Ο πόλεμος στην Ουκρανία επιταχύνει το «παζάρι» για αγωγό Τουρκίας-Ισραήλ

Η ιδέα της κατασκευής ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει το Ισραήλ με την Τουρκία, μεταφέροντας φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα του πρώτου προς την Ευρώπη δεν είναι καινούρια. Όλα δείχνουν, ωστόσο, ότι το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονη κινητικότητα γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, με το «παζάρι» μάλιστα να επιταχύνεται εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και των συνεπειών του.

«Ένας αγωγός αερίου Τουρκίας-Ισραήλ συζητείται παρασκηνιακά, ως μία από τις εναλλακτικές της Ευρώπης σε σχέση με τις ενεργειακές προμήθειες από τη Ρωσία, όμως θα χρειαστούν περίπλοκοι χειρισμοί για να υπάρξει οποιαδήποτε συμφωνία», γράφει χαρακτηριστικά σχετικό ρεπορτάζ του Reuters, επικαλούμενο κυβερνητικές πηγές και ειδικούς του κλάδου και από τις δύο χώρες.

Πού ποντάρει ο Ερντογάν

Ο Ταγίπ Ερντογάν, πάντως, φαίνεται πως ποντάρει πολλά σε αυτό το έργο, το οποίο προφανώς επιδιώκει να αξιοποιήσει όχι μόνο σε οικονομικό-ενεργειακό επίπεδο, αλλά και για να δρομολογήσει γεωπολιτικές εξελίξεις. Εξελίξεις που αφορούν τόσο τη σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη όσο και εκείνη με τους γείτονές του και κυρίως το Ισραήλ – χωρίς ποτέ, βεβαίως, να φεύγει από την οπτική του και το ζήτημα της Κύπρου.

Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές του έτους, στο φόντο των επιφυλάξεων που είχε δημοσίως διατυπώσει η Ουάσιγκτον για τον EastMed, ο Τούρκος πρόεδρος είχε δηλώσει πως η Τουρκία αποτελεί τον μοναδικό βιώσιμο δρόμο για να φτάσει το ισραηλινό αέριο στην Ευρώπη. «Δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Τουρκία (…) Μπορούμε να καθίσουμε και να συζητήσουμε τους όρους», είχε πει.

Ελάτε να τα βρούμε!

Από τότε μέχρι σήμερα, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο διαμεσολαβητικός ρόλος που έχει αναλάβει η Τουρκία αναβαθμίζει αντικειμενικά τη θέση και τον ρόλο της, ενώ πριν από τρεις εβδομάδες βρέθηκε στην Άγκυρα ο πρόεδρος του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτζογκ, σπάζοντας ακόμη περισσότερο τον «πάγο» μεταξύ των δύο χωρών.

Έτσι, την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν επανήλθε στο θέμα. Όπως είπε, η συνεργασία με το Ισραήλ για τη μεταφορά του φυσικού αερίου αποτελεί «ένα από τα σημαντικότερα βήματα που μπορούμε να κάνουμε από κοινού για τις διμερείς μας σχέσεις», ενώ διεμήνυσε πως είναι έτοιμος να στείλει στην Ιερουσαλήμ τους κορυφαίους υπουργούς του, για να προωθήσουν το σχέδιο της κατασκευής του προαναφερθέντος αγωγού.

Σε αυτό το φόντο και σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Jerusalem Post, οι υπουργοί Ενέργειας των δύο χωρών, Φατίχ Ντονμέζ και Καρίν Ελχαράρ, συναντήθηκαν στο περιθώριο διάσκεψης της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας στο Παρίσι, με τον πρώτο να μεταφέρει στην δεύτερη το αίτημα να επισκεφθεί το Ισραήλ εντός του Απριλίου. Με αντικείμενο, όπως είναι σαφές, την ενεργειακή συνεργασία και την κατασκευή του αγωγού.

Κλειστά τα «χαρτιά» του Ισραήλ

Η αλήθεια, ωστόσο, είναι πως η πλευρά του Ισραήλ εμφανίζεται για την ώρα αρκετά επιφυλακτική και δεν ανοίγει τα χαρτιά της. «Πρέπει να διαπιστωθεί ότι είναι οικονομικά βιώσιμος, κάτι που δεν είναι αυταπόδεικτο», δήλωσε η ίδια η Ελχαράρ την Κυριακή, στο δίκτυο Ynet.

