Σκάνδαλο Uber: Tο… βαρέλι με το μέλι και το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»

Μορφή χιονοστιβάδας έχουν πάρει οι αποκαλύψεις για την τακτική που ακολούθησε η Uber προκειμένου να εκπληρώσει τον στόχο της: Να γίνει μια παγκόσμια δύναμη και να κατακτήσει τη μία μετά την άλλη τις αγορές του πλανήτη – με ιδιαίτερη έμφαση στην Ευρώπη. Φέρνοντας, έτσι, στο φως της δημοσιότητας τη σκοτεινή πλευρά του «επιχειρείν» (άλλωστε, η Uber δεν αποτελεί μια σπάνια εξαίρεση, ειδικά στην αποκαλούμενη gig economy…), η οποία συχνά συγκαλύπτεται, για ευνόητους λόγους.

Η αμερικανική εταιρεία παροχής υπηρεσιών στον τομέα των μετακινήσεων και μεταφορών, η οποία ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000 στην Καλιφόρνια και την Κοιλάδα του Πυριτίου (ή της Σιλικόνης, εάν το προτιμούν κάποιοι), φαίνεται πως είχε υιοθετήσει πλήρως το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

• Διαβάστε επίσης: Μάχη ΗΠΑ-Κίνας στην τεχνητή νοημοσύνη

Έτσι, όπως αποκαλύπτει ο The Guardian και μια κοινοπραξία 42 ΜΜΕ και χιλιάδων δημοσιογράφων, που επικαλούνται 124.000 εμπιστευτικά έγγραφα, δεν δίστασε μπροστά σε τίποτα: Δωροδοκίες και εξαγορές, προνομιακές σχέσεις με πολιτικούς, μιντιάρχες και ακαδημαϊκούς-ερευνητές, ακόμη και εκβιασμούς και σκόπιμη πρόκληση χάους και βίαιων επεισοδίων.

Στα Ηλύσια και το Κρεμλίνο

Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με όσα έχουν αποκαλυφθεί ως τώρα, η Uber και οι εταιρείες lobbying με τις οποίες συνεργαζόταν είχαν καταφέρει να φτάσουν στα υψηλότερα κλιμάκια του Μεγάρου των Ηλυσίων και του Κρεμλίνου. Στη μία περίπτωση προσεγγίζοντας τον ίδιο τον Εμανουέλ Μακρόν, την περίοδο που ήταν υπουργός Οικονομικών (στην κυβέρνηση του σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ) και στην άλλη κάνοντας μπίζνες με ολιγάρχες οι οποίοι βρίσκονταν στο στενό περιβάλλον του Βλαντιμίρ Πούτιν και μπορούσαν να επηρεάζουν τις αποφάσεις του.

• Διαβάστε επίσης: Ο Πούτιν και οι ολιγάρχες

Το ίδιο κύκλωμα επιχείρησε να προσεγγίσει και άλλους ηγέτες χωρών που έχουν μεγάλη αγορά. Ανάμεσά τους τον σημερινό καγκελάριο της Γερμανίας και δήμαρχο του Αμβούργου κατά το μεγαλύτερο μέρος της προηγούμενης δεκαετίας, Όλαφ Σολτς, τον οποίο χαρακτήριζε «κωμικό» όταν διαπίστωσε ότι δεν ενέδιδε στις απαιτήσεις της. Όπως επίσης τον τότε πρωθυπουργό της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, με το βοήθεια του μεγαλοεπιχειρηματία Κάρλο ντε Μπενεντέτι.

Έκθετος ο Μακρόν

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως γράφει η Le Monde, που συμμετέχει στην αποκάλυψη των συγκλονιστικών στοιχείων, την περίοδο πριν την πρώτη εκλογή Μακρόν στην προεδρία, «υπήρχε μια ισχυρή ιδεολογική συγγένεια ανάμεσα σε αυτόν και την Uber». Κάτι που, με τη σειρά του, εξηγεί τις συχνές επαφές και τις πολύ καλές σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών – έστω κι αν το γραφείο του Γάλλου προέδρου ισχυρίστηκε πως όλα έγιναν στο πλαίσιο των καθηκόντων του και της επικοινωνίας του με τις επιχειρήσεις.

Το ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας αναφέρει ότι ο Μαρκ Μακ Γκαν – ο πρώην επικεφαλής των επικοινωνιολόγων της Uber στην Ευρώπη, ο οποίος είναι αυτός που αποφάσισε να μιλήσει και να βγάλει στην επιφάνεια όλο τον «βούρκο» – είχε χαρακτηρίσει τον Μακρόν ως ένα ταλαντούχο και χαρισματικό πολιτικό, ο οποίος προσπαθούσε να οδηγήσει τη Γαλλία προς τη σωστή κατεύθυνση. Για τον λόγο αυτό, του πρόσφερε και τη βοήθειά του κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2017 – ενώ σήμερα μοιάζει να του δένει ένα βαρίδι στα πόδια, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο.

Ακαδημαϊκοί και μιντιάρχες

Την ίδια στιγμή, όπως αποκαλύπτει ο Guardian, η εταιρεία και οι διάφοροι «ενδιάμεσοι» είχαν διαθέσει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια προς επιφανείς ακαδημαϊκούς, στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Στόχος της, όπως φαίνεται καθαρά, ήταν να «παράγουν» εκθέσεις και έρευνες που θα αποδείκνυαν πόσο καλό και επωφελές για την κοινωνία και την οικονομία είναι το προϊόν το οποίο «παράγει».

Κάτι ανάλογο συνέβη και με ιδιοκτήτες πολύ γνωστών ΜΜΕ, με μεγάλη επιρροή στην κοινή γνώμη. Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, στο στόχαστρο των λομπιστών της Uber είχαν μπει οι άνθρωποι που ήλεγχαν την ευρείας κυκλοφορίας Daily Mail, τη γαλλική οικονομική έκδοση Les Echos, τις ιταλικές la Repubblica και L’Espresso, τις γερμανικές Welt και Bild του ομίλου Axel Springer που έχουν τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη χώρα, καθώς και τους Times της Ινδίας.

Το «βαθύ λαρύγγι»

«Φέρω ένα μέρος ευθύνης. Ήμουν αυτός ο οποίος μιλούσε στις κυβερνήσεις, προωθούσε την υπόθεση στα μίντια, έλεγε στους ανθρώπους ότι θα έπρεπε να αλλάξουν τους κανόνες επειδή οι οδηγοί θα ωφελούνταν και πολλοί θα αποκτούσαν τόσο μεγάλες οικονομικές ευκαιρίες», λέει ο Μακ Γκαν σε αποκλειστική του συνέντευξη στον Guardian, αποκαλύπτοντας την ταυτότητά του.

«Πρακτικά, πουλούσαμε στους ανθρώπους ένα ψέμα», παραδέχεται ο ίδιος, κάνοντας λόγο για «βαθιά άδικες» και «αντιδημοκρατικές» πρακτικές. Ήρθε δε να τον επιβεβαιώσει η Washington Post – ένα ακόμη από τα Μέσα που συμβάλλουν στην αποκάλυψη του σκανδάλου – με το παράδειγμα της Νοτίου Αφρικής. Εκεί όπου «η Uber υποσχέθηκε στους πολίτες της καλύτερη ζωή, γνωρίζοντας ότι ρίσκαραν να βρεθούν αντιμέτωποι με χρέη και άλλους κινδύνους».

Έτσι, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας, «αρκετά χρόνια αργότερα, ορισμένοι οδηγοί παραδέχονται ότι βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση σε σύγκριση με την περίοδο που ξεκίνησαν, επειδή η Uber έλαβε αποφάσεις οι οποίες τους στέρησαν τη δυνατότητα να κερδίζουν τα προς το ζην και αύξησαν τους κινδύνους που συνοδεύουν την οδήγηση σε αρκετά μέρη του κόσμου».

Μια συνήθης πρακτική…

Μοιάζει, με τον τρόπο αυτό, να προσπαθεί να απολογηθεί – ή να συνεργαστεί καταδίδοντας τους τέως εργοδότες του, προκειμένου να πέσει στα μαλακά. Αλλά ας το επαναλάβουμε: Οι αποκαλύψεις για την Uber δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία. Ας θυμηθούμε, απλώς, τα όσα είχε πρόσφατα αποκαλύψει το «βαθύ λαρύγγι» της Facebook, Φράνσις Χέιγκεν, τις πληρωμένες μελέτες των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, τα περίεργα «παιχνίδια» του Ίλον Μασκ, αλλά και τις πρακτικές της Siemens ή άλλων ομίλων σε δεκάδες χώρες του πλανήτη.