη γίνει ελλειμματικός. Να μην περάσει δηλαδή το πρόβλημα των επιδοτήσεων στα δημοσιονομικά από την «πόρτα» του συγκεκριμένου λογαριασμού, όταν ήδη αποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε όλο το οικοδόμημα του προϋπολογισμού. Αυτός ο «οικονομικός αυτισμός» πρέπει να ξεπεραστεί, δεδομένου ότι η ενεργειακή κρίση τείνει να λάβει διαστάσεις, ως προς τις συνέπειες, αντίστοιχες φάσεων της πανδημίας.

Είναι βέβαιο ότι σιγά σιγά οι συμβατικές εθνικές λύσεις, της επιδότησης ή της εξοικονόμησης της ενέργειας θα αποδειχτούν εξαιρετικά ανεπαρκείς. Οταν θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο – και πιθανότατα είμαστε ήδη εκεί – θα χρειαστεί να επιστρατευτούν αντισυμβατικές λύσεις αντίστοιχες αυτών που εφαρμόστηκαν στην πανδημία.

Ενα Ταμείο Ανάκαμψης μόνο για την ενέργεια με εκ νέου προσφυγή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος στις αγορές προκειμένου να βρει τα χρήματα είναι μονόδρομος. Η καλή αρχή του κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού, που κράτησε όρθια την οικονομία της ευρωζώνης την τελευταία διετία, πρέπει να επεκταθεί.