Ακόμη και Τούρκοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι δεν πρόκειται για κάτι εύκολο και, πολύ περισσότερο, δεδομένο. «Έχει υπάρξει εσχάτως μια επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ και επιθυμούμε το φυσικό του αέριο να διασχίσει την Τουρκία, στην πορεία του προς την Ευρώπη. Το Ισραήλ το αντιμετωπίζει θετικά, ορισμένες συνομιλίες έχουν ήδη διεξαχθεί και υπάρχει θέληση να το κάνουμε», σημείωσε ένας από αυτούς μιλώντας στο Reuters.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε οικονομικό επίπεδο, αν και ο συγκεκριμένος αγωγός θα είναι (κυρίως λόγω απόστασης) αρκετά φτηνότερος σε σύγκριση με τον EastMed – οι ειδικοί υπολογίζουν το κόστος του σε 1,5-2 δισ. δολάρια, έναντι 6 δισ. τουλάχιστον – προϋπόθεση για να υπάρξει συμφωνία είναι να βρεθούν χρηματοδότες.

Ποιος θα πληρώσει;

Όσον αφορά στην ΕΕ, αυτό πρέπει να θεωρείται δύσκολο, παρά το γεγονός ότι η κρίση στην Ουκρανία αλλάζει τα δεδομένα, λόγω της απόφασης των «27» να απεξαρτηθούν από τη Μόσχα. Κι αυτό διότι θα υπάρξουν αντιδράσεις για τη διάθεση κεφαλαίων σε ένα έργο που δεν συνάδει πλήρως με την «πράσινη ατζέντα» της, έστω κι αν το φυσικό αέριο έχει χαρακτηριστεί αποδεκτό μέσο για τη μεταβατική περίοδο.

Μια λύση που συζητείται, λοιπόν, είναι να αναλάβει σχεδόν εξ’ ολοκλήρου το κόστος η Άγκυρα, προσβλέποντας στα μελλοντικά οφέλη από την κατασκευή του – οικονομικά, ενεργειακά και, φυσικά, γεωπολιτικά.

Εκτός των άλλων, μπορεί τα περίπου 10 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως που μπορεί να μεταφέρει στις ευρωπαϊκές αγορές ο νέος αγωγός να είναι πολύ λίγα σε σύγκριση με τα 150 δις. που προήλθαν πέρυσι από τη Ρωσία, όμως για την ίδια την Τουρκία αντιπροσωπεύουν μια σημαντική ποσότητα, καθώς οι ετήσιες ανάγκες της φτάνουν στα 50 δισ. κυβικά και καλύπτονται εξ ολοκλήρου με εισαγωγές από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν.

Οι εναλλακτικές

Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση του Ισραήλ εξετάζει εδώ και καιρό και άλλα σχέδια για να διοχετεύσει τα κοιτάσματα του «Λεβιάθαν» (υπολογίζεται ότι μπορεί να φτάνουν και τα 3,5 τρισ. κυβικά μέτρα) στις μεγάλες αγορές της Ευρώπης και της Ασίας. Δύο από αυτά έχουν να κάνουν με τη μετατροπή του αερίου που θα εξάγεται σε υγροποιημένη μορφή (LNG) και τη μεταφορά του μέσω δεξαμενοπλοίων – είτε από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις που διαθέτει η Αίγυπτος είτε μέσω μιας νέας πλωτής, που βρίσκεται σε φάση μελέτης.

Τα πιθανά εμπόδια, βεβαίως, δεν είναι μόνο οικονομικής φύσης. Για παράδειγμα, ένας τέτοιος αγωγός θα πρέπει υποχρεωτικά να διέλθει από τις ΑΟΖ της Συρίας, με την οποία ούτε η Τουρκία ούτε το Ισραήλ διατηρούν… αγαστές σχέσεις, καθώς και της Κύπρου, όπου η ντε φάκτο διχοτόμηση και η ύπαρξη του «ψευδοκράτους» της ΤΔΒΚ περιπλέκει τα δεδομένα.

Σε κάθε περίπτωση, ένα είναι βέβαιο: Πολυτέλεια χρόνου δεν υπάρχει και οι σχετικές αποφάσεις πρέπει να ληφθούν σχετικά γρήγορα. Κάτι που σημαίνει, με τη σειρά του, ότι ενδεχομένως να περιμένουμε αποφάσεις σχετικά σύντομα. Είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση.