Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός και η διασύνδεση με τον κόσμο της εργασίας

Για κάθε μαθητή, όσο πλησιάζει η ώρα ολοκλήρωσης της σχολικής εκπαίδευσης μεγαλώνει ο προβληματισμός για το μέλλον. Η επιλογή επαγγέλματος είναι μια δύσκολη απόφαση η οποία, όσο κι αν δεν είναι οριστική, επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη μετέπειτα εξέλιξη κάθε νέου.

Μπροστά σε αυτή τη δύσκολη απόφαση, οι περισσότεροι έφηβοι καταφεύγουν στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον αναζητώντας καθοδήγηση σε σχέση με το επαγγελματικό τους μέλλον. Παρά τις καλές προθέσεις τους, οι γονείς δεν είναι πάντα σε θέση να παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη στο ζήτημα της επιλογής σταδιοδρομίας. Ειδικά σήμερα, που η αγορά εργασίας μεταβάλλεται ταχύτατα και το φάσμα επιλογών είναι μεγαλύτερο από ποτέ, γονείς και μαθητές είναι εύκολο να εγκλωβιστούν σε μη ρεαλιστικές, ακατάλληλες ή άτολμες επιλογές.

Το σχολείο είναι, κατά κοινή ομολογία, ο μοναδικός θεσμός που μπορεί να εξασφαλίσει ισότιμη πρόσβαση όλων σε αντικειμενική ενημέρωση και οργανωμένη υποστήριξη σταδιοδρομίας, μέσω του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Αν και όλοι φαίνεται να αναγνωρίζουν τη σημασία του, η αποτελεσματική ενσωμάτωση κρίσιμων συστατικών επαγγελματικής καθοδήγησης στη σχολική καθημερινότητα παραμένει κρίσιμο ζητούμενο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.

Λίγο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19, έξι διεθνείς οργανισμοί (Cedefop, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, European Training Foundation, ΟΟΣΑ, ILO και UNESCO) εξέδωσαν κοινή δήλωση, προσκαλώντας τα κράτη να επενδύσουν στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Έχοντας διαπιστώσει ότι λίγοι νέοι έχουν επαρκή πρόσβαση στις πληροφορίες και τις εμπειρίες που χρειάζονται για να ενταχθούν ομαλά στην αγορά εργασίας, το κείμενο επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η συμμετοχή των εργοδοτών ενισχύει την αποτελεσματικότητα του επαγγελματικού προσανατολισμού, παρέχοντας ευκαιρίες μάθησης που δύσκολα μπορούν να αναπαράγουν τα σχολεία.

Η δικτύωση και συνεργασία των σχολείων με την επιχειρηματική κοινότητα δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να γνωρίσουν από κοντά το εργασιακό περιβάλλον, να εξοικειωθούν με την έννοια της εργασίας και να εμπνευστούν από πραγματικά παραδείγματα επιτυχημένων επαγγελματιών από διάφορους επαγγελματικούς χώρους. Οι επιχειρήσεις, από την πλευρά τους, μπορούν να επωφεληθούν από την πρώιμη επαφή τους με τη σχολική κοινότητα, σηματοδοτώντας τη ζήτηση σε επαγγέλματα και δεξιότητες και προσελκύοντας περισσότερους νέους σε εκπαιδευτικές και επαγγελματικές διαδρομές λιγότερο προβεβλημένες αλλά εξίσου σημαντικές.

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες, δεν έχει ακόμα καταφέρει να εντάξει αποτελεσματικά τον επαγγελματικό προσανατολισμό στη σχολική καθημερινότητα. Το αποτέλεσμα; Σύμφωνα με στοιχεία από το Πρόγραμμα PISA 2018 του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό 15χρονων μαθητών χωρίς πρόσβαση σε σχολικές δραστηριότητες επαγγελματικού προσανατολισμού (52%).

Σε μια δημοκρατική κοινωνία, κεντρική αποστολή του δημόσιου σχολείου είναι να προετοιμάσει τους μαθητές για την ενήλικη ζωή και την απασχόληση, προσφέροντας ίσες ευκαιρίες σε όλους. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός οφείλει να παρέχει εμπειρίες που θα διευρύνουν το φάσμα επιλογών σταδιοδρομίας πέρα από στερεότυπα και περιοριστικές αντιλήψεις, θα διευκολύνουν την επιλογή καριέρας συνεκτιμώντας αντικειμενικά δεδομένα και προσωπικές κλίσεις, και θα ενθαρρύνουν την καλλιέργεια κρίσιμων δεξιοτήτων για την απασχόληση. Η Πολιτεία πρέπει να ενθαρρύνει τη συνεισφορά των επιχειρήσεων στο πεδίο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, αλλά και οι επιχειρήσεις οφείλουν να αναζητούν συστηματικά διαύλους επικοινωνίας με τη νέα γενιά, σε μία ενσυνείδητη προσπάθεια κατανόησης των αναγκών της και έμπρακτης υποστήριξής της στην πορεία προς την απασχόληση.

Η κ. Χριστίνα Παππά είναι Policy Analyst στον Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